Kurumun 2018 yılı içerisinde devam eden ihalelerine ilişkin ihale dokümanlarında işin yürütülmesi sırasında kontrol aracı, bilgisayar, telefon, yazıcı v.b. araç, gereç ve malzemelerin yüklenici tarafından temin edileceği yönünde düzenlemeler yapıldığı görülmektedir. Yapılan yapım ve hizmet alımı ihalelerinin büyük bir bölümünde kontrollük hizmetlerinin yerine getirilmesi amacıyla binek araç temini ve çeşitli demirbaşlar şart koşularak; ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmadığı, kaynakların verimli kullanılmadığı tespit edilmiştir.

Kurumun 2018 yılı içerisinde devam eden yapım ve hizmet alımı ihale dokümanlarında 189 adet kontrol aracı hizmeti alımı ile 69 adet mobil telefon, 49 adet bilgisayar, 32 adet yazıcı ve 8 adet tabletin yüklenici tarafından temin edilmesi şartı getirilirmiştir.

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre

yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez. …” temel ilkelerine yer verilmiştir.

Bu düzenlemeye göre idareler farklı istekliler tarafından sağlanabilecek ve aralarında doğal bağlantı olmayan mal alımı, hizmet alım ve yapım işlerini bir arada ihale edemeyecekleri gibi, yapılan işle veya alınan hizmetle ilgisi olmayan, farklı yöntemlerle piyasadan temin edilebilecek mal ve hizmet kalemlerini de ihale bünyesine katamazlar.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’ nin Makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler başlıklı 49’uncu maddesinde “İşin yapılabilmesi için gerekli görülen tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmanın sayısına ve niteliğine dokümanda yer verilir. Tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipman için kendi malı olma şartının aranmaması esastır. …”

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’ nin Makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler ve kapasite raporu başlıklı 41’inci maddesinde “İşin yapılabilmesi için gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipmanın sayısına ve niteliğine dokümanda yer verilir. Makine, teçhizat ve ekipman için kendi malı olma şartının aranmaması esastır. …” hükümleri yer almaktadır.

Her iki Yönetmeliğe göre idarelerin yüklenicilerden işin yapılmasıyla doğrudan ilgili olan araç ve gereçlerin ihale dokümanlarında yer vermek suretiyle istenilebileceği ifade edilmiştir. Ancak işin yapılmasıyla doğrudan ilgili olmayan örneğin kontrolörlük hizmetinin yapılabilmesi için binek araç, telefon, bilgisayar, yazıcı vb. araç gereçlerin istenilemeyeceği anlaşılmaktadır.

İşin yürütülmesiyle ilgisi bulunmayan araç ve gereçlerin yüklenicilerden istenilmesinin sonucunda, Kamu İhale Genel Tebliği’nin Yapım işinin yürütülmesinde ihtiyaç duyulan araç, gereç ve malzemelerin yüklenicilere aldırılması başlıklı 49’uncu maddesinin 1’inci fıkrasında “İdareler tarafından, ihale dokümanında ihale konusu işin yürütülmesi sırasında kontrol aracı, bilgisayar, telefon, faks vb. araç, gereç ve malzemelerin yüklenici tarafından temin edileceği yönünde düzenlemeler yapıldığı görülmektedir. İhale konusu iş kapsamında yer almayan hususların yerine getirilmesi yükleniciden istenilemez. Ancak ihale konusu işin yürütülmesi ile doğrudan ilgili olması, kullanım süre ve şekillerinin ihale dokümanında belirtilmesi kaydıyla,

ihale dokümanında araç, gereç ve malzemelerin yüklenici tarafından temin edileceğine ilişkin düzenleme yapılması mümkündür.” düzenlemesine yer verilmiştir.

Tebliğde yer alan düzenlemeden açıkça anlaşılacağı üzere ihale dokümanlarında işin yürütülmesiyle doğrudan ilişkisi bulunmayan araç ve gereçlerin yüklenicilerden temin edileceğine ilişkin düzenlemelere yer verilmesi mevzuata aykırıdır.

