A- Yapım İşi Kapsamında Alınan Makina, Araç ve Cihazların Hatalı Muhasebeleştirilmesi

Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi Yapım İşi 21.10.2020 tarihinde geçici kabul yapılarak sözleşme bedeli 17.870.359,84 TL üzerinden 252 Binalar Hesabına kaydedildiği görülmüştür.

Söz konusu yapım işi hem bina inşaatı ve hem de 868.532,96 TL tutarında çeşitli tarımsal makine, araç ve cihaz alımını kapsamakta olup, mahiyeti itibarıyla binanın ve tarımsal makine, araç ve cihazın farklı muhasebe hesaplarına kaydedilmesi gerekmektedir.

Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği'nin 253 Tesis, Makina ve Cihazlar Hesabının işleyişini düzenleyen 178'inci maddesi; "Bütçeye gider kaydıyla gerçekleştirilip yapılmakta olan yatırımlar hesabına kaydedilen tesis, makine ve cihazlara ilişkin tutarlar, yatırımın tamamlanıp geçici kabulünün yapılması ile birlikte, bu hesaba borç, 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabına alacak kaydedilir." hükmünü amirdir.

İş kapsamında alınan ve toplam tutarı 868.532,96 TL olan tarımsal makina, araç ve cihazların geçici kabulü yapıldıktan sonra 253 Tesis, Makina ve Cihazlar Hesabına devredilmesi gerekmektedir.

Bu itibarla, işin geçici kabulünün yapılmasından sonra tarımsal makina, araç ve cihazların 253 Tesis, Makina ve Cihazlar Hesabına devredilmemesi söz konusu hesabın 868.532,96 TL noksan ve 252 Binalar Hesabının aynı tutarda fazla görünmesine neden olduğu değerlendirilmektedir.

B- Sözleşme Kapsamında Yapılan Sulama Projesinin Geçici Kabul Yapılmasının Ardından Hatalı Muhasebeleştirilmesi

Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi Yapım İşi kapsamında yaptırılan sulama projesinin geçici kabul yapılmasının ardından hatalı hesap kodunda muıhasebe kayıtlarına alındığı tespit edilmiştir.

Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği'nin 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabının işleyişini düzenleyen 174'üncü maddesinde; "Bütçeye gider kaydıyla gerçekleştirilip, yapılmakta olan yatırımlar hesabında izlenen yeraltı ve yerüstü düzenlerine ilişkin tutarlar yatırımın tamamlanıp geçici kabulün yapılması ile birlikte, bu hesaba borç, 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabına alacak kaydedilir." denilmektedir.

İş kapsamnıda yapılan ve toplam tutarı 371.519,74 TL olan söz konusu sulama projesinin 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabına kaydedilmesi gerekirken, geçici kabul yapılmasının ardından 252 Binalar Hesabına devredildiği görülmüştür.

Bu itibarla, toplam tutarı 371.519,74 TL olan sulama projesinin hatalı hesaba kaydedilmesi sonucu 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabının bu tutar kadar noksan, 252 Binalar Hesabının da aynı tutarda fazla görünmesine neden olduğu değerlendirilmektedir.

C- Amortisman Kaydının Hatalı olması

Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezinin amortisman kaydının hatalı olduğu tespit edilmiştir.

Yapılan incelemede, tarımsal amaçlı bina olarak kayda alınan varlığın tamamına 31.12.2021 tarihinde 17.870.359,84 TL amortisman ayrıldığı görülmüştür.

47 sıra no'lu Amortisman ve Tükenme Paylarına İlişkin Muhasebat Genel Tebliği'ne ekli cetvel'de tarımsal amaçlı binaların amortisman oranı yıllık yüzde 5 olarak tespit edilmiştir.

Ayrıca Bulgunun A ve B bölümlerinde açıklandığı üzere toplam tutarı 899.189,21 TL olan tarımsal makina, araç ve cihazlar ile toplam tutarı 371.519,74 TL olan sulama projesi 252 Binalar hesabından düşülerek amortisman hesaplanması ve tarımsal makina, araç ve cihazlar ile sulama projesi için de amortisman ayrılması gerekmektedir.

Anılan Tebliğ'de tutarı 14.000 TL'nin altında olan taşınırların doğrudan gider yazılacağı, bu tutarın üzerinde kalan makina ve araç için amortisman ayrılacağı ifade edilmiştir. Tebliğ'e ekli cetvelde tarımsal makina ve araçlar için amortisman oranı yıllık yüzde 20 ve yeraltı ve sulama isale hatları için yüzde 2,5 olarak tespit edilmiştir.

Tarımsal makina ve araçların amortismana tabi olan kısmı 831.014,99 TL olarak hesaplandığında ayrılması gereken amortisman 166.203 TL olmaktadır. Su isale hattı için de 9.287,99 TL amortisman ayrılması gerekmektedir.

Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi binasının değeri tarımsal makina ve araçlar ile su isale hattı tutarı düşüldükten sonra 16.599.650,89 TL ve olması gereken amortismanı 829.982,54 hesaplanmaktadır.

Bu durumda ayrılması gereken toplam amortisman tutarı 1.005.473,43 TL hesaplanmakta ve ayrılan amortisman ile ayrılması gereken amostisman arasında 16.864.886,31 TL fazlalık ortaya çıkmaktadır.

Dolayısıyla mali tablolarda 257 Birikmiş Amortisman ve Tükenme Payları Hesabı ve 630 Giderler Hesabı 16.684.886,31 TL fazla görünmektedir.

Bu itibarla, amortisman işlemlerinin hatalı yapılması sonucu 257 Birikmiş Amortisman ve Tükenme Payları Hesabında ve 630 Giderler Hesabında 16.684.886,31 TL hataya sebebiyer verildiği değerlendirilmektedir.