Büyükşehir Belediyesi mali yıl bütçesi ile harcama birimlerine tahsis edilen ödeneklerin belirlenmesinde, finansman ödenek ilişkisinin dikkate alınmadığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Bütçe denkliğinin sağlanması”

başlıklı 19’uncu maddesinde;

“Bütçe denkliğinin sağlanmasında bütçe gelirleri esas alınır. Gelirlerin giderleri karşılamaması halinde aradaki fark, ilk olarak gider bütçesinde öngörülen tertiplerden indirim yapılması ya da yeni gelir kaynakları bulunması suretiyle giderilmeye çalışılır. Buna rağmen denklik sağlanamamış ise, borçlanma yoluna gidilerek veya varsa önceki yıldan nakit devri yoluyla bütçe denkliği sağlanır.”,

“Ödenek kullanımı” başlıklı 35’inci maddesinde;

“Hizmetlerin önceliği ve mevcut nakit durumu gibi gerekçelerle ayrıntılı harcama ve finansman programları gözetilerek, mali hizmetler biriminin görüşleri alınarak üst yönetici tarafından ödenek kullanımına ilişkin ilkeler belirlenebilir.”,

Bütçe emanetleri hesabının niteliğini düzenleyen 248’inci maddesinde;

“Bu hesap, mali yıl içerisinde veya sonunda ödeme emri belgesine bağlandığı halde, nakit yetersizliği veya diğer sebeplerle ilgililerine ödenemeyen tutarların izlenmesi için kullanılır.” hükümleri yer almaktadır.

Yapılan incelemede Büyükşehir Belediyesinin 2018 mali yılı bütçesinin 880.000.000,00 TL olduğu, yılsonu bütçe gider gerçekleşmesi tutarının 917.491.439,27 TL olduğu, gelir bütçesi gerçekleşme tutarının borçlanma hariç 600.339.491,65 TL olduğu görülmüştür. Belediyenin 2017 yılı kesin mizana bakıldığında; 320 Bütçe Emanetleri hesabında bekleyen muaccel hale gelmiş 96.894.400,72 TL tutarında, önceki yıllarda bütçe gideri ile ödenek kullanıldığı halde, nakit yetersizliği ve diğer gerekçelerle ödenemeyen bütçe emaneti olduğu görülmektedir. Bu mali sonuçlara bakıldığında, Büyükşehir Belediyesinin önceki yıllardan birikmiş bütçe emanetlerinde bekleyen ödeme stokunun yüksek olduğu görülmektedir. Bu çerçevede değerlendirme yapıldığında, 2018 mali yılı bütçesi belirlenirken rasyonel tahminlerden uzaklaşıldığı ve bütçe gerçekleşme sonuçları arasında gelir-gider dengesi sağlanamadığı görülmektedir.

Öte yandan, 2018 yılı başında Büyükşehir Belediyesinin 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar hesabında 3.248.397,40 TL, 361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri hesabında 8.722.385,24 TL ve 368 Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler hesabında kayıtlı 14.209.363,85 TL ödemesi gerekli vadesi geçmiş yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu durumda; Büyükşehir Belediyesinin mevcut borç yükü de düşünüldüğünde sürdürülebilir bir finansman yapısından uzaklaşıldığı görülmektedir. Bütçe emanetlerinde bekleyen tutarların yüksek olması, ödemelerin geciktirilmesine sebep olurken, diğer taraftan bu durumun da yapılacak alımlara maliyeti yükselten bir unsur olarak yansıdığı değerlendirilmektedir.

Sonuç olarak, bütçe hazırlanırken finansman ödenek ilişkisinin dikkate alınması ve Büyükşehir Belediyesinin finansman yapısının sürdürülebilirliği için gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Kahramanmaraş Büyükşehir Belediye bütçesi hazırlanırken mevzuat doğrultusunda Gelir Bütçesi esas alınmış ve Gider Bütçesi buna göre oluşturulmaya çalışılmıştır. Fakat belediyemizin yoğun bir yatırım süreci öngörmesi nedeniyle bütçe denkliği sağlanırken giderlerden kesinti ya da yeni bir gelir kaynağı bulunamamış ve borçlanma yapılması öngörülerek bütçe denkliği bu şekilde sağlanmıştır. Finansmanın Ekonomik Sınıflandırması Tablosunda da borçlanma ve borç ödeme durumları esas alınarak net finansmanın bütçe açığını kapatabilecek seviyede olacağı tahmin edilmiştir. Bütçenin uygulama safhasında özellikle finansman kaynaklarına erişimin zorlaşması, İlbank’ın uzun vadeli ve düşük faiz oranlarında belediyelere kredi kullanımına sınırlama getirmesi neticesinde borç kompozisyonu ve vade yapısı bir miktar bozulmuş ve bu bozulmanın toparlanması için 2019 yılı bütçesi hazırlıklarında gider bütçesi büyük oranda düşürülmüş ve tasarrufa yönelerek mevcut borç kompozisyonun düzeltilmesi amaçlanmış ve yine Finansmanın Ekonomik Sınıflandırması Cetveli ile bu durum uygulamaya konulmuştur. 2020 ve sonraki yıllar bütçesi hazırlanırken de bulgu doğrultusunda borç ödemeleri göz önüne alınacak ve finansman ile bütçe arasındaki bağ kuvvetlendirilecektir.” denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu İdaresi cevabında bulguda belirtilen tespitlere iştirak etmiş olup müteakip yıllar bütçesinde finansman ödenek ilişkisinin kurulacağını ifade etmiştir. Ancak 2018 mali yılı bütçesinde ortaya çıkan likidite sorununun kurumun sonraki yıllar bütçelerini etkileyeceği değerlendirilmektedir.