Kurum tarafından 2018 yılı içerisinde devam eden yapım işi ve hizmet alımı ihalelerinde yüklenicilerden kontrol aracı olarak 189 adet binek araç iş süresince temin edilmiştir. Binek araçlar ihale dokümanlarında sürücülü veya sürücüsüz, çeşitli motor güçlerinde, yakıt idareden veya yükleniciden olacak şekilde tarif edilerek ihale şartı olarak eklenmiştir. Söz konusu ihalelerden birim fiyatlı olanlarda bu araçlar için ayrı bir birim fiyat sütunu açılmamış, anahtar teslim götürü bedel ihalelerde uygulama projelerinde yer almamıştır. Bunun sonucunda yüklenicilere bir maliyet yükleyen binek araçlara ilişkin ne kadar teklif edildiği de bilinememektedir.

2006/10193 sayılı BKK ile Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas Ve Usuller yayınlanmıştır. Esas ve Usullerin temel amacı kamudaki taşıt giderlerinin asgari seviyeye indirilmesi ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan, bütçe olanaklarıyla uyumlu bir biçimde kullanımının sağlanmasıdır. Bu doğrultuda edinilecek taşıtlara ilişkin birçok kısıt getirilmiştir. Örneğin Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2'sini aşmayacaktır. Ancak bu şekilde ihale konusu yapılacak işin konusuna girmeyen, kontrolörlük işleri için ihale dokümanlarına şart koymak suretiyle edinilen taşıtlara yüklenicilerin ne kadar fiyat yansıttığı bilinememekte ve Esas ve Usullerde belirtilen limitin aşılıp aşılmadığı tespit edilememektedir.

237 sayılı Taşıt Kanunu’nun 10’uncu maddesinin 5’inci fıkrasına göre 10.06.2014 tarihli Resmi Gazete’de 2014/6425 sayılı BKK ile yabancı menşeili araç edinilebilecek makamlar belirlenmiştir. BKK’ye göre Belediyelerde yabancı menşeili araç temin edilemeyecekken kontrol aracı adı altında edinilen bazı araçların yabancı menşeili olduğu görülmektedir.

Ayrıca idare görevlisi kontrol elemanları sadece bir işten sorumlu olmamakta, iki bazen

de üç işin kontrol elemanlığını yürütmektedir. Ancak neredeyse tüm işlerin içerisinde kontrol aracı hizmeti temin edilmesi, bu araçların kontrol amacı dışında kullanılmasına ve kurumda bir araç tahsis yöntemine dönüşmesine sebep olduğu anlaşılmaktadır

Kurum tarafından 2018 yılında hizmet alım yoluyla 167 adet binek araç edinilmesine ilişkin genel ihale yapılmıştır. Genel taşıt ihalesinin üzerinde 189 adet binek araç ise kontrolörlük aracı olarak işlerin içerisinde edinildiği görülmektedir. Söz konusu kontrolörlük işleri için araç ihtiyacı olduğunda kurumun genel ihalesi kapsamında edinilen taşıtlardan ihtiyaçların karşılanması 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılması amacına uygun olmuş olacaktır.

Kurumun yapım ve hizmet alımı ihale dokümanlarına şart koyarak edindiği kontrol aracı hizmeti alımının genel taşıt ihalesi kapsamındaki araçlardan karşılanması ve demirbaş alımları varsa ihtiyaç ayrıca mal alımı ihalesi yapılarak tedarik edilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Bulguda bahsedilen konu ile ilgili mevzuat gerekliliklerine azami oranda uyulacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından gönderilen cevapta bulgu konusu husus kabul edilerek mevzuata azami oranda uyulacağı ifade edilmiştir. Kurum tarafından bulgumuza iştirak edilmekte ancak mevzuatın yasakladığı bu hususa azami özen gösterilmesi yeterli olmayacak olup kurumların mevzuata uyma noktasında insiyatifleri bulunmamaktadır.

Kurumun 2018 yılı içerisinde devam eden ihalelerine ilişkin ihale dokümanlarında işin yürütülmesi sırasında kontrol aracı, bilgisayar, telefon, yazıcı v.b. araç, gereç ve malzemelerin yüklenici tarafından temin edileceği yönünde düzenlemeler yapılarak, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerine ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu’nun kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılması amacına aykırı işlem yapılmıştır.

Kurumun yapım ve hizmet alımı ihale dokümanlarına şart koyarak edindiği kontrol aracı hizmeti alımının genel taşıt ihalesi kapsamındaki araçlardan görevlendirme yapılarak karşılanması ve demirbaş alımları varsa ihtiyaç ayrıca mal alımı ihalesi yapılarak tedarik edilmesi gerekmektedir.