Karar Künyesi
Yapılan incelemede, Belediyenin yol yapımı işlerine ilişkin harcamalarının “630 Giderler Hesabı”na kaydedildiği görülmüştür.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin “251 Yeraltı ve yerüstü düzenleri hesabının” “Hesabın niteliği” başlıklı 190’ıncı maddesinde, “(1) Yeraltı ve yerüstü düzenleri hesabı, herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak için, yeraltında veya yerüstünde inşa edilmiş her türlü yol, köprü, baraj, tünel, bölme, sarnıç, iskele, hark ve benzeri yapılar ile bunların eklenti ve bütünleyici parçalarının ve bunlardan tahsise konu edilenlerin izlenmesi için kullanılır.” , “Hesabın işleyişi” başlıklı 191’inci maddesinde, “(1) Yeraltı ve yerüstü düzenleri hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir.
Borç
Bütçeye gider kaydıyla gerçekleştirilip, yapılmakta olan yatırımlar hesabında izlenen yeraltı ve yer üstü düzenlerine ilişkin tutarlar yatırımın tamamlanıp geçici kabulün yapılması ile birlikte, bu hesaba borç, 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabına alacak kaydedilir.” denilmiştir.
Aynı Yönetmelik’in “258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı’na ilişkin “Hesabın niteliği” başlıklı 204’üncü maddesinde “ (1) Bu hesap, yapımı süren maddi duran varlıklar için yapılan her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerin; geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarihte, diğer hallerde işin fiilen tamamlandığını gösteren belgenin düzenlendiği tarihte, ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılıncaya kadar izlenmesi için kullanılır.”, “Hesabın işleyişi” başlıklı 205’inci maddesinde, “(1) Yapılmakta olan yatırımlar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir.
Borç
Gerek yılı içerisinde gerekse yıllara sari olarak yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak tutarlar, bir taraftan bu hesaba borç, kesintiler ilgili hesaplara, ödenecek tutar 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir” denilmektedir.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin atıf yaptığı Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği'nin 27'nci maddesinde; maddi duran varlıklar için sonradan yapılan ve o varlığın değerini, kullanım süresini, ürün ve hizmet kalitesini, sağlanan faydayı artıran veya üretilen mal veya hizmetlerin üretim maliyetini azaltan her türlü maliyetin, ilgili maddi duran varlığın kayıtlı değerine ilave edilip amortisman hesaplamasında dikkate alınması gerektiği ve bunların dışında maddi duran varlıklar için yapılan her türlü normal bakım ve onarım harcamalarının gider olarak kaydedileceği ifade edilmiştir.
47 sıra no.lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği'nin “Amortisman ve Tükenme Payı Süre ve Oranları” başlıklı 6'ncı maddesinde;
“…
Ancak, maliyet bedeli, …13/9/2006 tarihli ve 2006/10970 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelikte yer alan taşınmazlar için 34.000 TL'yi aşmayan duran varlıklar… amortisman oranı % 100 olarak belirlenmiştir. Diğer bir ifadeyle maliyet bedeli bu tutarlara kadar olan duran varlıklar, hesaplara alındığı yılın sonunda tamamen amorti edilir.
Hesaplarda kayıtlı duran varlıklar için yapılan harcamalardan yukarıda belirtilen limitleri aşanlar değer artırıcı harcama olarak kabul edilir.” denilmektedir.
Hazine ve Maliye Bakanlığının 02.11.2023 tarihli Olur'unda, amortisman limitleri güncellenmiş olup söz konusu limitler dayanıklı taşınırlar için 52.000 TL, taşınmazların her biri için 114.000 TL olarak kabul edilmiştir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre, duran varlıklar için yapılan harcamalardan Tebliğ'de belirlenen limitleri aşanlar değer artırıcı harcama olarak kabul edilecek ve varlığın kayıtlı değerine eklenerek ilgili maddi duran varlık hesabında muhasebeleştirilecektir. Ayrıca Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin 191’inci maddesinde belirtildiği gibi yapım işlerine ait harcamalar önce 258 no.lu hesaba, geçici kabul yapıldıktan sonra da ilgili maddi duran varlık hesabına kaydedilmelidir.
Yapılan incelemede Belediyenin yol yapımı olarak beton bordür taşı, beton oluk taşı, kilitli beton parke taşı ve hazır beton mal alımı ile beton dökme işçilik alımı yaptığı, söz konusu harcamaların her birinin 630 hesap kullanılarak giderleştirildiği, tespit edilmiştir.
İdarenin hesap ve işlemleri incelendiğinde; Örnek olarak 753, 842, 659, 785, 842, 959,
1094, 1095, 1647 no’lu ödeme emirlerinde yer alan ve yol yapımı olarak beton bordür taşı, beton oluk taşı, kilitli beton parke taşı ve hazır beton mal alımı ile beton dökme işçilik alımı tutarlarının, Yönetmelikteki tanımlar kapsamında ve Tebliğ'de belirlenen limitin üzerinde olmasına rağmen varlığın kayıtlı değerine eklenmediği, söz konusu harcamaların “630 Gider Hesapları”na kaydedildiği, netice olarak örnekleme yapılan iş bedellerinin de varlığın kayıtlı değerine eklenmemesi nedeniyle, 2023 yılı mali tablolarında “251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı”nın eksik, “630 Giderler Hesabı” ise aynı tutar kadar fazla olarak yer aldığı, görülmüştür.
Önceki yıllarda da benzeri işlerin aynı şekilde yapıldığı, yapılan işlerin maliyetinin ilgili varlığın maliyetine eklenmemesi sonucu Belediye varlıklarının bilançoda eksik göründüğü, yine söz konusu varlıklara amortisman ayrılmadığı için “257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’nın da eksik olduğu belirlenmiştir.
Belediye tarafından verilen cevapta; geçmiş yıllara dönük çalışma yapılarak 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı ile 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabının düzeltileceği, Mali Hizmetler Müdürlüğü ve diğer birimlere gerekli talimatların verildiği belirtilmiştir.
Belediye tarafından gönderilen cevap değerlendirildiğinde; geçmiş yıllara dönük çalışma yapılarak "251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı" ile "257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı"nın düzeltileceği, Mali Hizmetler Müdürlüğü ve diğer birimlere gerekli talimatların verildiği anlaşılmaktadır.
Yapılan açıklamalar ve mevzuat kapsamında;
-Geçmiş yıllara dönük çalışma yapılarak aktifleştirilmesi gereken tutarların "251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı"na dahil edilmesi ve aktifleştirilmesi gereken tarih dikkate alınarak "257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı"nın düzeltilmesi,
-Bundan böyle Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nde 258 no.lu hesap tanımına giren tüm işlerin önce söz konusu hesaba kaydedilerek bu hesap içerisinde maliyet oluşturulması ve işin bitiminde hakedişli olanların geçici kabulden sonra, diğer işlerin ise fiilen bitimini takiben Belediye yetkililerince gerekli muayene ve kontrol işlerinin tamamlanmasından sonra "251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı"na aktarılması, gerekmektedir.