İdare tarafından ihtiyaç duyulan araçlar çeşitli usuller kullanılarak temin edilmektedir. İdare tarafından kullanılan usullerden bir tanesi de çeşitli hizmet alım ihaleleri kapsamına araç ihtiyacının dercedilerek karşılanmasıdır.

Bu kapsamda İnsan Kaynakları Müdürlüğü tarafından 2014/126962 ihale kayıt numaralı “2015-2016-2017 Yılları İçin Belediyemiz Bünyesinde Çalıştırılmak Üzere Personel Hizmeti Alımı” işinde 78 farklı unvanda 1.100 personel çalıştırılması ve 14 araç kiralama

hizmeti birlikte ihale edilmiştir. Uygulama sırasında yapılan iş artışları neticesinde, ihalenin 2017 yılının Aralık ayına ait son hakedişinde kiralanan araç sayısının 25 adete çıktığı görülmüştür.

20.11.2017 tarih ve 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 127’nci maddesiyle, 375 sayılı KHK’ya Geçici 24’üncü madde eklenmiş ve personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından çalıştırılan kişilerin, mahalli idare şirketlerinde işçi statüsüne geçirilmesinin yolu açılmıştır. Bu düzenleme kamuoyunda kısaca “taşerona kadro” olarak bilinmektedir. 375 sayılı KHK’nın Geçici 24’üncü maddesi kapsamındaki idareler veya idarenin şirketleri için de kıyasen uygulanması öngörülen geçici 23’üncü maddenin on beşinci fıkrasında;

“…Sürekli işçi kadrolarına geçirileceklerin çalıştırılmalarına esas hizmet alım sözleşmelerinin süresinin geçiş işleminin yapılmasından önce sona ermesi halinde, bunlardan personel çalıştırılmasına dayalı olanlar ile personel çalıştırılmasına dayalı olan kısımlarının süresi başka bir işleme gerek kalmaksızın mevcut sözleşme koşullarına uygun olarak geçiş işlemi yapılıncaya kadar ilgili mevzuatı uyarınca uzamış sayılır. Ancak, mevcut yüklenici ile sözleşmeye devam edilememesi halinde, geçiş işlemine kadarki süreye ilişkin ihtiyaç, parasal limit sınırlamasına tabi olmaksızın 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesine göre doğrudan temin suretiyle karşılanır…”denilerek, geçiş işlemi tamamlanıncaya kadar ihtiyaçların nasıl karşılanacağı detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Buna göre, yüklenici ile sözleşmeye devam edilememesi durumunda personel çalıştırılmasına ilişkin kısmın doğrudan temin ile karşılanması mümkündür.

Ancak, İdare tarafından 2014/126962 ihale kayıt numaralı işe ait sözleşmenin sona ermesinden sonra, personel çalıştırılmasına dayalı olan kısımların yanında 25 adet araç ihtiyacının da doğrudan temin usulü ile karşılandığı tespit edilmiştir.

Taşeron personellerin, belediye şirketinde işçi statüsüne geçirildiği 01.04.2018 tarihinden sonra bulgu konusu 25 araç ihtiyacı ilk olarak yedi gün doğrudan temin ile karşılanmış; sonrasında 2018/183650 ihale kayıt numaralı “Araç Kiralama Hizmet Alımı” ihalesi ile 4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında pazarlık usulü ile kiralanmıştır.

İdare tarafından önceden öngörülemeyen durumların ortaya çıkmasına istinaden kullanılabilecek bir usul olan pazarlık usulünün (21/b) yukarıda bahsedilen ihtiyaç için

kullanılması gerçekçi ve doğru bir yaklaşım değildir. Zira taşeron düzenlemesi ilk olarak 20.11.2017 tarihinde duyurulmuştur, bundan dolayı da ihtiyaçların karşılanması noktasında planlama için yeterli bir süre zarfı bulunmaktadır. Söz konusu sürenin kullanılmayıp “önceden öngörülemez olay” kapsamında “araç ihalesinin” temel ihale usulleri yerine pazarlık usulü ile gerçekleştirilmesi Kamu İhale Kanunu’na uygun değildir.

Bununla birlikte, aralarında doğal bir bağlantı olmayan personel çalıştırılması ile araç kiralaması işlerinin bir arada ihale edilmesi bizatihi 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerine aykırılık teşkil etmektedir.

