Şirketin 320 Satıcılar Hesabı’nın kullanımında tek düzen hesap planına aykırı uygulamaların bulunduğu tespit edilmiştir.

26/12/1992 tarih ve 21447 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 1 Seri No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde düzenlemenin; bilanço usulünde defter tutan gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin faaliyet ve sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi, mali tablolar aracılığı ile ilgililere sunulan bilgilerin tutarlılık ve mukayese edilebilirlik niteliklerini koruyarak gerçek durumu yansıtmasının sağlanması ve işletmelerde denetimin kolaylaştırılması amacıyla yapıldığı belirtilmiştir.

Aynı Tebliğ’in V-Tekdüzen Hesap Çerçevesi, Hesap Planı ve Hesap Planı Açıklamaları başlığında; işletmelerin, muhasebe sistemlerini tekdüzen hesap çerçevesi ve hesap planı doğrultusunda kurmak zorunda olduğu ve hesapların çalışmasının hesap planı açıklamalarında belirtildiği gibi gerçekleşmesi gerektiği düzenlenmiştir. Tebliğ’in C-Hesap Planı Açıklamaları ile 320 Satıcılar başlığında ise hesabın; işletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği hesap olduğu, ortaklar, ana kuruluş, iştirakler ve bağlı ortaklıklara olan senetsiz ticari borçların da bilanço dipnotlarında gösterilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Hesabın işleyişinde; senetsiz borcun doğması ile bu hesaba alacak, ödenmesi halinde borç kaydedileceği belirtilmiştir.

Vergi Usul Kanunu’nun “Özel usulsüzlükler ve cezaları” başlıklı 353’üncü maddesinde; bu Kanuna göre belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve mali tablolara ilişkin usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ve kullanılmasına ilişkin kural ve standartlara uymayanlara 250.000.000 (40.000 TL) lira özel usulsüzlük cezasının kesileceği belirtilmiştir.

Yapılan incelemede, iki ayrı hususla ilgili mevzuat hükmüne aykırılık tespit edilmiştir. Birinci husus; 320 Satıcılar Hesabı’nın tanımı gereği, bu hesabın işletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımı için kullanılması gerekirken, işletmenin faaliyet konusunu ilgilendirmeyen mal ve hizmet alımlarında bu hesabın kullanıldığı görülmüştür. İkinci husus ise; Satıcılar Hesabı’nın pasif karakterli hesap olması dolayısıyla yalnızca alacak kalanı verebilmesi söz konusuyken, dönem içerisinde borç bakiyesi bir başka deyişle eksi bakiye verdiği görülmüştür. Örneğin açılış bilançosunda şirketin herhangi bir borcunun olduğuna dair bir kayıt olmamasına rağmen, 10.01.2023 tarih ve 8 no.lu mahsup fişinde 320 Satıcılar Hesabı’nın doğrudan borçlu çalıştırıldığı dolayısıyla bu hesabın eksi bakiye verdiği görülmüştür. Bu örnek gibi hesap dönemi içerisinde yaygın olarak benzer kayıtların olduğu görülmüştür.

İdare cevabında, 320 Satıcılar Hesabı’nın kullanımını tek düzen hesap planına uygun şekilde düzelteceğini belirtmiştir.

Sonuç olarak, işletmenin özel usulsüzlük cezasına muhatap olmaması ve ayrıca faaliyet ve sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir bilgi üretmesi açısından deftere ve tablolara yapılacak kayıtların tek düzen hesap planına uygun olması gerektirmektedir.