Şirketin 1.987.546,50 TL nakdi sermaye ile ortak olduğu Karşıyaka Kent A.Ş.’nin daha önceki yıllarda yapmış olduğu sermaye azaltımının muhasebe kayıtlarında izlenmediği görülmüştür.

21447 sayılı ve 26.12.1992 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 1 Sıra no.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde muhasebe temel kavramları açıklanırken gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesinin "Dönemsellik" kavramı gereği olduğu belirtilmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen 24.04.2014 tarih ve 62030549-125[8- 2013/237]-1185 sayılı Özelge'de “Ticari kazancın tespitinde "tahakkuk esası ilkesi" ve "dönemsellik ilkesi" olmak üzere iki temel ilke geçerlidir. Tahakkuk esası ilkesinde, gelir veya giderin miktar ve mahiyet itibarıyla kesinleşmiş olması yani geliri veya gideri doğuran işlemin tekemmül etmesinin yanı sıra miktarının ve işlemden kaynaklanan alacağın veya borcun ödeme şartlarının da belirlenmiş olması gereklidir…

Tahakkuk, gelir ve giderin miktar ve mahiyet itibarıyla kesinleşmesini ifade eder. Tahakkuk esasında, geliri doğuran muamelelerin eksiksiz olarak tekemmül etmiş olması, gelirin elde edilmiş sayılması için yeterlidir. Diğer bir ifade ile tahakkuk esasında vergilendirme yapılabilmesi için, alacak hakkının doğmuş olması gerekir. Gerek hasılat gerekse giderlerin hangi hesap dönemine ilişkin olduğunun tespiti açısından hasılatın tahsil edilip edilmediğinin, giderlerin ise ödenmiş olup olmadığının bir bağlayıcılığı bulunmamaktadır.” denilmiştir.

Ticari kazancın tespitinde temel ilkelerden olan tahakkuk esası ilkesinde, gelir veya giderin miktar ve mahiyet itibariyle kesinleşmiş olması, yani geliri veya gideri doğuran işlemin tekemmül etmesinin yanı sıra, miktarının ve işlemden kaynaklanan alacağın veya borcun ödeme şartlarının da belirlenmiş olması yeterlidir. Bu esas dikkate alındığında bir gelir veya gider unsurunun özel bir düzenleme bulunmadığı sürece, mahiyet ve tutar itibariyle kesinleştiği dönem kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, Şirketin, Karşıyaka Kent A.Ş.’de %1 oranında ve 1.987.546,50 TL tutarındaki ortaklık payının, bu şirketin daha önceki yıllarda yapmış olduğu sermaye azaltımı nedeniyle 1.404.263,00 TL’ye düşmüş olduğu ve bunun 2023 mali tablolarında izlenmediği görülmüştür.

25 Temmuz 2023 tarihinde ise söz konusu ortaklık payı başka bir şirkete devredilmiş, daha önceki yıllara ait sermaye azalışı kaydının yapılmamış olması nedeniyle aradaki fark olan 540.743,00 TL menkul kıymet satış zararı olarak Gelir Tablosuna yansıtılmıştır. Dolayısıyla daha önceki yıllara ait olan bir gider tahakkuk ettiği dönemde değil cari yılda hesaplara kaydedilerek Dönemsellik Kavramına aykırı hareket edilmiştir.

Kamu idaresi cevabında, yapılan işlemin doğru olduğu ifade edilmiş olsa da, tahakkuk esaslı muhasebe sisteminin giderlerin ve gelirlerin izlenmesine ilişkin ilkeleri ile muhasebenin temel kavramlarından olan Dönemsellik Kavramı gereği söz konusu kaydın giderin veya gelirin tahakkuk ettiği dönemde yapılması gerekmektedir.

Bu itibarla, muhasebenin temel kavramlarından olan Dönemsellik Kavramı gereğince, bir gelir veya giderin miktar ve mahiyet itibariyle kesinleştiği yani tahakkuk ettiği dönemde muhasebe kayıtlarının yapılarak izlenmesi gerekmektedir.