Balçova Termal Turizm ve Otelcilik AŞ’nin 2018 yılı düzenlilik denetimi kapsamında yevmiye defterinin incelenmesi sonucunda kayıtların zamanında yapılmadığı ve yevmiye defteri kayıt nizamına uyulmadığı görülmüştür.

Şirket, elektronik defter mükellefi olup yevmiye defteri ve büyük defterini elektronik ortamda tutmakta ve Maliye Bakanlığına göndermektedir. Ocak (2019) ayında yerinde yapılan denetimlerde muhasebe yazılım programından alınan yevmiye defterinde, 2018 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ait kayıtlarda yevmiye madde numaralarının bulunmadığı anlaşılmıştır. Bu aylara ait işlemlerin muhasebe fişleri ile muhasebe yazılım programında kayıtlı olduğu görülmüştür. Mart (2019) ayı başında yerinde yapılan incelemelerde ise yevmiye defterinin 2018 yılı Aralık ayına ait işlemleri için hala yevmiye madde numaraları verilmemiş olduğu tespit edilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun (VUK) 183'üncü maddesinde yevmiye defteri aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır;

“Madde 183 – Yevmiye defteri, kayda geçirilmesi icabeden muamalelerin tarih sırasıyla

ve madde halinde tertipli olarak yazıldığı defterdir.”

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) uyarınca çıkarılan Ticari Defterlere İlişkin Tebliğ, yevmiye defteri ve diğer ticari defterlerin nasıl tutulacağı ve şekil unsurları ve kayıt zamanlarının detaylı bir biçimde belirtmektedir.

“Yevmiye defteri

MADDE 6 – (1) Yevmiye defteri, kayda geçirilmesi gereken işlemlerin ilgili belge veya ispata dayanan evraktan çıkarılarak tarih sırasıyla ve "madde" halinde düzenli olarak yazıldığı defterdir.

1. Yevmiye maddelerinin en az aşağıdaki bilgileri içermesi şarttır:

   
   

   1. Madde sıra numarası,

      
      

   2. Tarih,

      
      

   3. Borçlu hesap, ç) Alacaklı hesap,

   4. Tutar,

      
      

   5. Her kaydın dayandığı belgelerin türü ile varsa tarihleri ve sayıları.

      
      

2. Yevmiye defteri ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı olur; vergi kanunlarına uygun olmak şartıyla müteharrik yapraklı defterler de kullanılabilir.”

   Tebliğ hükmünde yevmiye defterinin şekil şartları sayılmıştır. Yevmiye madde numarası verilmesinin bu şartların başında geldiği görülmektedir.

   Vergi Usul Kanununun “Kayıt Nizamı” başlıklı dokuzuncu bölümünde yer alan 219’ uncu maddesinde yevmiye kayıt zamanıyla ilgili olarak;

   “Kayıt zamanı:

   
   

   (Değişik: 30/12/1980-2365/32 md.)

   
   

   Muameleler defterlere zamanında kaydedilir. Şöyle ki:

   
   

   1. Muamelelerin işin hacmine ve icabına uygun olarak muhasebenin intizam ve

      
      

      vuzuhunu bozmayacak bir zaman zarfında kaydedilmesi şarttır. Bu gibi kayıtların on günden fazla geciktirilmesi caiz değildir.

   2. Kayıtlarını devamlı olarak muhasebe fişleri, primanota ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafını taşıyan mazbut vesikalara dayanarak yürüten müesseselerde, muamelelerin bunlara işlenmesi, deftere işlenmesi hükmündedir. Ancak bu kayıtlar, muamelelerin esas defterlere 45 günden daha geç intikal ettirilmesine cevap vermez” denilmek suretiyle muamelelerin muhasebenin intizamını bozmayacak bir zaman zarfında kaydedilmesi ve bu sürenin 10 günü geçmemesi gerektiği belirtilmektedir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine rağmen, 2018 yılı içinde ve sonunda belirli tarihlerde şirketten veya muhasebe programından alınan yevmiye defterinde bazı aylarda yevmiye numaralarının yer almadığı görülmüştür. Bunun üzerine yevmiye defterindeki kayıtların incelenmesi neticesinde 2018 yılında yapılan muamele ve işlemlerin muhasebe fişlerine kaydedildiği ancak bu işlemlerin esas defter olan yevmiye defterine intikal ettirilmesinde üç aya varan gecikmeler olduğu anlaşılmıştır.

Sonuç itibariyle, Balçova Termal Turizm ve Otelcilik AŞ’nin Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu uyarınca tutmakla yükümlü olduğu yevmiye defterlerinin mevzuatta yer alan kayıt zamanına uygun biçimde kaydedilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Kamu idaresi cevabında; özetle, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununa dayanılarak çıkarılan 1 seri nolu Elektronik Defterler Genel Tebliğinde, hesap döneminin son ayına ait elektronik defterlerin kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayın son gününe kadar mali mühürce onaylanabileceğinin belirtildiği ifade edilmektedir.

Şirketin sözü edilen tebliğe göre belirlenen kayıt oluşturma süresine göre kayıtlarının oluşturulduğu ve kayıt düzenine uyulduğu ifade edilmektedir. Dolayısıyla fişlerin ve kayıtların yevmiye defterine intikalinde herhangi bir gecikme olmadığı ifade edilmektedir.

Sonuç olarak Şirketin cevabında 1 seri nolu Elektronik Defter Genel Tebliğinde yer alan mali mühürleme tarihine kadar (hesap döneminin kapandığı 31.12.2018 tarihini takip eden 29.04.2019 tarihine kadar) e-defterlere kayıt yapılabileceği ifade edilmektedir. Dolayısıyla, bulgu konusu edilen hesap dönemi içinde gerçekleşen işlemlerin 213 sayılı VUK’a göre kayıt zamanına uyulmaması konusunda Elektronik Defter Genel Tebliğinin dikkate alınması gerektiği şirket cevabında ifade edilmektedir.

Şirketin cevabındaki belirtmiş olduğu tarih (hesap döneminin son ayına ait defterleirn

kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayın son günü) elektronik defterlerin mali mühür ile onaylanma tarihleridir. Bulgumuzda ve şirket cevabında yer verilen 1 Sıra Nolu Elektronik Defter Genel Tebliğinin “Sorumluluk ve Cezai Müeyyideler” başlıklı 6’ıncı bölümün ilk paragrafında sürelerle ilgili olarak;

“6.1. Elektronik defter oluşturulurken, bu Tebliğde belirtilmeyen hususlarda süreler başta olmak üzere Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanununda yer alan hükümlere uyulması zorunludur.” denilmek suretiyle tebliğde yer verilmeyen süreler için 213 sayılı VUK ve TTK hükümlerinin geçerli olacağı ifade edilmektedir.

Bu itibarla, söz konusu tebliğde yer verilmeyen kayıt zamanı ile ilgili olarak Balçova Termal ve Turizm A.Ş’nin yevmiye defterlerine yapılması gereken kayıtlarında kayıt zamanına uyulmadığı ve 213 sayılı VUK hükümlerine uyulması gerektiği düşünülmektedir.