Belediye sınırlarında yaşayan vatandaşların şehirlerarası gezilere götürüldüğü görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 8’inci maddesinde her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumlu olduğu ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorunda olduğu, 32’nci maddesinde harcama yetkililerinin, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumlu olduğu, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 18’inci

maddesinde, belediyenin hak ve menfaatlerini korumanın belediye başkanının görev ve yetkisi olduğu belirtilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde, Bu kanunun büyükşehir belediyesiyle büyükşehir sınırları içindeki belediyeleri kapsadığı, “Büyükşehir belediyesinin sınırları” başlıklı 5’inci maddesinde Büyükşehir belediyelerinin sınırlarının, il mülki sınırlar olduğu, “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesinde, yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmenin belediyenin görev ve sorumlulukları olduğu, “Büyükşehir belediyesinin giderleri” başlıklı 24’üncü maddesinin (j) bendinde, belediyenin sosyal hizmet ve yardımlarının dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile engellilere yapılabileceği, “Diğer hükümler” başlıklı 28’inci maddesinde, Belediye Kanunun ve diğer ilgili Kanunların bu kanuna aykırı olmayan hükümlerinin ilgisine göre büyükşehir ve ilçe belediyeleri hakkında uygulanacağı, 5393 sayılı Kanunun “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14’üncü maddesiyle belediyelerin görev ve sorumluluk alanı, ihtiyaçların mahalli ve müşterek olmasıyla sınırlandırıldığı düzenlemeleri yer almıştır.

Belediye kendi sınırları içinde kültürel etkinlik düzenleyebilir. Büyükşehir belediyesi sınırları il mülki sınırı olduğu için sosyal ve kültürel etkinlikler de il mülki sınırları içinde olmalıdır.

Belediye talep eden herkesi günü birlik il dışı kültürel geziye götürmek amacıyla şehirlerarası kültürel gezi organizasyon hizmet alım işini ihale etmektedir. 2018-158557 ihale kayıt numaralı 15 Nisan – 15 Haziran 2018 tarihleri arasında 823.190,00TL bedelli şehirlerarası kültürel gezi organizasyonu hizmeti işinde, Bursa, İstanbul, Çanakkale, Konya, Bilecik-Söğüt illerine, 2018-278187 ihale kayıt numaralı 18 Haziran-18 Eylül 2018 tarihleri arasında 1.211.962,50TL bedelli şehirlerarası kültürel gezi organizasyonu, hizmet alım işinde Bursa, İstanbul, Çanakkale, Bilecik-Göynük, İznik, Ankara, Bolu, Konya illerine gidilmiştir.

Belgelerin incelenmesinde vatandaşların Belediyenin imkânlarıyla şehirlerarası gezilere götürüldükleri görülmüştür. Vatandaşların bulunduğu belde dışında başka yerlere götürülmesi 5216 ve 5393 sayılı Kanun’a uygun olmadığından dolayı bu giderin belediye tarafından karşılanmaması gerekir. Belediyenin vatandaşlara Kocaeli ili dışına yapılacak gezi için otobüs kiralaması ve gidilecek yerin tanıtımı belediyenin görev ve sorumluluk alanına girmemektedir. Belediye sınırları dışına yapılan ve belediyeye ait bir vazifenin gördürülmesine yönelik olmayan bu giderin belediye bütçesinden karşılanmamalıdır.

Belediye sınırları dışındaki illere yapılan gezi giderlerinin belediye bütçesinden ödenmemesi gerekir.

Kamu idaresi cevabında; “Konu hakkında ilgili Daire olan Kültür ve Sosyal İşler Dairesinin cevabında görüleceği üzere, Mahalli müşterek nitelik ifadesi ile belediyenin görevleri arasında sayılan “kültür ve sanat, turizm ve tanıtım” faaliyetlerinin mücavir alan ile sınırlandırmanın ve bulguda bahsedildiği şekilde bu faaliyetleri mücavir alanı ile sınırlamanın doğru olmadığını düşünmekteyiz. Ekli cevap metninde, konu ile ilgili verilen örnek yaklaşım ile durum daha da anlaşılır olmaktadır. Ayrıca, Belediyemiz Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığının Çalışma Yönetmeliğinde “il içi ve il dışı geziler yapmak” görevi bu daireye verilmiştir. Daire yetkisi çerçevesinde bu tür faaliyetler ifa etmiştir.

