Toprak hafriyat harcı alınmasına rağmen bu harcın alındığı yerlerden ayrıca Belediye Meclisi Kararı gereğince hafriyat döküm ücreti alındığı, fakat bu ücret karşılığında farklı herhangi bir hizmetin yapılmadığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinin birinci fıkrasının (o) bendinde, hafriyat toprağı ve moloz döküm alanlarını belirlemek ve bu alanlarda çevre kirliliği oluşmaması için gereken tedbirleri almak yetkisi belediyelere verilmiştir.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “İmar ile ilgili harçlar” başlıklı 80’inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde; yapım ve yıkım artığı malzeme ile toprak kazısının taşınması için belediyelerce yer gösterilmesi ile bu yerlerin tesviyesinin toprak hafriyatı harcına tabii olduğu hüküm altına alınmıştır.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun Çeşitli Harçlarla İlgili Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’in imar ile ilgili harçlarda yer alan ifadelerden ne anlaşılması gerektiğini açıklayan 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde; zemin açma, gayrimenkul sahiplerince pis su mecralarının yapının bulunduğu sokaktaki lağım şebekesine veya varsa umumi fosseptiğe bağlanması veya elektrik, temiz su, P.T.T. hattı gibi teknik alt yapı hizmetlerinin götürülmesi amacı ile belediyelerce tespit edilecek esaslar dahilinde yol, kaldırım, meydan veya benzeri yerlerin kazanılması, toprak hafriyatı ise temel kazısı ile inşaat sahasında daha önceden mevcut olup da bu inşaat sebebiyle kaldırılması gereken yıkım artığı malzemenin belediyece gösterilecek yere dökülmesi ve bu yerlerin tesviyesi faaliyetlerinin bütünü şeklinde tanımlanmıştır

Tüm bunların yanı sıra harçlar, kamu kurumları tarafından sunulan bazı hizmetlerden yararlananların, söz konusu hizmeti sunan kamu kurumuna ödediği yasal tutarlar olarak tanımlanabilir. Bu tanımdan yola çıkıldığında, toprak hafriyat harcının konusunu oluşturan hafriyat ve molozlar için döküm yeri gösterilmesi ve bu yerlerin tesviyesi hizmetlerinden yararlananlarca toprak hafriyat harcının ödenmesi gerektiği ve aynı hizmet için farklı isim altında farklı bir ücretin alınmaması gerektiği açıktır. Eğer hafriyat döküm ücreti 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 8, 11 ve 12’inci maddeleri uyarınca çıkartılan Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği gereğince alınıyor ise Yönetmelik’in 8’inci maddesinde belediyeye verilen görev ve yetkilerin belediye tarafından yerine getiriliyor ve buna ilişkin maliyetlere katlanılıyor olması gerekmektedir.

Yapılan incelemede Belediyece, Çevre Kanunu ve Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği uyarınca herhangi bir faaliyette bulunmadığı, bölgede görevli hafriyat taşıyan araçlara yönelik takip sisteminin kurulmadığı, bu ve buna benzer herhangi bir gidere katlanılmadığı, sadece hafriyat dökülecek yerin belli edildiği ve gösterildiği, buna rağmen toprak hafriyat harcı alınan yerlerden ayrıca hafriyat döküm ücreti alındığı tespit edilmiştir.

Her ne kadar İdarece belediye ücret tarifesinde İmarla İlgili Harçlar Bölümünde “Zemin Açma ve Toprak Hafriyatı Harcı” ve “Hafriyat Döküm Ücreti” adı altında tarifelerin mevcut olduğu, gerekli tahsilatların yapıldığı, her iki tarifenin isimlerinde yer alan benzerlik haricinde uygulama sahaları ve içeriklerin birbirinden farklı olduğu ifade edilmiş ise aynı hizmete yönelik söz konusu bedelin Belediye Meclis Kararları uyarınca hesaplanıp tahsil ediliyor olmasıda işlemi hukuka uygun hale getirmek için yeterli değildir. Zira tüm kamu kurumları gibi belediyeler de ancak kanunlarda izin verilen durumlarda gelir toplayabilirler. Kanuni dayanağı olmadan veya kanunlarda belirtilen sınırların aşılarak gelir toplanması mali mevzuat açısından uygun değildir. Kaldı ki İdarece bu ücretlerin karşılığı olan hizmetlerin birbirinden farklı olduğunu kanıtlayan bilgi ve belge sunulmamıştır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ile açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, hafriyat toprağı ve moloz döküm alanlarını belirlemek ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek yetki ve görevi belediyelerin olduğundan, Kanun koyucu döküm yeri gösterilmesi ve bu yerlerin tesviyesi hizmetlerinin yerine getirilmesi karşılığında, bu hizmetten yararlananların belediyeye toprak hafriyat harcını ödemesini öngörmüştür. Bu maksatla alınan toprak hafriyat harcına ilaveten alınan hafriyat döküm ücreti mükerrerliğe sebebiyet vermektedir.

Kamu İdaresi cevabında, Belediyece hafriyat harcının yanında hafriyat döküm ücretinin alınması işleminin mevzuata uygun bulunmaması sebebi ile yapı ruhsatı aşamasında hafriyat haricinde herhangi bir hafriyat döküm ücretinin tahakkuk ettirilmeyeceği ifade edilmiştir.

Bu itibarla, kamu yararı gereğince hafriyat harcının yanında hafriyat döküm ücretinin alınmaması hukuki bir zorunluluktur.