Karar Künyesi
Bilgi İşlem Müdürlüğü tarafından yapılan hizmet alım ihalesine yönelik yapılan incelemelerde tespit edilen hususlara aşağıda yer verilmiştir.
Gizlilik Sözleşmesi İmzalamayan İstekli ile Sözleşme Yapılması
Hizmet Alım İhalesine ilişkin Teknik Şartname’de yer verilen düzenlemeye aykırı olarak idareden edinilen verilerin üçüncü şahıslarla paylaşılmayacağına ilişkin gizlilik sözleşmesi imzalamayan istekli ile sözleşme imzalandığı görülmüştür.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde; ihale dokümanı, ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde; isteklilere talimatları da içeren idari şartnameler ile yaptırılacak işin projesini de kapsayan teknik şartnameler, sözleşme tasarısı ve gerekli diğer belge ve bilgiler olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanunu’nun “Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde; ihale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin her türlü özelliğini belirten idari ve teknik şartnamelerin idarelerce hazırlanmasının esas olduğu ifade edilmiştir.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin eki Hizmet Alımlarına Ait Tip Sözleşme’nin “Sözleşmenin Ekleri” başlıklı 8’inci maddelerinde ihale dokümanının sözleşmelerin ayrılmaz parçası olduğu ve idare ile yükleniciyi bağladığı belirtilmiştir.
İdare tarafından yapılan 2021/241503 ihale kayıt numaralı hizmet alım ihalesine ilişkin Teknik Şartname’nin “Gizlilik” başlıklı 9’uncu maddesinde;
“9.1 Yüklenici firma ve personeli hukuki mevzuat gereği, hizmeti yerine getirebilmek için edindiği bilgi ve belgeleri hiçbir şekilde üçüncü şahıslarla paylaşmayacak ve dağıtmayacaktır.
9.2 Gizlilik sözleşmesi imzalanmaması halinde yüklenici teklifi geçersiz sayılacaktır.”
Düzenlemeleri yer almaktadır.
Yapılan incelemelerde; Teknik şartnamenin “Gizlilik” başlıklı 9’uncu maddesinde, gizlilik sözleşmesi imzalanmaması halinde yüklenici teklifinin geçersiz sayılacağı hükmü yer almakta iken ihale işlem dosyasında söz konusu gizlilik sözleşmesinin bulunmadığı, bu
sözleşmenin incelemeler sırasında Bilgi İşlem Müdürlüğü tarafından geçmişe yönelik hazırlanarak tarafımıza sunulduğu ve söz konusu Sözleşme’de web tapu ve kimlik paylaşım sisteminden edinilen verilerin üçüncü şahıslarla paylaşılmasından dolayı açılacak davalardan veya idari para cezalarından İdare ile Yüklenicinin müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğunun düzenlendiği tespit edilmiştir.
İhale sürecinde teknik şartnamede yer verilen hükümlere uyulması ve Şartname’de belirtilen kriterleri sağlamayan istekli ile sözleşme imzalanmaması gerekmektedir.
Tapu ve Kadastro Paylaşım Sisteminin Yüklenici Personeline Açılması
Tapu ve Kadastro Paylaşım Sisteminin yüklenici bünyesinde çalışan kişilere açıldığı görülmüştür.
Tapu ve Kadastro Verilerinin İşlenmesi ve Elektronik Ortamda Yapılacak İşlemler Hakkında Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinin ilgili bentlerinde;
Alıcı: TAKPAS’tan faydalanan kişi veya kurumları,
Alt kullanıcı: Alıcının uygulamalar üzerinden TAKPAS’tan faydalanması için yetkilendirdiği kişileri,
Protokol: Tapu ve kadastro verilerini talep eden kurumların kendi işleriyle sınırlı olmak üzere 24/3/2016 tarihli ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve bu kapsamında çıkarılan düzenlemelere uygun şekilde hazırlanarak imzalanan TAKPAS’a erişim protokolünü,
Taahhütname: Protokol yapılan alıcının imzaladığı ve paylaşılan verilerin güvenliğini sağlamak için almayı taahhüt ettiği idari ve teknik tedbirlerin yer aldığı belgeyi,
Tapu ve Kadastro Paylaşım Sistemi (TAKPAS): Merkezi veri tabanında tutulan verilerin kurumlarla ve kişilerle paylaşılmasına imkan sağlayan servis, Web Tapu veya Genel Müdürlükçe belirlenen diğer arayüzlerden oluşan sistemi,
ifade ettiği belirtilmiştir.
