Muğla ili genelinde aboneler tarafından kullanılan sayaçların 100.386’sının damga yılının geçmiş olduğu ve bunların kullanılmaya devam edildiği görülmüştür.

23.11.2023 tarih ve 32378 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Elektrik, Su ve Gaz Sayaçları Muayene Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesine göre sayaç; elektrik, su veya gaz sayaçları olarak tanımlanmış, sayacın cinsine göre kullanıcıları ayrıma tabi tutulmuştur. Buna göre, “<i>ölçüm şartlarında ölçüm çeviricinden geçen suyun hacminin ölçülmesi, hafızaya alınması ve görüntülenmesi için tasarımlanan ölçü aleti” </i>olarak tanımlanan su sayacının kullanıcısı, su sayacını dağıtım ağında kullanan su ve kanalizasyon idaresi olarak belirlenmiştir.

Yönetmelik’in 5’inci maddesinde sayaçların muayene şekillerinden bahsedilmiş olup, bunlardan biri periyodik muayenedir. Söz konusu Yönetmelik’in 8’inci maddesine göre, “periyodik muayene; belli sürelerde olmak üzere sayaçlar için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı il müdürlükleri tarafından yapılan genel muayene” şeklinde tanımlanmıştır.

Sayaçların periyodik muayene süreleri Yönetmelik’in ekinde yer almakta olup, söz konusu süre su sayaçları için 10 yıl olarak belirlenmiştir. Periyodik muayenelerin yaptırılması sorumluluğu sayaçların kullanıcısına yani su ve kanalizasyon idarelerine aittir.

Yönetmelik’in 8’inci maddesine göre,

“….(3)Kullanımda olan sayaçların tamamı kullanıcı tarafından liste halinde ilgili il müdürlüğüne her yılın ocak ayının başından şubat ayının son gününe kadar iletilir. Şubat ayının son gününün resmî tatile veya hafta sonuna rastlaması halinde liste, sonraki ilk iş günü de iletilebilir. Bu listede sayaçların markası, modeli/tipi, sınıfı, seri numarası, damgalandığı yıl ile sayacın takılı bulunduğu adres belirtilir.

1. Üçüncü fıkradaki listeyi belirtilen süre içerisinde bildirmeyen, eksik veya hatalı bildiren kullanıcılar hakkında 1705 sayılı Kanun uyarınca idari yaptırım uygulanır.

2. Periyodik muayene süresi dolan sayaçlar, periyodik muayene süresinin dolduğu yılı takip eden yıl içerisinde kullanıcı tarafından tüketiciden sökülür ve yerine geçerli muayenesi olan bir sayaç takılır. Aksi takdirde sayacın kullanıcısı hakkında damga süresi geçmiş ölçü aleti kullanma fiilinden dolayı 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu’nda belirtilen idari işlemler uygulanır.

3. Tüketiciden sökülen sayaçlardan muayenesi yaptırılacaklar için o yıl veya daha sonraki yıllarda il müdürlüğüne yıl içerisinde beyanname ile müracaatta bulunulur. Beyanname kullanıcı/servis tarafından muayeneye hazır hale getirilmiş sayaçlar için verilir. Bu beyannamede sayaçların markası, modeli/tipi, sınıfı, seri numarası ve tüketiciden söküldüğü yıl belirtilir.

4. Periyodik muayenede;

   1. Sayacın damgasının olmadığının veya damgasına müdahale edildiğinin ya da damga süresinin geçtiğinin tespit edilmesi halinde muayene işlemine devam edilir.

   2. Sayaca müdahale edildiğinin, fiziki bütünlüğünün bozulduğunun veya teknik olarak muayeneye uygun olmadığının tespit edilmesi durumunda muayenesine devam edilmez.

   3. (a) ve (b) bentleri kapsamında muayeneye alınan sayacın damga süresi geçmiş olarak kullanılıp kullanılmadığına bakılır ve kullanıldığının tespit edilmesi durumunda 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu’ndaki idari yaptırım uygulanır….”

