Kişilere yapılan sosyal yardım ödemelerinde kullanılmak üzere temin edilen sosyal yardım kartlarının tek yetkili satıcı konumunda olan BELBİM Elektronik Para ve Ödeme Hizmet1eri AŞ yerine İstanbul Personel Yönetim AŞ’den (İSPER) alındığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “doğrudan temin başlıklı” 22’nci maddesinde; İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit edilmesi durumunda ihale yapılmaksızın doğrudan temin usulü ile satın alınabileceği belirtilmiştir.

Büyükşehir Belediyesi iştiraki konumunda olan BELBİM AŞ 1987 yılında Belediye ve iştirak firmalarının yanında ilçe belediyelerine de bilişim desteği sağlamak üzere kurulmuştur. Elektronik ücret toplama sisteminde kullanılan AKBİL’in (akıllı bilet) pilot testleri 1994 yılında başlatılarak deniz otobüsü, metro ve İETT otobüslerinde kullanımı başlatılmıştır. 2014 yılında AKBİL kullanımına son verilmiştir. BELBİM AŞ 18.12.2015 yılında 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında faaliyet göstermek üzere BDDK’dan (Bankacılık Düzenleme ve

Denetleme Kurumu) faaliyet izni alarak elektronik para kuruluşuna dönüştürülmüştür. 2016 yılında İstanbulkart artık sadece ulaşımda değil alışverişte de kullanılabilen elektronik para kartı hüviyetine kavuşturulmuştur.

Yukarıda bahsedilen hususlar çerçevesinde BELBİM AŞ’nin BDDK’ dan aldığı elektronik para kuruluşu faaliyet izniyle İstanbulkart konusunda tek yetkili satıcı konumunda olduğu açıktır. Bu kapsamda, Büyükşehir Belediyesinin sosyal yardım kartı (İstanbulkart) kapsamında doğan ihtiyaçlarını belediye iştiraki olan BELBİM AŞ’den sağlanması gerekmektedir.

Yapılan incelemelerde, Sosyal Hizmetler Müdürlüğünün 2022 Yılı Sosyal Yardım Projelerinin Yürütülmesi Doğrudan Hizmet Alım İşi’nin Teknik Şartnamesinin ekleri içerisinde yer alan ek 4’te “Proje kapsamında ödeme aracı olarak kullanılacak kart, İstanbul ulaşımında hâlihazırda kullanılan “İstanbulkart” ürünü olacaktır.” denilmiş olup bu kapsamda 2022 yılı içerisinde 75.000 adet sosyal yardım kartını İSPER AŞ’den sağlamıştır.

Bu kapsamda sosyal yardım kartlarının İstanbulkart hüviyetinde olduğundan Belediye yardımlarından faydalanacak öğrenci, muhtaç vb. kişilere verilecek yardımların sosyal karta bakiye yüklenmesi suretiyle gerçekleştirilmektedir. Sosyal yardım kartlarının (İstanbulkart) tek yetkili satıcı konumunda olan BELBİM AŞ yerine İSPER AŞ’den doğrudan hizmet alım işi kapsamında temin edilmesi söz konusu Belediye Şirketinin kartları kâr dâhil satması sebebiyle daha fazla tutar ödenerek temin edilmesine neden olmaktadır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; 2024 yılı için yapılacak alımlarda sosyal yardım kartlarının 696 sayılı KHK kapsamında yapılan personel hizmet alımı dosyasından çıkartılarak bulguda belirtilen tek yetkiye sahip belediyenin ilgili Şirketinden alımı yapılarak, kamu kaynaklarının etkili ekonomik ve verimli kullanılması sağlanacağı belirtilmiştir.

Sonuç olarak, sosyal yardım kartlarının personel temini veya diğer hizmet alımları içerisine sokularak BELBİM AŞ dışında ki iştiraklerden alınması, kamu kaynaklarının etkili ekonomik ve verimli kullanılmaması sonucunu doğurduğu değerlendirilmektedir.