Yönetmelik’in “Veri Erişimine İlişkin Genel Esaslar” başlıklı 6’ncı maddesinin sekizinci fıkrasında, alıcının aldığı verilerin gizliliğini sağlamakla yükümlü olduğu ve bu verilerin hukuka aykırı olarak işlenmesi ve erişilmesini önlemek ve muhafazasını sağlamak amacıyla her türlü idari ve teknik tedbirleri alacağını belirtmiştir.
Aynı Yönetmelik’in “TAKPAS’a Tanımlama ve Yetkilendirme” başlıklı 9’uncu maddesinin altıncı fıkrasında, alıcının kendi teşkilat yapısı dışındaki kurum, kuruluş ve kişileri TAKPAS’tan faydalandıramayacağı ve aynı maddenin yedinci fıkrasında, alıcının Genel Müdürlükçe kullanıma açılan arayüzlerde, alt kullanıcıların yetkilerini belirlemek ve
tanımlamakla yükümlü olduğuna hükmüne yer verilmiştir.
Yönetmelik’in “Veri Paylaşımı İlkelerinin İhlali ve Hukuki Sorumluluk” başlıklı 31’inci maddesinin beşinci fıkrasında ise, TAKPAS’tan elde edilen verilerin ilgili mevzuat ve protokol kurallarına aykırı olarak kullanılması, yetkisiz kişilerce elde edilmesi ve kullanılmasından doğan her türlü hukuki, idari, mali ve cezai sorumluluk hizmetten yararlanan kişi ve kurumlara, alt kullanıcılarına ve/veya veriyi kullananlara ait olacağı ifade edilmiştir.
Yukarıdaki Yönetmelik hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, alıcıdan kastın ilgili belediye olduğu, belediyenin tapu ve kadastro verilerine yapılan protokol kapsamında erişebileceği ve bu verileri alt kullanıcı olarak sadece kendi teşkilatındaki personeline, yetkilerini belirleyerek faydalandırabileceği anlaşılmaktadır. Öte yandan, kurumların taahhütname kapsamında sistemden sağladığı verileri korumakla ve hukuka aykırı biçimde erişilmesine engel olmakla da yükümlü kılınmıştır.
Anılan Yönetmelik hükümleri çerçevesinde Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ile Kuşadası Belediye Başkanlığı arasında “Veri Paylaşımı/Güvenlik Taahhütnamesi” imzalanmıştır.
Yapılan incelemede ise, ihale kapsamındaki Hizmet Alım İşi için Türkiye genelinde Web Tapu sorgulama yetkisinin yüklenici bünyesinde çalışan personele açılarak yukarıda yer verilen mevzuat hükümlere aykırı işlem tesis edildiği ve kişisel verilerin üçüncü şahıslarla paylaşılma riskine bağlı olarak İdare’nin hukuki, idari, mali ve cezai müeyyidelere maruz kalma riskinin doğduğu tespit edilmiştir.
Kamu idaresince, Tapu ve Kadastro Paylaşım Sisteminin İdare adına sahada tespit edilen verilerin hatalı bir kayıt işlemine sebebiyet vermemek adına yüklenici personele açıldığı, İdare personeli tarafından da gerekli kontrol ve denetimlerin yapıldığı ifade edilmişse de; söz konusu yetkilerin yüklenici personele açılması İdarenin hukuki, idari, mali ve cezai müeyyidelere maruz kalma riskini ortadan kaldırmamaktadır.
TAKPAS’taki verilerin yetkisiz kişilerce elde edilmesi ve kullanılması sonucu hukuki, idari, mali ve cezai yaptırımlara maruz kalma riski doğacağından, söz konusu yetkilerin İdare’nin teşkilat yapısı dışındaki üçüncü kişilerle paylaşılmaması gerektiği gerekmektedir.
