Belediye tarafından kiraya verilen ve konut ve çatılı işyeri kapsamına girmeyen taşınmazların kira sözleşmelerinde belirtilen süreler dolmasına rağmen tahliye işlemlerine başlanılmadığı, söz konusu taşınmazlar için tekrar ihaleye çıkılmadığı, bunun yerine mevcut sözleşmelerin sürelerin her yıl uzatılarak kira ilişkisinin sürdürüldüğü görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 18’inci maddesinde; Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla süreyle kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermenin belediye meclisinin görev ve yetkileri arasında olduğu belirtilmiş; 34’üncü maddesinde ise; Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamanın; süresi üç yılı geçmemek üzere taşınmaz kiralanmasına karar vermenin belediye encümeninin görev ve yetkileri arasında olduğu hüküm altına alınmıştır.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesi ile belediye mülkiyetindeki taşınmazların ancak bu Kanun hükümlerine göre kiraya verilebileceği, “Kiralarda Sözleşme Süresi” başlıklı 64’üncü maddesi ile belirli istisnalar haricinde, kiraya verilecek taşınmazların kira süresinin on yıldan çok olamayacağı hüküm altına alınmıştır.

2886 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinde; kamu idarelerine ait taşınmazlara ait kira sözleşmelerinin bitim tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, işgal edilen taşınmaz malın idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edileceği ve kira sözleşme bitim tarihi ile tahliye tarihi arasında ecrimisil alınacağı hüküm altına alınmıştır.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 339’uncu maddesinde; konut ve çatılı işyeri kiralarına ilişkin hükümlerin, bunlarla birlikte kullanımı kiracıya bırakılan eşya hakkında da uygulanacağı; ancak bu hükümlerin, niteliği gereği geçici kullanıma özgülenmiş taşınmazların altı ay ve daha kısa süreyle kiralanmalarında uygulanmayacağı; kamu kurum ve kuruluşlarının, hangi usul ve esaslar içinde olursa olsun yaptıkları bütün kira sözleşmelerine de bu hükümlerin uygulanacağı düzenlenmiştir.

Aynı Kanun’un 347’nci maddesinde ise; Konut ve çatılı işyeri kiralarında kiracı, belirli süreli sözleşmelerin süresinin bitiminden en az on beş gün önce bildirimde bulunmadıkça, sözleşmenin aynı koşullarla bir yıl için uzatılmış sayılacağı; kiraya verenin, sözleşme süresinin bitimine dayanarak sözleşmeyi sona erdiremeyeceği; ancak, on yıllık uzama süresinin sonunda kiraya verenin, bu süreyi izleyen her uzama yılının bitiminden en az üç ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeye son verebileceği; Belirsiz süreli kira sözleşmelerinde, kiracının her zaman, kiraya verenin ise kiranın başlangıcından on yıl geçtikten sonra, genel hükümlere göre fesih bildirimiyle sözleşmeyi sona erdirebileceği; Genel hükümlere göre fesih hakkının kullanılabileceği durumlarda, kiraya veren veya kiracının sözleşmeyi sona erdirebileceği hüküm altına alınmıştır.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun yürürlüğe girdiği tarihten sonra kamu kurumları için de bu Kanun hükümlerinin uygulanacağı açıktır. Ancak kamu kurumlarının, sadece konut ve çatılı işyeri kiralamalarında bu Kanun hükümlerine dâhil edildiğini unutmamak gerekir. Konut ve çatılı işyeri olmayan yerlerin kiralanmasında kamu kurumlarının da Kanun'un şümulünde olduğunu ifade eden bir hüküm mevcut değildir. Bu nedenle bu tür kiralamalarda kamu hukukuna ait özel düzenlemeleri, yani 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nda belirtilen hükümleri esas almak gerekmektedir.

Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar doğrultusunda; belli bir süreyle ve belli şartlarla ihalesi yapılan ve kanunlarda sürenin uzaması gerektiğine dair hüküm bulunmayan bir kiralama işlemi, sözleşme süresinin bitiminde sonlandırılmalı, bu taşınmaz için 2886 sayılı Devlet İhale Kanun’u uyarınca tekrar ihaleye çıkılarak rekabet ve eşit muamelenin sağlanacağı bir ortamda yeniden kiraya verilmelidir. Aksi bir durum, yani işlemin içinden yalnız süre ögesinin çekilerek ayrı bir tahsis şekli oluşturulması, 2886 sayılı Kanun'a tabi işlem ile verilmesi gereken bir hakkın Kanun'a aykırı bir şekilde belirli bir kişiye verilmesi anlamına gelir ki bu da mevzuata aykırı bir işlem olacaktır.

Yapılan incelemede; Belediye mülkiyetinde olup kiraya verilen, konut ve çatılı işyeri kapsamında olmayan otopark, tır parkı, çay ocağı, halı saha gibi taşınmazların kira sözleşme süreleri bitmesine rağmen yeniden ihale yapılmaksızın sözleşmelerinin her yıl uzatıldığı görülmüştür.

Yukarıda açıklanan nedenlerle, mülkiyeti Belediyeye ait olup kiraya verilen ve konut ve çatılı işyeri kapsamında yer almayan taşınmazların kira süresi sona erdiğinde, yeniden ihale yapılması suretiyle kiraya verilmesi gerekmektedir.

Kamu idaresi bulguya katıldığını belirtmiş olup söz konusu hususun düzeltilmesine ilişkin işlemlere başlanılacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak; mülkiyeti Belediyeye ait olup kiraya verilen ve konut ve çatılı iş yeri kapsamına girmeyen taşınmazlardan kira süresi sona erenlerin, yeni bir ihale yapılarak kiraya verilmesi gerekmektedir.