Karar Künyesi
Yapılan incelemelerde yapı kayıt belgesinin alınması konusunda tespit edilen hatalı uygulamalar maddeler halinde açıklanmıştır.
Kiralanan Taşınmaz İçin Kiracı Tarafından Yapı Kayıt Belgesi Alınması
Yapılan incelemelerde Belediye tarafından kiralanan bir taşınmazın kiracısı tarafından söz konusu taşınmaz için yapı kayıt belgesi alındığı görülmüştür.
Ilıca Mahallesi 5414 Sokak No:2 adresinde yer alan taşınmaz 22.04.2011 tarihinde yapılan kira sözleşmesiyle kiralanmış olup söz konusu kira sözleşmesinin 5’inci maddesinde: “…Belediye’nin izin verdiği ebatlarda ve Belediye’nin onaylayacağı projeye dayalı olarak, Belediye’nin belirleyeceği ebatlarda, ruhsat almak suretiyle, Belediye’nin onaylayacağı malzeme ile tesis yapılabilir. Sözleşme sonunda yapılan imalat ve tesis Belediye’ye terk edilecek olup yol ve yeşil alandan kalan kısmı sözleşme kapsamında değildir…” şeklinde hüküm altına alınmıştır.
Söz konusu taşınmaz için kiracı tarafından yaptırılan tesis için yapı kayıt belgesi alınmış olup taşınmazın kiracıya Belediye tarafından satışı talep edilmiştir. Ancak ilgili taşınmazın kira sözleşmesi 22.04.2014 tarihinde son bulmuş olup kira sözleşmesinin 5’inci maddesi gereği üzerinde yer alan yapılar Belediyenin uhdesine ve mülkiyetine geçmiştir.
3194 sayılı İmar Kanunu’nun Geçici 16’ncı maddesinin yedinci fıkrası uyarınca Hazineye ait taşınmazlar ile sekizinci fıkrası uyarınca da mülkiyeti belediye ait olan taşınmazlar üzerinde 31.1.2017 tarihinden önce ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı inşa edenler bu yapılar için yapı kayıt belgesi alabileceği belirtilmiştir. Yani yapı sahiplerince belediyeye ait
taşınmazlar üzerinde bulunan ve ancak kendilerine ait yapılar için yapı kayıt belgesi alınabileceğinden hareketle son bulan bir kira sözleşmesi hükümlerine göre Belediyenin mülkiyetine geçen yapılar için yapı kayıt belgesi alınarak 3194 sayılı Kanun’un Geçici 16’ncı madde hükmünden faydalanılması mümkün değildir.
Sonuç olarak yapılan kira sözleşmesi gereği Belediyenin mülkiyetine geçen yapılar için alınan yapı kayıt belgesinin iptal edilerek söz konusu taşınmazın Belediyenin hüküm ve tasarrufu altına geçmesi gerekmektedir.
Kamu Hizmetine Ayrılan veya Kamunun Yararlanmasına Açık Yol Park Meydan Gibi Taşınmazlar İçin Yapı Kayıt Belgesi Alınması
Yapılan incelemelerde belediyelerin kamu hizmetine ayrılan meydan, yol, park gibi taşınmazları için yapı kayıt belgesinin alındığı ve bu taşınmazlar için yapı kayıt belgesi sahibi kişiler tarafından kendilerine satışının yapılması için Belediyeye başvuruların yapıldığı görülmüştür.
3194 sayılı İmar Kanunu’nun geçici 16’ncı maddesinde afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla, 31.12.2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve yetkilendireceği kurum ve kuruluşlara 31.10.2018 tarihine kadar başvurulması, bu maddedeki şartların yerine getirilmesi ve 31.12.2018 tarihine kadar kayıt bedelinin ödenmesi halinde yapı kayıt belgesi verilebileceği belirtilmiş olup yapı kayıt belgesi alınan yapıların belediyelere ait taşınmazlar üzerine inşa edilmiş olması halinde, Yapı Kayıt Belgesi sahipleri ile bunların kanuni veya akdi haleflerinin talepleri üzerine bedeli ilgili belediyesine ödenmek kaydıyla taşınmazlar rayiç bedel üzerinden belediyelerce doğrudan satılacağı belirtilmiştir.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından çıkarılan Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar’ın “Hazineye ve belediyeye ait taşınmazlar üzerindeki yapılar” başlıklı 7’nci maddesinde; “… Belediyelerin özel mülkiyetinde olan taşınmazlar üzerine inşa edilmiş olan yapılara Yapı Kayıt Belgesi verilebilir. Böyle bir durumda, Yapı Kayıt Belgesi sahipleri ile bunların kanuni veya akdi haleflerinin talepleri üzerine bedeli ilgili belediyesine ödenmek kaydıyla taşınmazlar rayiç bedel üzerinden belediyelerce doğrudan bunlara satılır.” denilmekte olup yapılan incelemelerde belediyelerin özel mülkiyetinde olmayan kamu hizmetine ayrılan yol, park, meydan gibi taşınmazları için yapı kayıt belgelerinin
alındığı ve Belediyeye ilgili taşınmazın satışı için başvurulduğu görülmüştür. Mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere belediyelerin sadece özel mülkiyetinde olan taşınmazlar için yapı kayıt belgesi verilebileceği belirtilmiş olmasına rağmen Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından imar planlarında yol, park, meydan olarak belirlenen yerler için yapı kayıt belgelerinin verildiği görülmüştür.
Sonuç olarak Belediye özel mülkiyetinde bulunmayıp imar planlarında yol, park meydan olarak kamu hizmeti için kullanılan taşınmazlar için yapı kayıt belgelerinin Belediyenin ilgili birimlerince tarafından takip edilerek ve belirlenen taşınmazlar için yapı kayıt belgelerinin iptal edilmesi gerekmektedir.
Yapı Kayıt Belgesi Maliklerinden Bu Belgelerin Temin Edilmemesi ve Geçerliliğine İlişkin Denetimlerin Yapılmaması
Yapılan incelemelerde Belediye tarafından yapı kayıt belgesi maliklerinden yapı kayıt belgelerinin temin edilmediği ve yapı kayıt belgelerine ilişkin denetimlerin yapılmadığı görülmüştür.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 06.06.2018 tarihinde çıkarılan Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar’a ilişkin Tebliğ’in 6’ncı maddesinde: “Yapı Kayıt Belgesi verilen yapıların malikleri, bu belgenin bir örneğini belediye ve mücavir alan sınırları içinde ilgili belediyesine, bu sınırlar dışında il özel idaresine vermek zorundadır…” denilmektedir.
Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere belediye sınırları içinde yapı kayıt belgesi alan maliklerin yapı kayıt belgelerinin bir örneğini ilgili belediyesine vermek zorunda olduğu belirtilmiştir. Ancak yapılan incelemelerde Belediye tarafından belediye sınırları içinde alınan yapı kayıt belgelerine ilişkin bir veri bulunmadığı ve bu belgelerin geçerliliğine ilişkin bir denetimin yapılmadığı görülmüştür.
İlgili mevzuat hükmünde de açıklandığı üzere Belediye tarafından belediye ve mücavir alan sınırları içinde yapı kayıt belgesi alan maliklerden yapı kayıt belgelerinin bir örneğinin temin edilmesi gerekmekte olup bu belgelerin geçerliliğine dair denetimlerin yapılması uygun olacaktır.