Şirket envanterinde yer alan taşıtların, ticari hayatın gereklerine aykırı olarak bazı kamu idarelerine düşük bedelle kiralandığı görülmüştür.

6102 sayılı Kanun’un 16’ncı maddesine göre belediye tarafından ticari şekilde işletilmek üzere kurulan kuruluşlar tacir sıfatına haizdir ve Kanun’un 18 ve 19’uncu

maddelerinde belirtildiği üzere her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerekmekte olup bir tacirin borçlarının ticari olması asıldır.

Aynı Kanun’un “Özen ve bağlılık yükümü, rekabet yasağı” başlıklı 626’ncı maddesinde ise müdürler ve yönetimle görevli kişilerin görevlerini özen göstererek yerine getirmesi gerektiği ve şirketin menfaatlerini, dürüstlük kuralı çerçevesinde gözetmekle yükümlü oldukları belirtilmiştir.

Yapılan incelemede; şirket araçlarının ticari gaye dışında bazı kamu idarelerine cüz-i bedelle kiralandığı tespit edilmiştir.

Şöyle ki; Şirket yönetim kurulunun:

30.04.2022 tarih ve 2022/87 numaralı kararında; Enez Belediye Başkanlığı’nın yaz aylarında artan nüfus nedeniyle yeterli araç ve personel bulunmadığı için temizlik işlerinde aksamalar yaşandığından, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’ndan 3 ay süreyle operatörü ile beraber 1 adet büyük süpürge aracı desteğinin sağlanması talep edildiği, İBB Atık Yönetimi Şube Müdürlüğünün 05.04.2022 tarihli ve E.51445761-150.01-201 sayılı yazısı ile talebin gereğinin yapılmasının şirketten istenildiği belirtilerek bu kapsamda bir adet büyük süpürge aracının yakıt giderleri, operatörün yeme, içme ve konaklama giderleri Enez Belediyesine ait olmak üzere üç ay süreyle belediyeye kiraya verilmesine,

16.06.2022 tarih ve 2022/127 numaralı kararında; Erdek Belediye Başkanlığının yaz aylarında artan nufus nedeniyle yeterli araç ve personel bulunmadığından temizlik hizmetlerinde aksamalar yaşandığı belirtilerek İstanbul Büyük Şehir Belediye Başkanlığından operatörü ile beraber bir adet büyük süpürge aracı desteği sağlanmasının talep edildiği, İBB Atık Yönetimi Şube Müdürlüğünün 04.06.2022 tarih, E-96964313-622.99-2022.822417 sayılı yazısı ile şirketten söz konusu talebin değerlendirilmesinin istenildiği, bu kapsamda Erdek Belediyesine 2022 model bir adet büyük süpürge aracının yakıt giderleri ile operatörün yeme, içme ve konaklama giderleri Erdek Belediyesine ait olmak üzere üç aylık süre ile kiraya verilmesine,

18.10.2022 tarih ve 2022/212 numaralı kararında; Erzincan Belediye Başkanlığının 12.09.2022 tarihli ve E-58521714-869-33558 sayılı yazısı ile temizlik hizmetlerinde aksamalar yaşandığı belirtilerek şirketten bir adet büyük dozer iş makinası desteği sağlanması talep edildiği ve Erzincan Belediyesinin temizlik hizmetlerinin sürdürülebilir hale getirilebilmesi için bir adet dozer iş makinasının şöforsüz ve yakıt giderleri Erzincan Belediyesine ait olmak üzere

yedi ay süreyle kiraya verilmesine,

21.05.2020 tarih ve 2020/67 numaralı kararında Şirkete ait olan ve halihazırda kullanılmayan 2006 model yol süpürme aracı ile 2006 model kar küreme aracının Artvin Belediyesi hizmetlerinde kullanılmak üzere 3 yıl süreyle kiraya verilmesine, karar verildiği ve söz konusu kararlara istinaden şirket araçlarının adı geçen belediyelere kiralandığı görülmüştür.

Tablo 7: Şirket Tarafından Yapılan Kiralama İşlemlerine İlişkin Bilgiler

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesinin (b) bendinde; belediyelerin mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabileceği, geçici olarak araç ve personel temin edebileceği belirtilmektedir. Ancak belediyelerin doğrudan veya dolaylı olarak hisselerinin %50’sinden fazlasına sahip olduğu belediye şirketleri için böyle bir düzenleme öngörülmemiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, Şirket tarafından özetle; 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 75'inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinden bahsedilmiş, aynı Kanun'un 70'nci maddesine göre belediyelerin şirket kurabileceği zikredilerek belediye şirketlerine; belediyelerin nitelik ve nicelik olarak genişleyen görev alanlarında gerekli kamu ihtiyaçlarının karşılanmasında, yerel hizmetlerin; daha etkin, verimli ve halkın talep ve beklentilerine daha duyarlı bir şekilde sunulmasında ve yerel hizmetlerin sunumunda çok çeşitli alternatif yöntemlerin geliştirilmesi ve uygulanmasında ihtiyaç duyulduğu belirtilmiştir. Bulguda belediye tarafından yapılan veya yapılması gereken iş ve işlemlerin belediye şirketleri aracılığıyla yerine getirilmesinin şirketin kuruluş amacı ile çeliştiği belirtilmesine karşın kiralama işlemlerinin kamu yararına hizmet ettiği, kiralanan araçların çok kısa süreli olarak veya model yılı eski, neredeyse atıl kalmış, Şirket ihtiyaçlarında aksamaya sebep vermeyecek araçlardan seçildiği, ayrıca kiralanan araçların yakıt giderleri ile varsa operatörün yeme-içme ve konaklama giderlerinin kiralanan belediyeler üzerinde bırakılarak, bila bedel kiralama yapıldığı ifade edilmiştir.

Öncelikle belirtmek gerekir ki; Şirket tarafından gönderilen savunma bulgu konusu hususu karşılamamaktadır. Şöyle ki; 5393 sayılı Kanun'un 75'inci maddesinin birinci fıkrasının

(b) bendi belediyeler tarafından meclis kararı alınarak uygulanabilecek bir husustur. Belediyelerin nitelik ve nicelik olarak genişleyen görev alanları gerekçe gösterilerek Şirketin belediye tarafından yapılabilecek söz konusu uygulamayı yapması mevzuat hükümlerine göre mümkün görünmemektedir. Belediye şirketleri, Türk Ticaret Kanunu’na tabi olarak faaliyetlerini gerçekleştiren ve kâr amacı güden kuruluşlardır. Söz konusu şirketleri belediye gibi değerlendirmek ve belediye tarafından yapılan veya yapılması gereken iş ve işlemleri belediye şirketleri aracılığıyla yerine getirmek, bu şirketlerin kuruluş amacıyla çelişmektedir.

Sonuç olarak, Şirket menfaatine uygun olmayan her türlü iş ve işlemden kaçınarak, basiretli bir iş adamı gibi hareket edilmesi, Şirket menfaatlerinin korunması hususunda özen gösterilmesi gerekmektedir.