İdarenin sosyal güvenlik prim borcu bulunan bazı yüklenicilere ödeme yapabilmek için söz konusu tutarları 333-Emanetler Hesabına aldığı, ancak emanete alınan tutarların yasal süreler içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) gönderilmediği, söz konusu tutarlar emanete aldıktan sonra SGK’ya ödeme yapılmadan bazı firmalara çek vererek ya da nakit olarak hakediş ödemelerinin yapılmaya devam edildiği görülmüştür.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Prim ve idari para cezası borçlarının hakedişlerden mahsubu, ödenmesi ve ilişiksizlik belgesinin aranması” başlıklı 90’ıncı maddesinin ikinci fıkrasında; işveren hakedişlerinin, SGK’ya idari para cezası, prim ve prime ilişkin borçlarının olmaması kaydıyla ödeneceği, işverenlerin; kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar, bankalar ve kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar nezdindeki her çeşit alacak, teminat ve hakedişleri üzerinde işçi ücreti alacakları hariç olmak üzere yapılacak her türlü devir, temlik ve el değiştirme işlemlerinin SGK alacaklarını karşılayacak kısım ayrıldıktan sonra, kalan kısım üzerinde hüküm ifade edeceği belirtilmiştir.

Aynı maddenin üçüncü fıkrasında ise hakedişlerin mahsubu ve ödenmesi ile teminatların prim ve idari para cezası borçlarına karşılık tutulmasına ilişkin usul ve esasların Cumhurbaşkanınca çıkarılacak yönetmelikle tespit edileceği hüküm altına alınmıştır.

29.09.2008 tarihli ve 27012 sayılı Mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan 5510 sayılı Kanun’un 90’ıncı madde hükmüne dayanılarak hazırlanan Sosyal Güvenlik Kurumu Prim ve İdari Para Cezası Borçlarının Hakedişlerden Mahsubu, Ödenmesi ve İlişiksizlik Belgesinin Aranması Hakkında Yönetmelik’in 2’nci maddesinde; idarelerin ihale yoluyla yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenlerin bu Yönetmelik kapsamında olduğu düzenlemesi yapılmıştır.

Mezkûr Yönetmelik’in “Hakedişten kesinti ve mahsup” başlıklı 6’ncı maddesinin beşinci fıkrasında ise; “İdarece, işveren ve varsa alt işverenlerinin Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarına mahsup edilmek üzere yapılan kesinti tutarı, ödeme belgesinde gösterilir. Bu kesinti, ödeme makamınca muhasebe kayıtlarına intikal tarihinden itibaren onbeş gün içinde Kuruma veya Kurumun önceden bildirilen banka hesabına yatırılır. Hakediş miktarı, işverenin ve varsa alt işverenlerinin Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borcunu karşılamazsa, bakiye borç daha sonra ödenecek hakedişlerden aynı yöntemle kesilerek Kuruma ödenir.” <span>düzenlemesine yer verilmiştir.</span>

Bu bağlamda, İdarenin ihale yoluyla yaptığı mal ve hizmet alımı ve yapım işlerine ait hakediş ödemelerinden önce hem yüklenicilerin hem de alt yüklenicilerinin SGK’ya olan idari para cezası, prim ve prime ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçları sorgulama ve varsa muaccel borçlarını hakedişten keserek SGK’nın hesabına 15 gün içinde yatırma yükümlülüğü bulunmaktadır.

Yapılan incelemede, İdarenin hakediş ödemelerinden önce SGK borcu bulunup bulunmadığına ilişkin sorgulama yapmasına karşın borcu bulunan bazı yüklenicilere ödeme yapabilmek için söz konusu tutarların 333-Emanetler Hesabına aldığı ancak emanete alınan tutarları yasal süre içerisinde SGK’ya göndermediği, söz konusu tutarları emanete aldıktan sonra firmalara çek vererek ya da nakit olarak hakediş ödemelerini yaptığı tespit edilmiştir.

Yukarıda ortaya konulan mevzuat hükümleri doğrultusunda SGK alacağının önceliği bulunduğundan emanete alındıktan sonra yasal süre içerisinde (15 gün) öncelikli olarak ödenmesi gerekmektedir.

Bu bağlamda, yüklenici SGK borcuna ilişkin kesinti emanette beklerken ve başkaca yeni hakediş ödemesi yapılacağı zaman, SGK sorgulaması sonucu aynı firmanın borcu bulunduğunda yeni çıkan tutarlar da emanet hesabına alınarak, bazı yüklenicilere düzenli bir şekilde kesintiler SGK’ya gönderilmeden ödeme yapılması hatalı bir uygulamadır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından özetle; bulgu konusu hususla ilgili olarak gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, İdare tarafından yapılacak hakediş ödemelerinde emanete alınan tutarların yasal süreler içerisinde SGK’ya gönderilmesi, nakit durumuna göre bu tutarların gönderilmesinden sonra kalacak tutarlar üzerinden ilgili firmalara ödeme yapılması gerekmektedir.