Büyükşehir Belediyesinin mülkiyeti altında bulunan taşınmazlardan, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26’ncı maddesi kapsamı dışında kalan iskele, kahvehane, sebze meyve hali, tiyatro gibi yerlerin işletilmesinin ihalesiz olarak belediye şirketlerine devredildiği görülmüştür.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Şirket Kurulması” başlıklı 26’ncı maddesinde; “… Büyükşehir belediyesi, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini işletebilir; ya da bu yerlerin belediye veya bağlı kuruluşlarının % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketler ile bu şirketlerin % 50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle işletilmesini devredebilir.” denilmektedir.

Anılan madde hükmünde özel bir düzenlemeye yer verilerek, belirtilen alanların ihale yapılmaksızın belediyenin şirketlerine işletilmek üzere devredilebilmesine imkan tanınmıştır. Söz konusu yerler tahdidi olarak sayıldığından, bunların dışında kalan yerlerin büyükşehir belediyesinin %50 sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere dahi ihalesiz olarak devri mümkün değildir. Ayrıca, belirtilen yerlere ilişkin işletme devirlerinde belediye meclisince işletme süre ve bedelinin belirlenmesi, aynı madde hükmü gereğidir.

Yapılan incelemede; Büyükşehir Belediyesi tarafından 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesi kapsamı dışında kalan (iskele, kahvehane, sebze meyve hali, tiyatro vs.) yerler için belediye şirketlerine işletme devirleri yapılmış olduğu, bu yerlerden bir kısmına ilişkin işletme devrinde bedel veya süre de belirlenmediği tespit edilmiştir.

Her ne kadar İdare bulgu konusu edilen hususa ilişkin yerlerden biri olan sebze meyve halinin işletilmesi ile ilgili olarak, 5957 Sayılı Sebze ve Meyveler İle Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 9’uncu maddesinin “Belediyeler, kurdukları toptancı hallerinin işletilmesini belediye meclisince belirlenecek süre, bedel ve koşullarda devredebilir.” hükmüne istinaden 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olmaksızın işletme devrinin mümkün kılındığını belirtmekte ise de; 5957 sayılı Kanun’un 3, 5, 9, 12, 15 ve 16’ncı maddelerine dayanılarak hazırlanan Sebze ve Meyve Ticareti ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmelik’in 14’üncü maddesinde ;

“Belediye toptancı halleri belediyeler, özel toptancı halleri ise işletmecileri tarafından işletilir. Belediyeler, kurdukları toptancı hallerinin işletilmesini belediye meclisince belirlenecek süre, bedel ve koşullarda devredebilir. Devir, belediyenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.”

“Devir işlemi, belediye ile halin işletilmesini devralacak işletmeler arasında akdedilen ve Kanun, bu Yönetmelik ve ilgili diğer mevzuatta yer alan düzenlemelere aykırı hüküm içermeyecek şekilde hazırlanan sözleşmelerle yapılır.”

28’inci maddesinde;

“Belediye toptancı halindeki işyerleri, kiralama veya satış yoluyla işletilir.

Belediye toptancı halindeki işyerlerinin kiralanması veya satılması, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre yapılır.”

hükümlerine yer verilmiştir.

Yönetmelik’in 28’inci maddesinin hükümleri açık olduğundan Belediye toptancı hallerinde yer alan işyerlerinin işletilmesi ancak 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre ihale edilmek suretiyle kiralanmak veya satılmak suretiyle gerçekleşecebilecektir.

İdare bulguya konu edilen diğer yerlerden, örnek olarak belirtilen fırın işletmesinin kendi mülkiyetlerinde bulunmadığını belirtmiş ancak diğer yerler için herhangi bir değerlendirmede bulunmamıştır. Fırın işletmesi örneği bu nedenle bulgu içeriğinde yer almamaktadır.

Bu itibarla, 26’ncı madde kapsamı dışında kalan ve yukarıda örnekleri ile belirtilen yerlerin, belediye şirketlerine ihalesiz olarak işletme devrinin yapılması ya da işletme devirlerinde bedel veya süre belirlenmemesi, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.