Yukarıdaki açıklamalar neticesinde, kamu kaynaklarının etkili, verimli ve ekonomik kullanılması için ihale mevzuatının temel ilkelerine paralel olarak, aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmayan işlerin bir arada ihale edilmemesi ve ihtiyaçların temel ihale usulleri (açık ihale usulü ve belirli istekliler arasında ihale usulü) ile karşılanması, doğrudan temin ve pazarlık usulüne ise sadece mevzuatta belirtilen durumlarda başvurulması hukuka uyarlık ve İdare menfaatleri açısından önemlidir.

Kamu idaresi cevabında; özetle bulguda yer verilmiş olan tespitin konu ile ilgili mevzuat hükümlerinin hatalı yorumlaması neticesinde elde edildiği,

2014/126962 ihale kayıt numaralı işte 14 araç ve 1100 personel olarak hizmet alımı yapıldığı, 4734 sayılı Kanun’da personel hizmet alımı ile araç kiralama hizmetinin aynı ihale kapsamında alınamayacağına ilişkin hüküm bulunmadığı, zaten çalışan personellerden 174’ünün şoför olduğu, Kurumun ihtiyaçları doğrultusunda genellikle iş makinelerine yönelik iş artışına gidilerek 2017 yılının sonu itibariyle 25 araçlık hakediş girişi yapıldığı,

375 sayılı KHK’nın Geçici 23 ve Geçici 24’üncü maddelerinin uygulanmasına dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 48’inci maddesine yer verilerek 31 Aralık 2017 tarihinde sözleşmesi biten yüklenici firmanın geçiş süreci olan 90 gün için hizmet alım işine devam etmeyeceğinin anlaşılması üzerine söz konusu geçiş süreci için ilgili mevzuat gereği doğrudan temin yöntemi ile başka bir firmayla sözleşme yapıldığı, bu süre zarfında Kurumun ihtiyacı doğrultusunda aynı teknik şartname ile devam edildiği,

02.04.2018 tarihi itibariyle ihalelerdeki personel kısmının belediye şirketlerine geçişlerinin sağlandığı, araç kısmı için Kurumun ihtiyacı doğrultusunda kısa süre içerisinde araç azalımı olmasının belediye hizmetlerini aksatacağından çoğunluğu iş makinesi olmak üzere 25 araç için hizmet alımı yöntemine gidildiği ye Kurumun ihtiyaçları doğrultusunda

doğrudan temin yöntemi ile 7 günlük kiralama hizmeti yapıldığı,

KHK gereği personel çalıştırılmasına dayalı ihalenin 01.04.2018 tarihi itibariyle sona ermiş olduğundan aynı ihale kapsamındaki araç kiralama hizmet alımının Kurumun zaruri ihtiyaçları doğrultusunda Kamu İhale Kanunu’nun 21/b maddesi uyarınca 105 günlük olarak pazarlık usulü ile yapıldığı, söz konusu ihalenin kesin kabulünün 31.07.2018 tarihinde yapıldığı ve sonuçlandırıldığı,

696 sayılı KHK kapsamında geçiş işlemleri biten ve şartları taşıyan şoför personelin sınav ve ilanının 06.03.2018 tarihinde yapıldığı, bu nedenle ihaleye çıkılacak ilan süreleri kalmadığından pazarlık usulü ile ihale gerçekleştirildiği ye 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesindeki temel ilkelere riayet edildiği, söz konusu çalışan personelin geçişi tamamlanmadan araç ihalesine çıkılmasının doğru olmayacağı, kullanılacak araç ve sayıların netleşmesinin beklenmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında her ne kadar personelin sınav ve ilanının 06.03.2018 tarihinde yapıldığından ihaleye çıkacak ilan süreleri kalmadığından dolayı pazarlık usulü ile ihaleye çıkıldığı belirtilmiş olsa da taşeron düzenlenmesi ilk olarak 20.11.2017 tarihinde duyurulmuş ve sürece ilişkin takvim açıklanmıştır. Hak sahiplerinin topluca işçi statüsüne geçirilmesi için son gün de 02.04.2018 olarak belirlenmiştir. Bu süreler dikkate alındığında ihtiyacın öngörülebilir ve planlanabilir olduğu, temel ihale usulleri ile ihtiyacın giderilebileceği aşikârdır.

Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılması için doğrudan temin ve pazarlık usulüne sadece mevzuatta belirtilen durumlarda başvurulması hukuka uyarlık ve İdare menfaatleri açısından önem arz etmektedir.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.