Karar Künyesi
Kurum tarafından gerçekleştirilen Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi ihale sürecinin incelenmesinde aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir:
Tıbbi Atık Sterilizasyon İhalesi muhammen bedelinin hatalı belirlendiği tespit edilmiştir.
16.04.2008 tarihinde ihalesi yapılan Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisinin Kurularak Toplama ve İşletme Hakkının Kiraya Verilmesi işinin sözleşmesi 16.05.2008 tarihinde akdedilmiştir. İşin toplam süresi toplam 10 yıl olup, 16.05.2018 tarihinde sözleşme süresi sona
ermiştir. Buna bağlı olarak, Kurum tarafından 06.03.2018 tarihinde ihale işlemlerine esas hazırlıklara başlanmıştır. Bu hazırlık kapsamında yapılan çalışmalardan birisi de, muhammen bedelin tespitidir. Bu çerçevede, Kurum tarafından idare personellerinden komisyon teşekkül ettirilerek muhammen bedelin tespiti çalışması 24.04.2018 tarihinde tamamlanmıştır.
2008 yılında gerçekleştirilen ihale 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu çerçevesinde yap- işlet-devret uygulamasına bağlı olarak gerçekleştirilmiş olup, sözleşmeye göre 10’uncu yılın sonunda müteahhidin tıbbi atık sterilizasyon tesisi, araç, makine ve teçhizat gibi demirbaşları idareye devretme yükümlülüğü bulunmaktadır. Nitekim 22.06.2018 tarihinde düzenlenen tutanakla da, başta tıbbi atık tesisi olmak üzere ihale dokümanı kapsamında devri öngörülen tüm demirbaşların kuruma devir işlemleri gerçekleştirilmiştir. Daha somut bir ifadeyle, ihale dokümanı kapsamında yer alan tıbbi atık tesisi ve tüm demirbaşların mülkiyet ve tasarruf hakkı idareye geçmiştir. Bu çerçevede, 2018 yılında gerçekleştirilen ihale kapsamında başta tıbbi atık sterilizasyon tesisi olmak üzere idarenin mülkiyetinde bulunan tüm demirbaşların yıpranma paylarının da muhammen bedelin belirlenmesinde dikkate alınması gerekmektedir.
Ancak komisyon tarafından hazırlanan muhammen bedelin incelenmesinde; sadece geçmiş yıllar atık bedellerinin değerlendirmeye alındığı, 2018 yılı itibariyle Kurum envanterine girmiş bulunan bina ve demirbaşların yıpranma paylarının muhammen bedelin belirlenmesinde dikkate alınmadığı görülmüştür.
Her ne kadar işletmecinin sözleşme ve şartname hükümlerine göre, tesisi işletirken bina, ve demirbaşların tüm bakım ve onarımları zamanında tam ve eksiksiz olarak yapmakla yükümlü olduğu, işin süresi sonunda da tesisin tüm makine ve ekipmanları çalışır, bina ve demirbaşları da sağlam durumda idareye teslim etmek zorunda olduğundan dolayı muhammen bedelin tespitinde bina ve demirbaşların yıpranma paylarının dikkate alınmadığı belirtilmişse de, söz konusu sözleşme ve şartname hükümlerinin gerek bina gerekse demirbaşların olağan kullanımlarına bağlı olarak ortaya çıkan yıpranmalarını karşılamadığı görülmektedir.
Bahsi geçen sözleşme ve şartname hükümlerine göre, tesisin işletilme sürecindeki bina ve demirbaşların tüm bakım ve onarımlarının yaptırılması periyodik bakım onarım niteliğindedir. Bu nitelikteki bir bakım ve onarımın bahsi geçen bina ve demirbaşların olağan kullanımları sonucunda ortaya çıkan yıpranmalarını ihtiva etmesi mümkün değildir. Periyodik olarak yapılacak bakım onarım bina ve demirbaşın olağan yıpranması sonucu ortaya çıkacak değer kaybını telafi etmeyecek sadece bahsedilen tesisin işlerliğinin sağlanmasına katkı sunacaktır. Örneğin sözleşmenin bitiminden sonra ekonomik ömrünü dolduracak bir
demirbaşın sözleşme süresi içerisinde periyodik bakımı onarımı işletmeci tarafından karşılanmakla birlikte bu demirbaşın sözleşmenin bitiminden sonra yenilenmesi durumunda maliyetin idarece karşılanması gerekecektir. İlave olarak ihale sürecinin üç yıllık bir dönemi kapsadığı ve tesislerin ekonomik ömrünün de bu süreden daha uzun olduğu düşünüldüğünde, bina ve demirbaşların normal kullanımlarından dolayı yıpranmaları için yüklenicinin herhangi bir maliyete katlanmayacağı değerlendirilmektedir.
Bu itibarla, ihale süresinin bitiminde yapılacak müteakip muhammen bedel tespiti çalışmalarnda kurum mülkiyetinde olan bina, makine ve teçhizatların yıpranma paylarının dikkate alınması gerektiği değerlendirilmektedir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.
2018 yılında gerçekleştirilen ihale hazırlıklarına zamanında başlanılmamasına bağlı olarak ecrimisil uygulamasına sebebiyet verildiği görülmüştür.
16.04.2008 tarihinde ihalesi yapılan Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisinin Kurularak Toplama ve İşletme Hakkının Kiraya Verilmesi işinin sözleşmesi 16.05.2008 tarihinde imzalanmıştır. Sözleşmeye göre işin toplam süresi 10 yıl olup, 16.05.2018 tarihinde sözleşmenin sona ereceği açıktır. Dolayısıyla söz konusu ihale konusu iş kapsamında yapılacak tüm hazırlık süreçlerinin (ihale dokümanlarının hazırlanması, gerekli değişikliklerin yapılması, muhammen bedel tespit çalışmaları, ihale ilan süreleri gibi) göz önünde bulundurulması suretiyle ihaleye esas çalışmaların başlatılması gerekmektedir. Aksi durumun varlığı, ihalenin istenilen zamanda yapılmasına engel oluşturarak rekabet ortamının sağlanmaksızın işin aynı yüklenici ile yürütülmesine sebep olacaktır.
Nitekim ihale hazırlıklarına geç başlanılmasına bağlı olarak istisnai bir durum olan ve taşınmazın, idarenin izni dışında ya da bir malın sahibinin, rızası dışında gerçek veya tüzel kişilerce bu malı kullanmakla bir zarara uğrayıp uğramadığına veya işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalden önceki haliyle elde edilebilecek muhtemel gelir esas alınarak işgalci tarafından ödenen ve idarece tahsil edilen tazminat olarak tanımlanan ecrimisil uygulamasına yol açıldığı görülmüştür.
Kurum tarafından bundan sonraki yapılacak ihalelerin hazırlık süreçlerinin ihale tarihleri dikkate alınmak suretiyle başlatılacağı belirtilmiştir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.
Bu itibarla, 2886 sayılı Kanun’un temel ilkeleri arasında bulunan, “ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır” prensibi uyarınca ihale hazırlıklarının mevcut sözleşmelerin bitim tarihleri dikkate alınarak yapılmasını sağlamak, ihalenin tüm isteklilerin katılımını sağlayacak bir rekabet ortamı oluşturmak idarenin temel amacı olmalıdır.