Konu hakkında ilgili Daire olan Kültür ve Sosyal İşler Dairesinin cevabında, "5393 sayılı belediye Kanununun “Belediyenin Görev ve Sorumlulukları” başlıklı 14 üncü maddesinde; “Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; a) İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor orta ve yüksek öğrenim öğrenci yurtları (Bu Kanunun 75 inci maddesinin son fıkrası, belediyeler, il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve bunların üyesi oldukları birlikler ile ortağı oldukları Sayıştay denetimine tabi şirketler tarafından, orta ve yüksek öğrenim öğrenci yurtları ile Devlete ait her derecedeki okul binalarının yapım, bakım ve onarımı ile tefrişinde uygulanmaz.); sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’ nun Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları

Madde 7- Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:

v) Sağlık merkezleri, hastaneler, gezici sağlık üniteleri ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri kazandırma kursları açmak, işletmek veya işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken üniversiteler, yüksek okullar, meslek liseleri, kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile işbirliği yapmak.

Ve yine;

5393 sayılı Belediye Kanununun “Hemşehri Hukuku” başlıklı 13 üncü maddesinde;“Herkes ikamet ettiği beldenin hemşehrisidir. Hemşehrilerin, belediye karar ve

hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları vardır. Yardımların insan onurunu zedelemeyecek koşullarda sunulması zorunludur. Belediye, hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapar. Bu çalışmalarda üniversitelerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sendikaların, sivil toplum kuruluşları ve uzman kişilerin katılımını sağlayacak önlemler alınır. Belediye sınırları içinde oturan, bulunan veya ilişiği olan her şahıs, belediyenin kanunlara dayanan kararlarına, emirlerine ve duyurularına uymakla ve belediye vergi, resim, harç, katkı ve katılma paylarını ödemekle yükümlüdür” hükümleri yer almaktadır.

Görüş ve açıklama istenen kültürel gezi organizasyonu; 5393 sayılı kanunun yukarıda belirtilen 14 üncü ve 5216 sayılı kanunun 7 (v) . maddesinde yer alan sosyal hizmet kapsamında gerçekleştirilmiş, kültür ve sanat hizmetidir.

Bu hizmetleri gerçekleştirirken, Kocaeli Büyükşehir Belediye Meclisince 564 sayılı meclis kararı ile onaylanan Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Yönetmeliğinde, kültür sanat müdürlüğü görevleri başlığının 1.Maddesi A bendinde “il içi ve il dışı geziler yapar” ifadesi ile meclis kararına bağlanmıştır.

Hemşerilik hukuku Başlıklı 13. Madde fıkraları göz önüne alındığında, “hemşerilerin belediye karar ve hizmetlerine katılma” fıkrası dikkate alınmış ve hemşerilerimizden gelen yoğun kültürel gezi talepleri karşılanmıştır. Bu sayede “hemşeriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin güçlendirilmesi” de söz konusu olmuştur.

Verilen hizmetin ilimiz sakinlerine yönelik gelen talepler doğrultusunda verilmesi “mahalli”, tüm hemşerilerimiz için ayrım gözetmeksizin verilmesi de “müşterek” olması cihetiyle yukarıda açıklanan kanun hükümlerine uygun olup, belediye başkanımızın teşviki, meclis kararı ve açık ihale usulü ile temin edilmesi de şeffaflığını ortaya koymaktadır.

Belediyeler mahalli müşterek hizmetler sunarken kültürel değerlerin, yerli ve milli bir tarih şuurunun oluşması ve ihyasında, vatanın bölünmez bir bütün olması düsturu ile hareket etmelidir.

Biz kadim bir millet, kadim medeniyet ve güçlü bir gelecek vizyonunu hem gençlere hem de tüm hemşerilerimize iyi anlatmak ve geleceğe bu gücü aktarmakla da yükümlüyüz.

Bahse konu il dışı geziler, sadece bir gezi değildir. Bunu gidilen illerin tanıtıldığı veya vatandaşın gezdirildiği sıradan turizm işlemi olarak görmek de doğru olmaz. Milletimizin kuruluş kodlarına yeniden bir bakış ve kadim şehirlerimizin bu bakış açısıyla yeni nesillere anlatılması işidir.

Gerek Çanakkale, gerek kuruluştan kurtuluşa Bilecik –Söğüt gezileri; halkımıza sosyal,

kültürel ve tarihi önemi kavratmak, vatan ve bayrak sevgisini aşılamak, milli duygu ve bilinçlerini güçlendirmek adına gerçekleştirilmiştir. Anadolu’nun kadim şehirleri, Bursa – İstanbul – İznik bu bakış açısı ile halkımızın teveccühü dikkate alınarak kültür gezileri rotalarına alınmıştır.

Bu yapılırken de, Kocaeli de yaşayan tüm vatandaşlarımız ayrım gözetmeksizin talepleri doğrultusunda yararlandırılmıştır.