Gelir Tahakkuk İşlemlerinin Yüklenici Personeli Tarafından Yapılması ve Bu İşlemlerde Hatalar Bulunması
Hizmet Alımı kapsamında yüklenici personel tarafından geçmişe yönelik bir kısım gelir tahakkuk işlemleri yapıldığı ve yapılan bu işlemlerde hatalar bulunduğu görülmüştür.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın kamu hizmeti görevlileriyle ilgili hükümlerin
düzenlendiği 128’nci maddesinde; genel idare esaslarına göre yürütülen kamu hizmetlerinin gerektirdiği görevlerden asli ve sürekli nitelik taşıyanların, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle gördürüleceği belirtilmiş olup, Belediye tarafından tahsil edilen vergilerin tarh ve tahakkuk işlemleri de idari bir kamu hizmeti olduğundan, ilgili vergilendirme işleminin memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle yerine getirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Mali Hizmetler Müdürlüğü Çalışma Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik’in “Gelir Servis Sorumlusunun Görev, Yetki ve Sorumlulukları” başlıklı 24’üncü maddesinde; idarenin yetki ve sorumluluk alanındaki idare gelirleriyle ilgili yürürlükteki kanunlar, tüzükler ve yönetmelikler gereğince yasal süreler içerisinde tarh, tahakkuk ve terkin işlemlerini yapmak, belediye gelirlerinin arttırılması amacıyla ilçe sınırlarında bulunan vergi mükelleflerinden kayıtlarda bulunmayanların kayıt altına alınması için denetim yapmak görevleri arasında sayılmıştır.
Hizmet alım ihalesine ilişkin Teknik Şartname’nin “Amaç” başlıklı 1’inci maddesiyle; proje ile ilçe sınırları içindeki mahallelerde bulunan taşınmazlara ait sahada vergiyi etkileyen unsurların tespit edilip fotoğraflanması, tapu ve Ulusal Adres Veri Tabanı ile karşılaştırılarak emlak, çevre temizlik ve ilan reklam beyanlarının düzeltilmesi; saha verileri ile idarede bulunan veriler arasında oluşan bilgi farklarının minimum seviyeye indirilerek vatandaşa daha hızlı ve doğru hizmet üretilmesi amaçlandığı ifade edilmiştir.
Yapılan incelemede, yüklenicinin saha çalışmalarından elde ettiği verilerle yüklenici personeline tanımlanmış ekrandan mükelleflere geçmişe yönelik ek emlak vergisi tahakkukları yapıldığı, yapılan tahakkuk işlemlerinde ise tapu kayıtlarında arsa olan yerlerin bir kısmı için bina beyanı oluşturulduğu, aynı sitede bulunan binalara ilişkin farklı inşaat sınıfları seçildiği, geçici muafiyetten yararlanmaması gerekenlerin bir kısım mükellefin muafiyet kapsamına alındığı ve muafiyet kapsamında olan bir kısım mükellefin ise vergilendirildiği, kullanım şekli tapuda mesken olarak görünen bazı binaların beyannamede ticari işyeri olarak değiştirilmesi nedeniyle vergi oranlarının yanlış hesaplandığı ve yapılan ek tahakkuklara ilişkin olarak mükellefler tarafından İdareye itiraz dilekçeleriyle başvurulduğu tespit edilmiştir.
İdari işlemin yetki unsuru; idari işlem yapabilmenin herhangi bir kişi veya kurum tarafından değil, o işlem açısından yetkili kişi veya kurum tarafından yapılması gerektiği olarak tanımlamaktadır. Dolayısıyla idari bir işlem olan verginin tarh ve tahakkuk işlemlerinin de ihale edilmek suretiyle üçüncü kişiler tarafından değil yetkili kişiler tarafından yapılması gerekmektedir.
Kamu idaresince, gelir tahakkuk işlemlerinin yüklenici firmanın sorumluluk alanları ile sınırlı olduğu, onun dışında her hangi bir tahakkuk yetkisinin bulunmadığı ve İdare personeli
tarafından gerekli kontrollerin yapıldığı ifade edilmişse de; yapılan vergi tarh ve tahakkuk işlemi idari bir işlem olduğundan bu işlemlerin memurlar veya diğer kamu görevlilerin eliyle yerine getirilmesi gerekmektedir. Yüklenici personeline verilen tahakkuk yetkisinin belirli bir konu ile sınırlandırılması bu durumu değiştirmemektedir.
Yapılan vergi tarh ve tahakkuk işlemi idari bir işlem olduğundan bu işlemlerin memurlar veya diğer kamu görevlilerin eliyle yerine getirilmesi ve uygulamada yapılan hataların giderilmesi gerekmektedir.