İhale dosyalarının incelenmesi ve yerinde yapılan denetimler neticesinde, asfalt yol yapım işlerinde bazı deneylerin yapılmadığı ve deneylerin sadece yükleniciler tarafından yerine getirildiği tespit edilmiştir.

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesinde;

“Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.”

Denilmektedir.

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde;

“İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.”

Hükmü yer almaktadır.

Söz konusu ihalelere ilişkin teknik şartnamelerin “Testler muayene ve kabul işlemleri” başlıklı kısmında;

“BSK. Yapımına ait periyodik deneylerin yapılması için yüklenici’nin bünyesinde veya İdarenin Uygun Göreceği laboratuvarda günlük imalatlar, Karayolları Teknik Şartnamesinin ilgili kısımlarında belirtilen şartlar doğrultusunda kontrol edilecektir.

Yüklenici, Bitümlü Sıcak Karışım ile ilgili alınan asfalt numunelerinin günlük laboratuvar deneylerini yüklenicinin bünyesinde veya idare’nin uygun göreceği laboratuvarda laborant gözetiminde yapacaktır.

İdare tarafından; her ay üretim yada serim sahalarını kapsayan 4 (dört) farklı adresten numune alınıp, sıcak karışım nispetlerinin veya malzemeleri ilgili şartname hükümlerine uygun olup olmadığını, bağımsız ve akredite olmuş bir laboratuvarda tetkik ettirecektir...”

İfadesi yer almaktadır.

Teknik şartnamelerde, yapılacak bütün yol altyapıları ve sanat yapıları, dayanma yapıları ve yol üstyapılarında Karayolları Teknik Şartnamesinin ve yürürlükteki yönetmelik hükümlerinin esas alınacağı ve agregalarda bitümlü malzemelerin agregaya yapışmasını önleyecek kil topakları, organik malzemeler ve diğer zararlı ve gevrek malzemeleri içermeyeceği belirtilmiştir.

İdare tarafından yapılan uygulamada ise, Karayolları Teknik Şartnamesinde yer alan ASTM C 142 standartlı Kil Topakları ve Ufalanabilir Daneler Deneyi ile TS EN 1744-1 standartlı Organik Madde Deneylerinin yapılmadığı görülmüştür. Diğer yapılan deneylerin ise yükleniciler tarafından yerine getirildiği fakat özellikle serim sahasından numune alınarak yapılacak deneylerde periyot sıklığına tam olarak riayet edilmediği görülmüştür.

Ayrıca İdare, yüklenicinin yapmış olduğu deneylere ek olarak Karayolları Teknik Şartnamesinde ve ihale teknik şartnamelerinde belirlenmiş usullere göre üretim ve serim

sahasından belirli sıklıkta numune alarak bunları bağımsız ve akredite olmuş bir laboratuvarda tetkik ettirmesi gerekirken bu hususları yerine getirmemektedir.

Yukarıda belirtilen durumlara dikkat edilmemesi, asfaltın istenen kaliteyi ve değerleri sağlayıp sağlamadığına yönelik kontrolleri olumsuz etkilemektedir.

Kamu idaresi cevabında; “İşlerin devamı sırasında Yapı Denetim görevlileri gözetiminde üretim esnasında ve üretim sonunda yollardan numune ve karotlar alınarak testler yaptırılmış, ancak bağımsız laboratuvarlara gönderilme işlemi bütün dosyalarda yapılmamıştır.

Adı geçen işlerden Sayıştay Denetim uyarısından sonra bütün numuneler alınarak 15.05.2019 tarih ve 12969 sayılı yazımızla "Moment Beton ve Zemin Test Laboratuvar'ına gönderilmiştir. 2019 yılına ait bazı dosyalarımızda yaptırılan deneylerle ilgili sonuçlar da ekte sunulmuştur.” denilmektedir.

Sonuç olarak bulgu konusu husus kabul edilerek gerekli çalışmalara başlandığından, bu konuda İdare ile önemli ölçüde görüş birliğine varıldığı düşünülmektedir.

Ancak, İdare cevabında numune ve karot alınarak testlerin yapıldığını belirtmişse de yapılan denetimlerde bu örneklerin Karayolları Teknik Şartnamesinin ilgili kısımlarında belirtilen periyot sıklığına uygun olarak alınmadığı dolayısıyla yeterli sayıda test yapılmadığı tespit edilmiştir.

Yine İdarenin vermiş olduğu cevapta bazı örnekler bağımsız laboratuvarlar tarafından incelenirken, bazılarının incelenmediği şeklinde anlaşılabilecek bir ifade bulunmaktadır; ancak 2018 yılında yapılan denetimlerde bağımsız laboratuvarlar tarafından gerçekleştirilen hiç bir deneye rastlanılmamış ve İdarece tarafımıza bu yönde belge sunulmamıştır.

Gelecek yıllarda yürütülecek denetimlerde bu konu izlenecektir.