“Mahalli müşterek hizmetler” ifadesini özellikle kültür ve sosyal işler üzerine düşünürken daha kapsayıcı ve bütüncül olarak ele almak ihtiyacımızdır. Kültürel değerlerin, kültürel mirasın, nasıl büyük bir medeniyet üzerinde yaşadığımızın farkına varmak, bunu anlatmak ve kavratmak, genç nesillere aktarmak, lokal ve dar çerçeveli bakış açısıyla imkansızdır.

Teknolojiden beslenen yeni nesiller, dünyada “uzak” veya “dışarda” kavramını kabul etmiyorlar. Teknoloji, Erişim, ulaşım bu kadar hızlı değişir ve dönüşürken, onları bu vatanın değerleri ile beslemek, donatmak ve sahiplenmelerine dair her türlü doğru kazanımları sunmak görevimizdir.

İdaremiz konuyu daha kapsayıcı ele almış, hemşerilerini kültürel değerlere ve büyük medeniyet mirasına sahip çıkacak bir bakış açısı ile donatmak üzere kültür gezilerinin yapılmasına karar vermiştir.

Bir başka açıdan örneklersek, mahalli müşterek ifadesini açıklamaya konu edildiği şekli ile bakıldığında ilçe belediyelerimiz üzerinden düşünecek olursak, örneğin Derince Belediyesi, yerel kültürel mirasımız ile ilgili bir tanıtım programı yapacak olsa hemen yanı başındaki İzmit ilçemizde bulunan Kocaeli’nin en önemli tarihi miraslarından Orhan Camisini gezdirmek, tanıtmak mümkün olmayacaktır. Keza İzmit Belediyesi de bu değerini Derince de yaşayan vatandaşlara aktarma imkânına sahip olamayacaktır. Fiziki sınırlar içinde yaşayan, ilişiği olan bütün hemşerilerimiz kültür, sanat ve sosyal hayatla kuşanarak kadim bir medeniyet olmuş ve dünyaya yön vermiş bu vatanı vatan yapan değerlerini bilmeli, tanımalı ve çocuklarına bir miras olarak aktarmalıdır.

İdaremizce yapılan kültür gezilerinin temelinde bu anlayış, kapsayıcı ve sahiplenici bakış açısı ve tarih bilinci yer almaktadır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun Büyükşehir belediyesinin giderleri Madde 24- Büyükşehir belediyesinin giderleri şunlardır:

o) Spor, sosyal, kültürel ve bilimsel etkinlikler için yapılan giderler. hükmü gereğince; ve

5393 sayılı Belediye Kanununun Belediyenin giderleri

Madde 60- Belediyenin giderleri şunlardır:

o)Sosyo-kültürel, sanatsal ve bilimsel etkinlikler için yapılan giderler.

hükmü gereğince ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununu dayanak alınarak hazırlanmıştır. 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 4734 sayılı

Kamu İhale Kanununun ilgili hükümlerince, verilen hizmetin ilimiz sakinlerine yönelik gelen talepler doğrultusunda verilmesi “mahalli”, tüm hemşerilerimiz için ayrım gözetmeksizin verilmesi de “müşterek” olması cihetiyle yukarıda açıklanan kanun hükümlerine uygun olup, idaremizin hak ve menfaatlerinin koruyucusu Belediye Başkanının onayı ve teşviki, meclis kararı ve açık ihale usulü ile temin edilmesi de şeffaflığını ortaya koymaktadır.

Bu itibarla yapılan hizmetin anılan kanunlar uyarınca yapıldığı değerlendirilmektedir.”

denilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında özetle, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7’nci maddesinde yetişkinler, yaşlılar, engeliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmenin ve geliştirmenin büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında olduğunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun Hemşerilik hukuku başlıklı 13’üncü maddesine göre hemşerilerden gelen yoğun kültürel gezi taleplerinin karşılandığını bu sayede hemşeriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin güçlendirilmesinin söz konusu olduğunu, verilen hizmetin il sakinlerine yönelik gelen talepler doğrultusunda verilmesi “mahalli”, tüm hemşeriler için ayrım gözetmeksizin verilmesi de “müşterek” olması sebebiyle kanun hükümlerine uygun olduğunu, Belediyelerin mahalli müşterek hizmetler sunarken kültürel değerlerin, yerli ve milli bir tarih şuurunun oluşması ve ihyasında, vatanın bölünmez bir bütün olması düsturu ile hareket edilmesi gerektiğini, bahse konu il dışı gezilerin sadece bir gezi olarak algılamaması gerektiğini gidilen yerlerin milletin kuruluş kodlarına yeniden bir bakış ve kadim şehirlerin yeni nesillere anlatılması için götürüldüğünü, Örneğin, Çanakkale- Bilecik- Söğüt gezileri ile halkın sosyal, kültürel ve tarihi önemini kavratmak, vatan ve bayrak sevgisini aşılamak, milli duygu ve bilinçlerini güçlendirmek adına gerçekleştirildiğini, Kocaeli’de yaşayan tüm vatandaşların ayrım gözetmeksizin talepleri doğrultusunda yararlandırıldığı, mahalli müşterek hizmetler ifadesinden özellikle kültür ve sosyal işler üzerine düşünürken daha kapsayıcı ve bütüncül olarak ele almak gerektiği, mahalli müşterek ifadesi bulgudaki gibi düşünüldüğünde örneğin Derince Belediyesi, yerel kültürel mirasımız ile ilgili bir tanıtım programı yapacak olsa hemen yanı başındaki İzmit ilçesinde bulunan Kocaeli’nin en önemli tarihi miraslarından Orhan Camisini gezdirmenin ve tanıtmanın mümkün olmayacağı ifade edilmiştir.

Yapılan hizmetin 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanun’unun 24’üncü ve 5393 sayılı Belediye Kanun’unun 60’ncı maddeleri uyarınca yapıldığı ifade edilmiş olsa da 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde, Bu kanunun büyükşehir belediyesiyle büyükşehir sınırları içindeki belediyeleri kapsadığı, “Büyükşehir belediyesinin sınırları” başlıklı 5’inci maddesinde Büyükşehir belediyelerinin sınırlarının, il mülki sınırlar olduğu, “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7’nci maddesinde, yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmenin belediyenin görev ve sorumlulukları olduğu, “Büyükşehir belediyesinin giderleri” başlıklı 24’üncü maddesinin (j) bendinde, belediyenin sosyal hizmet ve yardımlarının dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile engellilere yapılabileceği, “Diğer hükümler” başlıklı 28’inci maddesinde, Belediye Kanunun ve diğer ilgili Kanunların bu kanuna aykırı olmayan hükümlerinin ilgisine göre büyükşehir ve ilçe belediyeleri hakkında uygulanacağı, 5393 sayılı Kanunun “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14’üncü maddesiyle belediyelerin görev ve sorumluluk alanı, ihtiyaçların mahalli ve müşterek olmasıyla sınırlandırıldığı düzenlemeleri yer almıştır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7’nci maddesinde yetişkinler, yaşlılar, engeliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmenin ve geliştirmenin büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında olduğu, Belediyelerin mahalli müşterek hizmetler sunarken kültürel ve tarihi değerlerin dikkate alındığı bu yüzden il dışı gezilerin sadece bir gezi olarak algılamaması gerektiği idarece ifade edilmiştir. Ancak bulguda da belirtildiği üzere büyükşehir belediyesinin hizmet sınırları il mülki sınırıdır. Belediyelerin görev ve sorumluluklarının il mülki sınırı olmasından dolayı gezi programlarının belediyenin görev ve sorumluluk alanına girdiği takdirde değerlendirilmesi gerekir 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun Hemşerilik hukuku başlıklı 13’üncü maddesine göre hemşerilerden gelen yoğun kültürel gezi taleplerinin belediyenin görev ve sorumluluk alanı içine girmesi durumunda karşılanmalıdır. İl mülki sınırları dışına yapılan geziler mevzuata aykırıdır. Ayrıca “Büyükşehir belediyesinin giderleri” başlıklı 24’üncü maddesinin (j) bendinde, belediyenin sosyal hizmet ve yardımlarının dar gelirli, yoksul, muhtaç ve kimsesizler ile engellilere yapılabileceği düzenlemesi gereği gezilerin talepte bulunan herkes yerine dar gelirli kişilere yönelik il mülki sınırları içinde yapılması gerekir. Her ne kadar Belediyenin Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığının Çalışma Yönetmeliğinde “il içi ve il dışı geziler yapmak” görevi bu daireye verilmiş olsa da bulguda belirtilen nedenlerden ötürü Yönetmelik hükümleri Kanun hükümlerine aykırı olamaz.

İl dışı geziye katılan kişilerin kendi imkanlarıyla yapması gereken seyahatin hiçbir ölçü aranmaksızın belediyece karşılanması mevzuata aykırı olduğu gibi, kişilerin karşılaması gereken özel giderlerin bütçeden karşılanmasına neden olmaktadır.

Belediye sınırları dışındaki illere yapılan gezi giderlerinin belediye bütçesinden ödenmemesi için gerekli sürecin işletilmesi sağlanmalıdır.