Kurum gelirlerine yönelik tahsilat ve takip işlemlerinin etkin bir şekilde yerine getirilmediği görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 11’inci maddesinde, üst yöneticilerin, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesini ve kullanılmasını sağlamaktan, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve kanunlar ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden mahalli idarelerde meclislerine karşı sorumlu oldukları

ifade edilmiştir. Yine üst yöneticilerin bu sorumluluğun gereklerini harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirecekleri belirtilmiştir.

Aynı Kanun’un “Gelirlerin toplanması sorumluluğu” başlıklı 38’inci maddesinde; kamu gelirlerinin tarh, tahakkuk, tahsiliyle yetkili ve görevli olanların, ilgili kanunlarda öngörülen tarh, tahakkuk ve tahsil işlemlerinin zamanında ve eksiksiz olarak yapılmasından sorumlu olduğu hüküm altına alınmıştır.

Yine Kanun’un “Mali hizmetler birimi” başlıklı 60’ıncı maddesinin (e) bendinde de; ilgili mevzuatı çerçevesinde idare gelirlerini tahakkuk ettirmek, gelir ve alacaklarının takip ve tahsil işlemlerini yürütmek mali hizmetler biriminin görevleri arasında sayılmıştır.

Kurum tarafından birimlerin görev, yetki ve sorumlulukları ile ilgili usul ve esasları düzenlemeye yönelik çıkarılan İSU Genel Müdürlüğü Kuruluş, Görev, Yetki ve Yönetimine İlişkin Teşkilat Yönetmeliği gereğince Kurum gelirlerinin takibi ve tahsili konusunda ilgili birimlere sorumluluk yüklenmiştir.

Bu kapsamda Mali Hizmetler Daire Başkanlığının görevleri arasında; Kurumun bütün gelir, gider, taşınır ve taşınmaz kıymetlerinin muhasebesini tutmak, İdare gelirlerinin tahsilatını yapmak, zamanında yapılmayan ödemelerle ilgili dosya tanzim etmek, hukuk birimine intikal ettirmek ve gerektiğinde hukuki sürece destek vermek, Kurum tahakkuklarının tahsilat ve borç takip işlemlerine dair tüm süreçleri yürütmek bulunmaktadır.

Abone işlemlerine yönelik olarak ise;

Abone İşleri Daire Başkanlığının görevleri arasında; su ve kanal hizmetleri ile ilgili olarak İSU Tarifeler Yönetmeliği ve diğer ilgili mevzuatta belirtilen bedellerin tahakkuk ve faturalama işlemlerini takip etmek, şubeler tarafından yapılan su ve atık su tahakkuk ve faturalama işlemlerinin kontrolünün yapılmasını sağlamak,

İşletmeler Dairesi Başkanlığının görevleri arasında; İlçe Şube Müdürlüklerinde abone hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde sunulması, tahakkuk, tahsilat, faturalama işlemlerinin ve bunlara ilişkin muhasebe kayıtlarının yerinde, doğru ve güvenilir bir şekilde yürütülmesini Abone İşleri Daire Başkanlığı ve Mali İşler Daire Başkanlığı ile koordineli olarak yürütülmesini sağlamak,

İlçe Şube Müdürlüklerinin görevleri arasında; abone hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde sunulması, tahakkuk, tahsilat, faturalama işlemlerinin ve bunlara ilişkin muhasebe

kayıtlarının yerinde, doğru ve güvenilir bir şekilde yürütülmesini sağlama, endeks okuma, kayıp ve kaçak takibi, abone borç takibi işlemlerinin etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamak sayılmıştır.

Yukarıda belirtilen gelirler dışında kalan Kurum gelirlerinin tahsili ve takibi ise Kurumun Teşkilat Yönetmeliği’nde ilgili birim bazında ayrıntıları ile düzenlenmiştir.

Kurum gelirlerinin tahakkuk, tahsilat ve takip süreçlerinin etkinliğinin incelenmesi amacıyla geçmişe dönük olarak borcu olan tüm abonelerin 31.12.2021 tarihi itibariyle listesi Mali Hizmetler Daire Başkanlığından temin edilmiştir. Bahsi geçen liste içerisinde Kurumun tüm gelir kalemleri (su, atıksu satış gelirleri, bakım ücreti, analiz bedeli, sayaç sökme takma bedeli, harcamalara katılım payları, tamir ve malzeme gelirleri v.d) yer almaktadır.

Söz konusu veriler incelendiğinde; Kurumun 31.12.2021 tarihi itibariyle toplam 82.655.825,78 TL alacağı bulunmaktadır. Bu tutarın 11.118.323,53 TL’sinin taksite bağlanan, 27.031.808,59 TL’sinin icraya verilen, 42.962.270,07 TL’sinin vadesi geçmiş ve hukuki takibat başlatılmamış olan ve 1.543.423,59 TL’sinin abonenin kimlik ve adres bilgisi olmadığı için şüpheli alacak olarak takip edilen alacaklardan oluştuğu görülmüştür. Şüpheli alacak kapsamında takip edilen adres ve kimlik bilgisi bulunmayan yaklaşık 4.000 aboneden toplam 1.543.423,59 TL alacak için hukuki işlem başlatılamadığı anlaşılmıştır. Özetle 31.12.2021 itibariyle toplamda 44.505.693,66 TL alacak için hukuki takibat yapılmadığı tespit edilmiştir.

Diğer yandan Kurumun 2011 yılı ve öncesine ait 323 aboneden toplam 58.509,17 TL alacağı olup bunlardan 27 abone için herhangi bir işlem gerçekleştirilmediği, buna ilişkin alacak tutarının da 16.997,41 TL olduğu görülmüştür.

İSU Genel Müdürlüğünün de tabi olduğu 2560 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesinde kurum gelirleri sayılmıştır. Anılan Kanun’da öngörülen gelirlerin bazıları 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a göre takip edildiği gibi bazıları da genel hükümler çerçevesinde İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre takip edilmektedir. Bahsedilen gelir unsurlarının tabi olduğu mevzuata göre zamanaşımı süreleri de değişmektedir.

Sözleşmeye dayalı alacaklar için 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 146’ncı maddesine göre, Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, on yıllık zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Diğer taraftan 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda düzenlenen harcamalara katılım paylarının takibi 6183 sayılı Kanun’a göre yapılmakta olup zamanaşımı süresi beş yıldır.

Yukarıda sayılan gelir unsurlarından her birinin su ücretinde/alacağında veya harcamalara katılma paylarında olduğu gibi farklı mevzuatlara tabi olduğu, bunlar için farklı zamanaşımı süreleri öngörüldüğü gözden kaçırılmamalıdır. Zamanaşımına uğramış bir borcun eksik borç haline dönüşeceği dolayısıyla borçlunun (abonenin) sadece kendi isteğiyle borcunu ifa ettiği zaman, borcun tahsil edilebileceği unutulmamalıdır.

Bu itibarla, yukarıdaki bilgiler çerçevesinde ilgili daire başkanlıkları arasında gerekli koordinasyon sağlanarak hukuki takibat başlatılmayan vadesi geçmiş alacaklar için zamanaşımı süreleri de dikkate alınarak tahsilat ve takip süreçlerinin hızlandırılması gerekmektedir.