Belediyenin yetki ve sorumluluk alanındaki tekstil atıkları toplama, taşıma ve geri dönüşüm hizmetleri sonuçları itibariyle gelir getirici faaliyetler olmasına rağmen, bir protokol ile lisanslı özel bir firmaya ihalesiz ve bedelsiz olarak verildiği görülmüştür.

Edirne Belediyesi yetki ve mücavir alan içeresinde Edirne Katı Atık Yönetim Birliği ile yetkilendirilmiş bir limited şirket arasında 21.06.2021 tarihinde protokol yapılmıştır.

Yapılan bu protokol ile kullanılmış kıyafetlerin giysi/tekstil atığı toplama taşıma ve geri dönüşümü işi 21.06.2021 tarihinden itibaren 3 yıl süre ile bedelsiz olarak verilmiştir.

Protokol kapsamı 09.08.1983 tarih ve 2872 sayılı Çevre Kanunu, 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik ile 12.07.2019 tarih ve 30829 sayılı Sıfır Atık Yönetmeliği’ne dayanmaktadır.

Tehlikesiz atık toplama ayırma belgesi bulunan bir yüklenici tarafından yapılması gereken hususların yerine getirildiği görülmüştür.

Bu kapsamda, Protokol gereği Edirne Belediyesi yetki ve mücavir alan içeresinde uygun ve ihtiyaç olan noktalara tekstil atık kumbaraları konularak toplanması sağlanmış, uygun ve ihtiyaç olan noktalara konulmak üzere 2021 yılı içeresinde 3 adet 7’li 5 adet 5’li Mobil Atık Getirme Merkezi temin edilmiş, protokol imzalandıktan sonra 2022-2023 yılları içeresinde 2 adet 5’li Mobil Atık Getirme Merkezi Edirne Belediyesine teslim edilmiştir.

2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 11’nci maddesine göre atıkların üretiminin ve zararlarının önlenmesi veya azaltılması ile atıkların geri kazanılması ve geri kazanılabilen atıkların kaynağında ayrı toplanmasının esas olduğu; atık yönetim plânlarının hazırlanmasına ilişkin esasların, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği hüküm altına alınmıştır.

Diğer yandan, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15'inci maddesinde; “Katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması, geri kazanımı, ortadan kaldırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve yaptırmak.” belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmış ve belirtilen hizmetin Danıştayın görüşü ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının kararıyla süresi kırk dokuz yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebileceği belirtilmiştir.

Bu bağlamda katı atıkların toplanması, taşınması, ayrıştırılması ve depolanması ile ilgili bütün hizmetlerin sonuçları itibariyle gelir getirici faaliyetler olduğu açıktır. Bu nedenle bu nitelikli hizmetlerin 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'na uygun şekilde ihale edilmesi esastır. İhalesiz şekilde gelir getirici bir hizmetin protokol ile doğrudan yaptırılması hukuki dayanaktan yoksundur.

Yukarıdaki tespitlere ilişkin Kamu İdaresi cevabında, protokol bitiş tarihi olan 21.06.2024 sonrasında bahsi geçen iş için ihale sürecinin başlatıldığı ifade edilmiştir. Ancak iş ihalesiz olarak protokol ile 21.06.2024 tarihine kadar sürdürülmüştür.

Sonuç olarak; tekstil toplama, taşıma ve geri dönüşüm hizmetlerini kapsayan İdare imtiyazının/hakkının, söz konusu hizmetlerin idarece yapılmaması veya yapılamaması durumunda, ihale mevzuatına uygun olarak hareket edilmesi kamu yararına olacaktır.