BUSKİ tarafından kaynak sularının kiraya verildiği ve tahsil edilen kira gelirlerinin bir kısmının ilgili belediyelere gönderilmediği tespit edilmiştir.

167 Sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun’un 4’üncü maddesinin üçüncü fıkrası gereğince kuyu açan kimse, bulunan suyun ancak kendi faydalı ihtiyaçlarına yetecek miktarını kullanabilmektedir. Bu miktarı aşan sular ile sulama, kullanma ve işlenerek veya doğal haliyle içme suyu olarak satılmak üzere çıkarılan yeraltı suları, Hazinenin özel mülkiyetinde veya

Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerdeki kaynak suları (mazbut vakıflara ait sular hariç), 2886 sayılı Kanun hükümlerine uyularak il özel idarelerince kiraya verilebilir. Tahsil edilen kira gelirinden; yer altı veya kaynak suyunun çıktığı yer, köy sınırları içinde ise o yerdeki köy tüzel kişiliğine %15, belediye sınırları içinde ise ilgili belediyeye %25 oranında pay verilmesi gerekmektedir.

6360 sayılı On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 1’inci maddesi ile İstanbul ve Kocaeli il mülki sınırları içerisinde bulunan köylerin tüzel kişiliği kaldırılarak bağlı bulundukları ilçe belediyelerine mahalle olarak katılmışlardır. Aynı Kanun maddesiyle bu illerdeki il özel idarelerinin tüzel kişiliği de kaldırılmıştır.

6360 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinin ikinci fıkrası gereğince mevzuatla il özel idarelerine yapılan atıfların, bu Kanun kapsamında tüzel kişiliği kaldırılan il özel idareleri için ilgisine göre bakanlıklara, bakanlıkların bağlı veya ilgili kuruluşları ile bunların taşra teşkilatına, Hazineye, valiliklere, büyükşehir belediyelerine ve bağlı kuruluşlarına veya ilçe belediyelerine yapılmış sayılacağı hüküm altına alınmıştır. Kaynak sularının kullanım hakkının kiralanması işi, 167 sayılı Kanun’a göre il özel idareleri tarafından yapılmaktayken 6360 sayılı Kanun gereğince Su ve Kanalizasyon İdareleri tarafından yapılması gerekmektedir.

Bu kapsamda, BUSKİ tarafından kiraya verilen kaynak suları ile ilgili elde edilen kiralama tutarları ve bunların ilgili belediyelere aktarım süreçleri incelenmiştir. Detayı aşağıdaki tablodan görüleceği üzere, kiralama tutarlarının bir kısmının BUSKİ tarafından ilgili belediyelere gönderildiği ya da ilgili belediyelerin BUSKİ’ye olan borçlarından mahsup yapıldığı görülmüştür. Ancak 31.12.2022 tarihi itibarıyla ilgili belediyelere gönderilmeyen 7.905.816,19 TL kiralama tutarı bulunmaktadır.

Kamu İdaresi cevabında, kaynak sularına ait payların ilgili belediyelere aktarım sürecince mahsuplaşma yönteminin kullanıldığı ya da BUSKİ nakit akışına göre hareket edildiği belirtilmiştir. Ancak detayı aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere 31.12.2022 tarihi itibarıyla BUSKİ'nin çeşitli belediyelere toplam 7.905.816,19 TL kaynak suları kiralamasına ait borcu bulunmaktadır. Mevzuatın ön gördüğü şekilde bu tutarın ilgili belediyelere gönderilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Tablo 13: İlgili Belediyeye Gönderilmeyen Kaynak Suları Kira Bedelleri