Karar Künyesi
Bayraklı Belediyesi tarafından 2018 yılı içerisinde gerçekleştirilen “Araç ve İş Makinası Kiralanması Hizmeti Alımı (5 Adet Sürücülü)” ve “Araç ve İş Makinası Kiralanması Hizmeti Alımı (7 Adet Sürücülü)” işlerinin ihalelerinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu uyarınca pazarlık usulü ile yapılabilmelerinin şartlarının oluşmadığı tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde;
“İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.
…
Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir. …” hükmü,
Aynı Kanun’un “Pazarlık usulü” başlıklı 21’inci maddesinde; “Aşağıda belirtilen hallerde pazarlık usulü ile ihale yapılabilir:
Açık ihale usulü veya belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihale sonucunda teklif çıkmaması.
Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya yapım tekniği açısından özellik arz eden veya yapı veya can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından ivedilikle yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde veyahut idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması.
Savunma ve güvenlikle ilgili özel durumların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması.
İhalenin, araştırma ve geliştirme sürecine ihtiyaç gösteren ve seri üretime konu olmayan nitelikte olması.
İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve malî özelliklerinin gerekli olan netlikte belirlenememesi.
(Ek: 30/7/2003-4964/14 md.) İdarelerin yaklaşık maliyeti ellimilyar Türk Lirasına kadar olan mamul mal, malzeme veya hizmet alımları.
…” hükümleri bulunmaktadır.
Aktarılan hükümler uyarınca, kamu idarelerinin hangi hallerde pazarlık usulü ile ihale yapabilecekleri belirtilmiştir. Aksi halde Kanun’da belirtilen saydamlık, rekabet, eşit muamele,
güvenilirlik, gizlilik, kamuoyu denetimi, ihtiyaçların uygun şartlarda ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması ilkelerine aykırılık oluşacaktır.
İdare tarafından söz konusu ihalelerin Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında pazarlık usulüyle yapılmasının gerekçesi olarak; “24.12.2017 tarih 330280 sayı ile yayımlanan 696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 127’nci maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici maddelerden dolayı personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında çalıştırılmakta olanların belediye şirketlerinin işçi statüsüne geçirilmesi ve mevcut sözleşmelerde yer alıp da söz konusu KHK hükümlerine tabi olmayan kısımların süreklilik arz etmesi nedeniyle yeniden ihale yapılarak temin edilmesi gerekliliği için açık ihale usulü ile yapılacak sözleşmenin 02.04.2018 tarihine yetişmemesi” gösterilmiştir. Bu nedenlerle “Araç ve İş Makinası Kiralanması Hizmeti Alımı İşi (5 Adet Sürücülü)” 2 ay süreli olarak 29.03.2018 tarihinde pazarlık usulüyle ihale edilmiştir. Bu süre zarfında da açık ihale işlemlerinin gerçekleştirilememesi nedeniyle aynı iş için ikinci kez Araç ve İş Makinası Kiralanması Hizmeti Alımı İşi (7 Adet Sürücülü) 2 ay süreli olarak 30.05.2018 tarihinde pazarlık usulüyle ihale edilmiştir.
696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 127’nci maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen Geçici 24’üncü maddede; 4734 sayılı Kanun hükümleri uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 4/12/2017 tarihi itibarıyla çalıştırılmakta olanların ilgili maddede sayılan şartları taşımak kaydıyla belediye şirketinde işçi statüsünde çalıştırılmak üzere idareye başvuracağı ve başvuranların şartları taşıyıp taşımadıklarının tespiti, bu tespite itirazların karara bağlanması, şartları taşıyanların belirlenen usul ve esaslara göre yapılacak yazılı ve/veya sözlü ya da uygulamalı sınava alınması, sınav sonuçlarına itirazların karara bağlanması ve sınavda başarılı olanların işçi statüsüne geçirilmesine ilişkin sürecin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren doksan gün içinde sonuçlandırılacağı belirtilmiştir. Söz konusu maddenin yürürlüğe girdiği tarih ise 696 sayılı KHK’nın 136’ncı maddesinde 02.01.2018 olarak belirlenmiştir.
696 sayılı KHK’nın yayımlandığı 24.12.2017 tarihinde, bu kararnamenin ilgili maddeleri uyarınca en geç 02.04.2018 tarihine kadar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında çalıştırılmakta olanların belediye şirketinde işçi statüsüne geçeceği ve ayrıca mevcut sözleşmelerin de bu tarihten önce biteceği İdare tarafından
bilinmektedir. Söz konusu KHK hükümlerine tabi olmayan kısımların süreklilik arz etmesi nedeniyle yeniden ihale yapılarak temin edilmesi için İdarenin önünde 97 günlük bir sürenin mevcut olduğu ve bu sürenin de yeni bir ihale yapmak için makul bir süre olduğu değerlendirilmektedir.
Ayrıca mevcut personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı sözleşmelerinin 31.03.2018 tarihinde biteceği idare tarafından bilinmesine rağmen açık ihale usulü ile yapılan “Araç ve İş Makinası Kiralanması Hizmeti Alımı İşi (7 Adet Sürücülü)”nin ihale onay tarihi 12.06.2018’dir. Açık ihale yapılması için İdarenin 97 günlük bir süresi olmasına rağmen bu süre değerlendirilmeyip mevcut sözleşmelerin bitmesi ve hatta pazarlık usulüyle yapılan birinci sözleşmenin de bitmesi beklenmiştir.
Sonuç olarak söz konusu hizmet alımları için 4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında; “idare tarafından öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması” halinin varlığı nedeniyle pazarlık usulüyle ihaleye çıkılabilmesi için, ortaya çıkan olayın ihale yapılmasını gerektiren durumdan önce idare tarafından öngörülemez, olağan dışı, anormal nitelikte ve idarenin iradesinden bağımsız olması gerekmektedir.
Sayılan hususlar açısından “Araç ve İş Makinası Kiralanması Hizmeti Alımı İşi (5 Adet Sürücülü)” ve “Araç ve İş Makinası Kiralanması Hizmeti Alımı İşi (7 Adet Sürücülü)” için pazarlık usulü şartlarının oluşmadığı kanaatine varılmıştır.
Pazarlık usulünün şartları oluşmadığı halde İdare tarafından aynı iş için arka arkaya iki kez pazarlık usulü ile ihale yapılması neticesinde; pazarlık usulü ile yapılan sözleşmeler kapsamındaki bazı kalemlere, daha sonra açık ihale usulü ile yapılan sözleşmede yüklenicisi aynı kişi olmasına rağmen söz konusu kalemler için ödenen birim fiyatların iki katı fiyatların ödendiği görülmüştür. İdare tarafından şartları oluşmadığı halde pazarlık usulü ile ihale yapılmasının, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerinden olan kaynakların verimli kullanılması ilkesine aykırılık teşkil ettiği değerlendirilmektedir.
Kamu idaresi cevabında; “Denetim raporunda yapılan tespitler doğrultusunda işlemlerin yürütülmesi için ilgili birimlere gerekli talimatlar verilmiştir.” denilmektedir.
Sonuç olarak kamu idaresi cevabında, bulguda belirtilen hususa iştirak edilerek yapılan tespitler doğrultusunda işlemlerin yürütüleceği ifade edilmiştir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.