Belediye’nin borç stokunun 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda belirtilen sınırın üzerinde olduğu görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun 13'üncü maddesinde bütçenin temel ilkelerinden bahsedilmiş ve bütçelerde gelir gider denkliğinin sağlanmasının esas olduğu düzenlenmiştir. Bununla birlikte mezkûr Kanun’da bütçeleme süreci planlamanın üzerine inşa edildiği için gelir ve gideri sağlıklı bir şekilde belirlenen bütçenin denkliği sağlaması beklenmektedir.

Mevzuattan anlaşılacağı üzere idarelerin borçlanmaya gerek duymayacak bir mali yapı oluşturması esastır. Yapılan incelemede, Belediye'de plan-bütçe ilişkisinin güçlü kurulmadığı ve buna bağlı olarak harcama süreçlerinin sağlıklı yürütülmediği için gelir gider denkliğini

sağlayacak bütçelerin yapılamadığı görülmüştür. Nitekim aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere Belediye son beş yılda bütçe açığı vermiştir.

Tablo 9: Belediye’de Gerçekleşen Son Beş Yıla Ait Bütçe Uygulama Sonuçları

Bütçelerde açık oluşması durumunda borçlanma yoluna başvurmadan önce, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 19’uncu maddesi hükmü uyarınca öncelikle giderlerden tasarruf edilmesi ya da yeni gelir kaynakları bulunması gerekmektedir. İnceleme sonucunda Belediye'nin gelir arttırıcı bir faaliyetinin bulunmadığı ayrıca kira geliri elde ettiği bazı işletmeler ile taşınmazların işletme hakkını bedelsiz olarak 10 yıllığına kendi şirketine devrettiği görülmüştür.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinin öngördüğü şekilde planlamaya dayalı denk bütçeler oluşturulmasına ya da denkliği sağlayacak çalışmalar yapılmasına rağmen açık ortaya çıkması durumunda 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 68’inci maddesinde verilen yetkiye istinaden, kamu hizmetini gerçekleştirmek üzere mezkûr madde hükümlerine uygun olarak borçlanılması mümkündür. Ayrıca bahse konu olan maddenin (d) fıkrasında, Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'na göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamayacağı düzenlenmiştir.

İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılan “Borçlanma” konulu 21.02.2005 tarih ve 45201 sayılı Genelge’ye göre İller Bankası kredileri ve faizleri, banka kredileri ve faizleri, dış krediler ve faizleri, hazineye olan borçlar ve faizleri, piyasa borçları (bütçe emanetleri), vergi ve sosyal güvenlik borçları toplanarak borçlanma limiti tespit edilmelidir.

Yukarıda sayılan kalemlerin toplanması suretiyle hesaplanan borç stoku, Belediyenin kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranıyla arttırılan miktarını geçiyorsa belediyeler borçlanma yapamayacaktır.

Belediye’nin 2019 yılsonu bütçe geliri olan 101.557.094,99 TL’ye, % 22,58’lik yeniden değerleme oranı uygulandığında bu tutar 124.488.687,04 TL olmaktadır.

Ancak 2020 yılı içerisinde Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının yeniden değerleme oranıyla belirlenen tutarını aştığı görülmüştür.

Tablo 10: Belediye’nin 31.12.2020 Tarihi İtibari İle Borç Durumu (TL)

Buna göre, Belediye’nin borç stokunun, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının

213 sayılı Kanun’a göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktardan 286.616.745,40 TL tutarında fazla olduğu görülmüştür.

Sonuç olarak, kısa vadeli yabancı kaynakların toplam tutarının, dönen varlıklar toplamının yaklaşık iki katı kadar olduğu ve bu durumun gelecekte ilave mali yük oluşturacağı da göz önünde bulundurulduğunda Belediye’nin borçlanmayı gerektirmeyecek bir mali

yönetim sistemi kurması ve sağlıklı bir nakit planlaması yapması gerektiği değerlendirilmektedir. Bununla beraber borçlanmanın zorunluluk arz ettiği durumlarda da yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine uyulması gerekmektedir.