Yönetmelik’in 12’nci maddesine göre, periyodik muayene sonucunda uygun bulunan sayaçların damgalama işlemleri Ölçü ve Ölçü Aletleri Damga Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yapılmaktadır. Sayaçların periyodik muayeneleri için 08/02/1989 tarihli ve 20074 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ölçü ve Ölçü Aletlerinden Alınacak Muayene ve Damgalama Ücret Yönetmeliği’nde belirtilen ücret alınmaktadır.

Muğla Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Abone Hizmetleri ve Tarifeler Yönetmeliği’nin “Sayaç Muayene ve Tamir ve Damga Ücreti” başlıklı 30’uncu maddesinin 3’üncü fıkrasına göre, 10 yıllık damga süresini dolduran sayaçlar sökülerek Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından yetkilendirilmiş ve Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü kontrolünde, ayar masası bulunan istasyonlarca damgalanmak üzere gönderilmesi gerekmektedir. İşlem sonucunda ilgililerince fatura edilen bedel abonelere tahakkuk ettirilerek tahsil edilmelidir.

Yönetmelik’in 31’inci maddesinin birinci fıkrasına göre, MUSKİ tarafından su sayacı takılacak yeni abonelerden, sayaçların ihmal, dikkatsizlik ve dış etkiler nedeniyle patlaması veya kullanılamaz şekilde hurdaya ayrılması, ekonomik ömrü dolmuş sayaçların sökülmesi sonucunda sayaçları değiştirilen abonelerden, muayene talebiyle veya istek üzerine sayacı sökülen veya takılan abonelerden Genel Kurulca belirlenecek sayaç sökme- takma ücreti alınmaktadır. Yönetmelik’in 33’üncü maddesine göre; arızalı, mühürsüz ve damga yılını doldurmuş sayaçların değişmesi gerektiği halde aboneler tarafından değiştirilmeyen su sayaçlarının yerine MUSKİ tarafından yeni sayaç takılarak sayaç bedeli ve bağlantı ile ilgili malzeme ücretleri ilgili aboneliğe tahakkuk ettirilmektedir.

Konu ile ilgili yapılan incelemede, damga yılı 10 yılı geçmiş olan sayaçların yıl bazında sayıları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

‌Tablo 7: On Yıllık Damga Süresini Dolduran Sayaçlar

Buna göre, 2023 yıl sonu itibariyle aktif olan 544.368 adet sayacın 100.386’sının damga yılı geçmiş durumdadır. Bu sayılar MUSKİ tarafından her yıl Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğüne bildirilmektedir. Ayrıca bunlarla ilgili abonelere bildirim yapılmakta ve ihbarname gönderilmektedir. İhbarnameye geri dönüş yapan abonelerin sayaçlarının kalibre edilmesi ya da yenisi ile değiştirilmesi yönünde MUSKİ tarafından çalışmalar yapılıyor olmakla birlikte, çok sayıda bildirim ve ihbarnameye rağmen geri dönüş yapmayan abonelerle ilgili etkin bir çalışma yürütülmediği anlaşılmıştır.

Sonuç olarak; 10 yılını doldurmuş sayaçların azımsanmayacak bir sayıda olduğu ve bunlar tarafından yapılan su tüketim miktarlarının ölçümüne dair rakamların hatalı olabileceği dikkate alındığında, bu durum İdare açısından bir gelir kaybı riskini beraberinde getirmektedir. Ayrıca, bu konuda her ne kadar bugüne kadar İdareye cezai yaptırım uygulanmamış olsa bile, bundan sonraki süreçte olası bir uygulama kurum açısından önemli bir gider kalemini ortaya çıkaracak ve kamu zararı riski meydana gelebilecektir.

Kamu İdaresi tarafından verilen cevapta, 10 yıllık damga süresi geçen sayaçların değişimi veya muayenelerinin yapılması ile ilgili çeşitli çalışmalar yapıldığı ve bu kapsamda

17.432 sayacın 2024 yılı içerisinde değiştirildiği ifade edilmiştir. Ancak mevcut durumda damga süresi geçmiş vaziyette kullanılmaya devam edilen 82.954 adet sayaç olduğu dikkate alındığında, bunların değiştirilmesi yada muayene edilmesi yönündeki çalışmaların sonuçlandırılması gerektiği değerlendirilmektedir.