İdare tarafından 09.11.2018 tarihinde ihalesi yapılan, 2018/502240 ihale kayıt numaralı “Fotokopi ve Baskı Makinelerinin Kopya Başı Çekim Esasına Göre Yıllık Bakım Onarım Hizmeti Alımı” işine ait teknik şartnamede belli bir markaya yer verilmek suretiyle temel ihale ilkelerine aykırı uygulamada bulunulmuştur.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerini düzenleyen 5’inci maddesinde idareler, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu tutulmuştur.

Mezkûr Kanun’un “Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verileceği; belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olacağı, rekabeti engelleyici hususlar içermeyeceği ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlayacağı; bu şartnamelerde teknik özelliklere ve tanımlamalara yer verileceği, belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemeyeceği ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilemeyeceği belirtilmiştir.

Teknik şartnamelerde belli bir marka veya modele yer verilmemesi ile ihalede rekabet ortamının ve eşit muamelenin sağlanarak ihtiyaçların uygun şartlarla sağlanması ve kaynakların verimli kullanılması amaçlanmıştır.

“Fotokopi ve Baskı Makinelerinin Kopya Başı Çekim Esasına Göre Yıllık Bakım Onarım Hizmeti Alımı” işine ait teknik şartnamenin 4.4’üncü maddesinde;

“İdare, ihtiyaç duyulması halinde şartnamede belirtilen özelliklerde, sözleşmedeki kopya başı birim fiyatlarından ödemesi yapılmak üzere kurumumuzda bulunan marka ve modellerden 45 (Kırkbeş) adet renkli fotokopi makinesi, 3 (Üç) adet baskı makinesi ve 65 (Altmışbeş) adet Siyah Beyaz fotokopi makinesinin teminini ve kurulumunu yükleniciden bedelsiz olarak isteyebilecektir.”

Mezkur teknik şartnamenin 4.9’uncu maddesinde;

“İstekli firmadan Kurum içerisinde standardizasyonun sağlanması amacıyla Ek-1 çizelgede belirtilen Renkli fotokopi makinası, Baskı makinası ve Siyah Beyaz fotokopi makinası marka /modellerinin %98 i Ricoh (Rex-Rotary / Nashuatec / Gestetner ) markalardan herhangi bir tanesinin ve ayrıca Brother markasından olmak üzere 2 adet Yetkili Servis ve sertifikası istenecektir.” ifadelerine yer verilerek, temin edilecek fotokopi makinaları için belli bir marka ve modele yer verilmiştir. İhaleye iki istekli katılmış, biri söz konusu markaya ait belgelere sahip olmadığından değerlendirme dışı bırakılmıştır.

Söz konusu tespit sonrasında, İdare tarafından; esas aranan özelliğin Pardus sistemine uyumlu makineler olduğu, istenilen belgenin yeterlik belgesi olduğu ifade edilmiştir.

İşe ait teknik şartnamenin 4.6’ncı maddesinde “Yükleniciden talep edilecek olan yazıcıların tümü Linux işletim sisteminin Pardus sürümü ile uyumlu olmalı ve desteklenmelidir. Kuruma ait Ekli Listede bu işletim sistemini desteklemeyen cihaz olursa, yüklenici tarafından aynı özelliklerde uyumlu makineler ile değiştirilecektir. Değiştirilecek cihaz sayısı Ekli Listede belirtilen makinelerin toplam sayısının %10’unu geçmeyecektir.” ifadelerine yer verilerek, istenen cihazların Pardus işletim sistemi ile uyumlu olması istenmiştir. Bu ibare başlı başına yeterli iken, isteklilerden Ricoh ve Brother markalarının yetkili servis ve sertifikasının isteneceği belirtilerek, belli marka ve modele yer verilmiştir. Her ne kadar bunun yeterlilik belgesi istenmesi olduğu, marka zikredilmesi olmadığı ifade edilse de ihaleye katılacakların belli bir marka ve modelin yetkili servisi olması da rekabet kısıtlayacak bir düzenlemedir. Zira söz konusu ihale sadece bakım ve onarım hizmetini içermemekte; aynı zamanda baskı ve fotokopi makinelerinin kiralanmasını da kapsamaktadır.

Fotokopi ve baskı makineleri açısından piyasada birçok markanın mevcut olduğu ve bunlarla da standardizasyonun sağlanabileceği açıktır. Kaldı ki makinelerin teslimine ilişkin tutanakta farklı markaların da teslimi olduğu görülmüştür.

Teknik şartnamede, İdarenin işletim sistemi hakkında bilgi verilip, cihazların buna uyumlu olması istenmiştir. Bu düzenleme, İdarenin standardizasyonu sağlama amacına hizmet ederken; ayrıca fotokopi ve baskı makinelerinin kiralanmasını da içeren ihalede belli bir markaya yer verilip yetkili servis belgesi istenmesi amacını aşan bir uygulama olmuştur.

Netice olarak, kamu ihale mevzuatı çerçevesinde yapılacak ihalelere ilişkin teknik şartnamelerde belirli bir marka veya modele yer verilmemesi 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine riayet açısından önemlidir.