İdarenin mülkiyetindeki veya tasarrufundaki bazı taşınmazlar ihale yapılmaksızın, işgalci durumda bulunan gerçek veya tüzel kişilere ecrimisil alınarak kullandırılmakta ve bu şekilde taşınmazların ecrimisil karşılığı kullanılması olağan bir taşınmaz yönetimi haline dönüştürülmektedir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 1’inci maddesinde; genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanun’da yazılı hükümlere göre yürütüleceği ifade edilmiştir.

2886 sayılı Kanun’un “Ecrimisil ve Tahliye” başlıklı 75’inci maddesinde ise;

“Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz. … Kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm varsa ona göre hareket edilir. Aksi halde ecrimisil alınır. İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir.” denilmektedir.

Diğer yandan, 5393 sayılı Kanun’un 15’inci maddesinde, 2886 sayılı Kanun’un 75’inci maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı belirtildiğinden İdare taşınmazlarının işgal edilmesi halinde, işgalcilerden ecrimisil alınması ve taşınmazın tahliyesinin sağlanması hakkında da söz konusu Kanun’un 75’inci madde hükümleri uygulanmalıdır.

Yukarıda belirtilen yasal düzenlemeye göre; İdareye ait olan veya yetki ve sorumluluk bölgesinde bulunup da kamuya terkini yapılan taşınmazlarda herhangi bir işgal vuku bulduğunda, bunlar için hem geriye doğru 5 yılı geçmeyecek şekilde ecrimisil tespit edilerek tahsil edilmeli hem de 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca konu mülki amire intikal ettirilerek söz konusu taşınmazın tahliyesi sağlanmalıdır. Aksi bir durum, yani fuzuli şagilin ödemesi için tespit edilen ecrimisil bedelinin kira ödemesi gibi esas alınarak işgalin ileriye doğru devam ettirilmesi, 2886 sayılı Kanun’un her türlü satış ve kiralama gibi hususlarda ihale yoluna gidilmesi gerektiğini ifade eden amir hükümlerine aykırı olacaktır, Ayrıca mevzuata aykırı bu gibi bir uygulama İdare malını haksız ve hukuksuz bir şekilde işgal edenin ödüllendirmesi sonucunu da doğuracaktır.

İdarenin mülkiyetindeki taşınmazlar ile yol, yeşil alan, sosyal donatı gibi amaçlarla tapuda kamuya terk edilen ve İdarenin yetki ve görev sınırları içerisinde yer alan taşınmazların incelenmesi neticesinde; İstanbul Büyükşehir Belediyesine ait bazı taşınmazlar ve işletmeler ile kamu ortak kullanımı için terkini yapılan ve belirtilen amaçlar için İdarenin tasarrufunda olan bazı taşınmazların (yol, yeşil alan vs. gibi) herhangi bir ihale yapılmadan bazı kişi, şirket

ve spor kulübü dernekleri tarafından işgal edildiği, fuzuli şagillerin mezkûr yerlerden çıkarılmadığı, bunun yerine geçmişe dönük olarak tespit edilen ecrimisillerin kira gibi uygulanarak işgallerin devam ettirildiği tespit edilmiştir. Şöyle ki:

İstanbul Büyükşehir Belediyesinde 2019 yılı içinde gerçek ve tüzel kişiler adına açılmış aktif durumda bulunan 2705 adet ecrimisil dosyası bulunmaktadır. Söz konusu ecrimisil dosyalarından yaklaşık 1.150 tanesi bina, gecekondu veya bu gibi yerlerin bahçesi niteliğinde olup ticari özellik taşımayan ve işgaline fiilen son verilmesinin mümkün bulunmadığı imar artıklarından oluşmaktadır.

Geriye kalan yaklaşık 1550 ecrimisil dosyası ise imar artığı dışında kalan bahçe, otopark, benzin istasyonu, restoran, büfe, kafe, çay bahçesi, kış bahçesi, oto yıkama alanı, site bahçesi, kiralanan alanın dışına taşılarak işgal edilen ek alanlar vb. şekilde kullanılan İdare taşınmazları ile ilgilidir. Bu taşınmazlar fuzuli şagiller tarafından işgal edildiği halde; işgalciler hakkında mülki amire tahliye talebinde bulunulmamış ve işgalciler adına ecrimisil tahakkuk ettirilmek suretiyle işgalli kullanım sürekli hale getirilmiştir.

Ecrimisil karşılığında kullandırılan İdare taşınmazlardan bazılarına aşağıdaki tabloda örnek mahiyetinde yer verilmiştir:

Tablo 24: Ecrimisil Karşılığı Kullandırılan Taşınmazlar

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, kamu idaresi tarafından; ecrimisil ile kullanılan idare taşınmazlarına ilişkin tahliye işlemlerine başlandığı ve bu yerlerin ihale ile kullandırılması hususunda işlemlerin devam ettiği ifade edilmiştir.

Netice olarak; İdarenin mülkiyetindeki taşınmazların mevzuatında belirtilen şekilde ihale yapılarak kiraya verilmesi ve kira sözleşmesinin yapılması; kamu ortak kullanımına ayrılan alanların üzerindeki taşınmazların da, kamuya terkin amacına aykırı olmayacak şekilde ihaleyle kiraya verilmesi ve kira sözleşmelerinin yapılması, dolayısıyla, ecrimisilin kiralama yöntemine ve olağan bir taşınmaz yönetim şekline dönüştürülmemesi gerekmektedir.