İdare taşınmazlarından 111 adedinin ecrimisil karşılığı kullandırıldığı ve bu şekilde ecrimisilin kira niteliğine dönüştürülerek taşınmazların işgaline süreklilik kazandırıldığı ve ecrimisil tahakkuku olarak kayıtlara alınan alacakların tahsilat oranının düşük düzeyde kaldığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesinde; 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı belirtilmiştir.

2886 sayılı Kanun’un “Ecrimisil ve tahliye” başlıklı 75’inci maddesinde de; Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların, gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisil bedelinin isteneceği, ecrimisil talep edilebilmesi için, Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olmasının gerekmediği ve fuzuli şagilin kusurunun aranmadığı, kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm varsa ona göre hareket edileceği, aksi halde ecrimisil alınacağı, işgal edilen taşınmaz malın da, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edileceği hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla ecrimisil işgal edilen taşınmaz için bir nevi tazminat alacağı olup işgal edilen taşınmazın tahliye ettirilmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede, İdare tarafından 31.12.2023 tarihi itibarıyla 111 adet taşınmazın ecrimisil karşılığı kullandırıldığı, her yılın ocak ayında yıllık olarak ödenmesi gereken ecrisimil tutarlarının idare tarafından hesaplanıp ecrimisil ihbarnamesi ile işgalcilere tebliği edildiği ve bu şekilde ecrimisilin 2886 sayılı Kanun’a aykırı olarak kira niteliğine dönüştürülerek geleceğe yönelik taşınmazın işgaline süreklilik kazandırıldığı ve bir kira tahsil yöntemi şeklinde uygulandığı;

Ayrıca 2023 yılı Bütçe Gelir Kesin Hesap Cetveline göre 17.786.536,22 TL’si devreden tahakkuk ve 89.823.323,41 TL’si 2023 yılı tahakkuku olmak üzere toplam 107.609.859,63 TL’lik ecrimisil alacağının, 2023 yılında sadece 29.016.843,34 TL’sinin tahsil edildiği kalan 78.557.411,68 TL’sinin 2024 yılına devrettiği ve dolayısıyla tahsilat oranının da %26,96 düzeyinde gerçekleştiği tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından özetle; bulguya konu olan taşınmazların, 2464 sayılı Kanun’un 52’nci maddesi kapsamında uygulanan yeşil alan işgal uygulamasının, 2886 sayılı Kanun’un 75’inci maddesi kapsamında ecrimisil işlemine dönüştürülmesi sonucunda oluştuğu, söz konusu taşınmazlardan bir tanesi hariç diğerlerinin 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre ihale edilebilecek nitelik taşımadığı, imar planları gereği muhatapların kendi parsellerinden kamuya terk ettikleri ağaçlık atıl alanlar, site içi yollar gibi alanlardan oluştuğu, bu taşınmazların tamamının kamunun kullanımına açık olduğu, ihale edilebilecek nitelikte tek taşınmazın 2886 sayılı Kanun hükümleri doğrultusunda 15.08.2023 tarih ve 2023/344 sayılı Belediye Encümen Kararı ile 2886 sayılı Devlet İhalesi Kanunu’nun 45’nci maddesi hükümlerine göre ihale edildiği belirtilmiştir. İdare ayrıca tahakkuk oranlarının düşük kalması ile ilgili olarak; tahakkuk ettirilen ancak, ecrimisil bedellerine itiraz edilmemesi ve peşin ödenmesi halleri nedeniyle yapılan yüzde otuz beşlik indirimin, yapılandırmalarla yapılan taksitlendirme işlemlerinin ve İdarenin borçlarına istinaden icra dairelerine ecrimisil mükellefleri tarafından yatırılan bedeller nedeniyle yapılan mahsup işlemlerinin raporlara yansımaması olduğunun düşünüldüğü ifade edilmiştir.

Öncelikle belirtmek gerekir ki; halihazırda geçmişe dönük olarak tespit edilip bir tazminat suretinde alınması gereken ecrimisil bedellerinin, kiralama yöntemi şeklinde kullanılarak ileriye dönük de uygulanarak bu taşınmazlardan ecrimisil alınması, bu taşınmazların işgaline meşruiyet kazandırmamaktadır. Ecrimisil, kamu malının işgali tespit edildiğinde geçmişe yönelik alınması gereken bir tazminattır, geleceğe yönelik kamu malının kiralanması yöntemi değildir. Kaldı ki kiralanabilir taşınmazların, kiralama işlemleri ancak 2886 sayılı Kanun kapsamında ihale yolu ile gerçekleştirilebilecektir. Asıl olan taşınmazın işgalinin sonlandırılmasının sağlanması ve tamamen kamunun kullanımına açılmasıdır.

Sonuç olarak, İdare tarafından ecrimisil karşılığı kullandırılan taşınmazların yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri doğrultusunda tahliyesinin sağlanması; kiralanabilir nitelikte olanların 2886 sayılı Kanun’un ilgili maddeleri uyarınca ihale yolu ile kiraya verilmesi gerekmektedir.