Kurumun mali iş ve işlemleri üzerinde yapılan incelemede hem harcama birimlerinde hem de mali hizmetler biriminde ön mali kontrol süreçlerinin işletilmediği görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun 55’inci maddesinde iç kontrol, "idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerin etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, malî bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem ve süreçle iç denetimi kapsayan malî ve diğer kontroller bütünü" olarak tanımlanmaktadır.

Kamu kurumlarında etkin bir mali yönetim ve kontrol sürecinin önemli bir unsuru da ön mali kontroldür. 5018 sayılı Kanun'un 55, 56, 57 ve 58’inci maddeleri uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan İç Kontrol ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar’da (md. 11,12,13) ön mali kontrol, İdarelerin gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerine ilişkin malî karar ve işlemlerinin; idarenin bütçesi, bütçe tertibi, kullanılabilir ödenek tutarı, harcama programı, finansman programı, merkezi yönetim bütçe kanunu ve diğer malî mevzuat hükümlerine uygunluğu ve kaynakların etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılması yönlerinden yapılan kontrolü olarak tanımlanmaktadır. Esaslarda, ön mali kontrolün harcama birimleri ve malî hizmetler birimi tarafından yerine getirileceği düzenlenmektedir. Buna göre, malî hizmetler biriminin ön malî kontrolüne tâbi malî karar ve işlemlerinin, kontrol edilmek üzere malî hizmetler birimine gönderilmesi, malî hizmetler birimince ise kontrol edilen işlemler hakkında görüş yazısı düzenlenerek, bunun ilgili birime gönderilmesi gerekmektedir. Harcama birimlerinde süreç kontrolü yapılır. Süreç kontrolünde, her bir işlem daha önceki işlemlerin kontrolünü içerecek şekilde tasarlanır ve uygulanır. Malî işlemlerin yürütülmesinde görev alanlar, yapacakları işlemden önceki işlemleri de kontrol ederler. Süreç kontrolünü sağlamak amacıyla malî işlemlerin süreç akış şeması hazırlaması ve üst yöneticinin onayı ile yürürlüğe konulması gerekir. Harcama birimlerinde ve malî hizmetler biriminde yapılan kontrol sonucunda, malî karar ve işlemin uygun görülmesi halinde, dayanak belgenin üzerine “Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi düşülür veya yazılı görüş düzenlenir.

Dalaman Belediyesinde mali iş ve işlemlerle ilgili süreçler üzerinde yapılan incelemede; hem harcama birimlerinde hem de mali hizmetler biriminde İç Kontrol ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar’da düzenlenen biçimiyle bir ön mali kontrol sürecinin işletilmediği tespit edilmiştir. Kurumda, etkin bir ön mali kontrol sürecinin uygulama bulabilmesi için malî

işlemlerle iş akış şemalarının hazırlanması gerekmesine rağmen, kurumda mali iş ve işlemlerle ilgili herhangi bir iş akış şemasının mevcut olmadığı görülmüştür. Ayrıca, Usul ve Esaslar’da, mali hizmetler biriminin ön mali kontrolüne tabii işlemler; taahhüt evrakı ve sözleşme tasarıları, ödenek gönderme belgeleri, ödenek aktarma işlemleri, kadro dağılım cetvelleri, seyahat kartı listeleri, yan ödeme cetvelleri ve sözleşmeli personel sayı ve sözleşmeleri olarak tek tek sayılmış olmasına rağmen, Mali Hizmetler Müdürlüğünde ilgili mali yılda bu işlemlere yönelik herhangi bir ön mali kontrol süreci işletilmemiştir.

İdarelerin gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerine ilişkin malî karar ve işlemlerinin; ilgili mevzuat hükümlerine uygunluğunun kontrol edilebilmesi, kaynakların etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanımının sağlanabilmesi bakımından harcama birimleriyle mali hizmetler biriminde İç Kontrol ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar’a uygun ön mali kontrol süreçlerinin hayata geçirilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 55’inci maddesine göre iç kontrol sürecinin önümüzdeki yıllarda hem harcama birimlerinde hem mali hizmetler biriminde ön mali kontrole dikkat edilerek gelir gider yükümlülükler vb. iç kontrol ve ön mali kontrole ilişkin esaslara uygun olarak hayata geçirilecektir.” denilmektedir.

Sonuç olarak, kurum tarafından gönderilen cevapta bulguda belirtilen hususa iştirak edilmiştir. Kurumun mali iş ve işlemlerinin hukuka uygun şekilde yürütülmesi, kamu kaynaklarının etkin ve verimli şekilde kullanımının sağlanabilmesi bakımından kurumda etkin bir mali yönetim ve iç kontrol sistemine ihtiyaç vardır. Bulgu konusu tespite ilişkin düzeltici işlemlerin yapılıp yapılmadığı takip eden denetimlerde izlenecektir.