150-İlk Madde ve Malzeme Hesabında yer alan varlıkların, tüketilip tüketilmediğine bakılmaksızın her üç ayın sonunda hesabın alacak kısmına kayıt yapılmak suretiyle kayıtlardan çıkarıldığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabını düzenleyen “Hesabın işleyişi” başlıklı 116’ncı maddesinin birinci fıkrasının (b-1) bendinde, 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabına giriş kaydı yapılan taşınırların hangi durumlarda muhasebe kayıtlarından çıkarılacağı düzenlenmiştir. Söz konusu hükme göre, tüketilmek amacıyla kamu idaresinin ilgili birimlerine verilen veya kullanılan ilk madde ve malzemelerin, yok olma, kırılma, bozulma veya eskime gibi nedenlerle kullanılamayacak veya tüketilemeyecek hale gelen stoklardan ve kayıtlardan çıkarılması gerekenler ile sayım sonucunda noksan olduğu anlaşılan malzemelerin kayıtlardan çıkarılması gerekmektedir.

Taşınır Mal Yönetmeliği’nin “Taşınır giriş ve çıkış işlemlerinin muhasebe birimine bildirilmesi” başlıklı 30’uncu maddesinde de;

“…

1. Muhasebe kayıtlarında “150-İlk Madde ve Malzemeler Hesabı”nda izlenen tüketim malzemelerinin çıkışları için düzenlenen Taşınır İşlem Fişleri muhasebe birimine gönderilmez. Bunların yerine, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde üç aylık dönemler itibarıyla, diğer idarelerde ise üç ayı geçmemek üzere üst yöneticiler tarafından belirlenen sürede kullanılmış tüketim malzemelerinin taşınır II nci düzey detay kodu bazında düzenlenen onaylı bir listesi, en geç ilgili dönemin son iş günü mesai bitimine kadar muhasebe birimine gönderilir.

2. Muhasebe yetkilileri, taşınır giriş ve çıkış işlemlerine ilişkin olarak kendilerine gönderilen Taşınır İşlem Fişlerinde gösterilen tutarları II nci düzey detay kodu itibarıyla ilgili hesaplara kaydeder.” hükümleri yer almaktadır.

Söz konusu mevzuat hükümleri uyarınca, mahalli idarelerde 150-İlk Madde ve Malzemeler Hesabında kayıtlı tüketim malzemelerinin kullanımlarına ilişkin listenin üç ayı geçmemek üzere üst yöneticiler tarafından belirlenen süre içerisinde muhasebe birimine gönderilmesi ve muhasebe yetkilisinin, söz konusu listede yer alan tutarları dikkate alarak çıkış işlemlerine ilişkin muhasebe kayıtlarını yapması gerekmektedir.

Yapılan incelemede; 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabında kayıtlı olan taşınırların tamamının, tüketilip tüketilmediklerine bakılmaksızın her 3 aylık dönemin sonunda kayıtlardan çıkarıldığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla, genel itibariyle tüketilmek amacıyla ilgili birimlere gönderilen ya da kırılma, bozulma vb. suretiyle tüketilemeyecek duruma gelen veya hurdaya ayrılan ilk madde ve malzemelerin kayıtlardan çıkarılması gerekirken, bu hususlar gerçekleşmeden hesaplardan çıkış yapılması, İdarenin stokları ile muhasebe kayıtları arasında uyumsuzluğa yol açmaktadır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, 2022 yılı itibariyle gerekli işlemlere başlanıldığı, konu ile ilgili olarak gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir. Ancak, İdarede mevcut olan ve henüz tüketilmek amacıyla kullanıma verilmeyen taşınırların üçer aylık dönemler itibarıyla tamamının muhasebe kayıtlarından çıkarılması, İdarenin 2021 yılı bilançosunda 15-Stoklar Hesap Grubunun yer almamasına, 630-Giderler Hesabının ise faaliyet sonuçları tablosunda olması gereken tutardan fazla yer almasına neden olmuştur.

Sonuç olarak, 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabında kayıtlı varlıkların, tüketildikçe her üç ayın sonunda ilgili hesabın alacak kısmına kayıt yapılmak suretiyle kayıtlardan çıkarılması gerekmektedir.