Belediye tarafından 140 Kişilerden Alacaklar Hesabına, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine aykırı olarak faaliyet ve kurum alacaklarının da kaydedildiği tespit edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 140 Kişilerden Alacaklar Hesabına ilişkin “Hesabın niteliği” başlıklı 110’uncu maddesinde;

“(1) Bu hesap, faaliyet alacakları ve kurum alacakları dışında kalan alacakların izlenmesi için kullanılır.” denilmektedir.

Aynı Yönetmelik’in “Hesaba ilişkin işlemler” başlıklı 111’inci maddesinde; kişilerden alacaklar hesabına alınarak takibi gereken alacakların; Sayıştay ve diğer mahkemelerce verilip ilgili dairelerden kuruma tebliğ olunan ilamlar ile denetim elemanlarının yaptıkları inceleme ve denetimler veya idare amirlerinin yaptıkları kontroller sonucunda düzenleyecekleri raporlarla ortaya çıktığı belirtilerek hesaba ilişkin işlemler ayrıntılı bir şekilde anlatılmıştır.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, 140 Kişilerden Alacaklar Hesabının faaliyet alacakları ve kurum alacakları dışında kalan alacakların izlenmesi için kullanılacağı anlaşılmaktadır. Hangi durumlarda bu hesaba borç kaydedileceği Yönetmelik’te maddeler halinde sayılmıştır.

2018 yılı kesin mizanında 140 Kişilerden Alacaklar Hesabının borç tutarı 1.804.688,57 TL, alacak tutarı 1.400.434,99 TL ve bakiyesi ise 404.253,58 TL’dir. Yapılan incelemede, 404.253,58 TL’nin sadece 9.557,25 TL’sinin kişi borçlarına ait olduğu ve geriye kalan 394.696,33 TL’nin ise bu hesaba kaydedilmemesi gereken alacaklardan oluştuğu görülmüştür. Bu hesaba kaydedilmemesi gereken işlemler; Toplum Yararına Program kapsamında Belediyede çalışmakta olan 60 personelin maaş ödemesi, Sayıştay Temyiz Kurulunun 32712 numaralı kararıyla tazmin hükmü kaldırılmış olan Sayıştay ilamı, kamu kurumlarından olan çeşitli alacaklar ve paylar, özel firmalardan olan alacaklar ve niteliği belirlenemeyen diğer alacaklardır.

Bu hesaba yapılan hatalı kayıtlar sonucu 140 Kişilerden Alacaklar Hesabının 2018 yılı bilançosunda 394.696,33 TL fazla görünmesine neden olunmuştur. Bu hesapta izlenmemesi gereken alacakların tespitinin yapılarak ilgili alacak hesaplarına kaydedilmesi ve 140 Kişilerden Alacaklar Hesabının Yönetmelik’te belirtildiği durumlarda kullanılması gerektiği düşünülmektedir.

Kamu idaresi cevabında; "Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği 110’uncu maddesinde “Bu hesap, faaliyet alacakları ve kurum alacakları dışında kalan alacakların izlenmesi için kullanılır.” Ayni yönetmeliğin 111’inci maddesi b) bendi “Kişilerden alacaklar hesabına borç kaydedilecek tutarlar” başlıklı 5. Bendinde “ Bütçe giderleri hesabı dışındaki diğer hesaplara borç veya alacak kaydı suretiyle verildiği, alındığı veya gönderildiği halde çalınan, zayi olan, fazla veya yersiz verilen veya noksan çıkan,” denilmektedir.

140 Kişilerden Alacaklar Hesabının borç bakiyesini oluşturan tutarın büyük kısmını Toplum Yararına Programı kapsamında çalışan personele yapılan ödeme oluşturmaktadır. Söz konusu ödeme şekli, çalışma dönemi bittikten sonra evrakların İşkur Genel Müdürlüğü’ne gönderip ödemenin belediye yapılması daha sonra İdare tarafından çalışanların hesaplarına yatırılması şeklinde olmaktadır. Bu süreç çalışma döneminin takip eden 20 ile 40 gün arasında sürmektedir. Bu süreç asgari ücret ile çalışan işçiler açısından uzun bir süreç olduğundan idaremiz ödemeyi erken yapmaktadır. Yapılan ödeme faaliyet alacakları dışında bir alacak ve bütçe giderleri dışındaki bir ödemeden kaynaklı alacağımız olduğu için 140 Kişi Alacakları Hesabın da izlenmesi gerektiğini düşünmekteyiz." denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi tarafından 140 Kişilerden Alacaklar Hesabının borç bakiyesini oluşturan tutarın büyük kısmının Toplum Yararına Program kapsamında çalışan personele yapılan ödemelerden oluştuğu ve bu kapsamda çalışan personele yapılan ücret ödemelerinin Türkiye İş Kurumu tarafından Belediyenin hesabına aktarılmadan önce Belediyece yapılması nedeniyle 140 Hesabının kullanıldığı ifade edilmekle birlikte bulguda belirtilen diğer hatalı kayıtlarla ilgili herhangi bir açıklamaya yer verilmemişse de Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 111’inci maddesinde; kişilerden alacaklar hesabına alınarak takibi gereken alacakların; Sayıştay ve diğer mahkemelerce verilip ilgili dairelerden kuruma tebliğ olunan ilamlar ile denetim elemanlarının yaptıkları inceleme ve denetimler veya idare amirlerinin yaptıkları kontroller sonucunda düzenleyecekleri raporlarla ortaya çıktığı belirtilmiş olup Toplum Yararına Program ile çalıştırılan kişiler için yapılan ödemelerin bu kapsamda değerlendirilemeyeceği düşünülmektedir. 140 Kişilerden Alacaklar Hesabında takip edilen alacaklardan Sayıştay Temyiz Kurulunun 32712 numaralı kararıyla tazmin hükmü kaldırılmış olan Sayıştay ilamına ilişkin tutarın çıkarılması, Toplum Yararına Program kapsamında çalışan kişilere yapılan ödemeler de dahil olmak üzere diğer alacakların ise 139 Diğer Kurum Alacakları Hesabında takip edilmesi gerektiği, mevcut uygulamanın mali tablolarda 140 Kişilerden Alacaklar Hesabının hatalı görünmesine neden olduğu değerlendirilmektedir.