Karar Künyesi
Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmeliğin Kayıt ve Kontrol İşlemleri başlıklı 5’nci maddesinde:
“ (1) Taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleri, kamu idarelerine ait taşınmazların mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilenlerin ve elden çıkarılanların miktar ve değer olarak takip edilmesi amacıyla kayıt altına alınmasıdır. Kayıtların belgeye dayanması esastır.
(Ek: 3/6/2014-2014/6455 K.) Ek 1’deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlar maliyet bedeli üzerinden, bu taşınmazlardan maliyet bedeli belirlenemeyenler ise rayiç değerleri üzerinden kayıtlara alınır. Ancak;
Ek 1’deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazlardan maliyet ve rayiç bedeli belirlenemeyen taşınmazlar,
………………
iz bedeli üzerinden kayıtlara alınır
(Ek: 3/6/2014-2014/6455 K.) Taşınmazların rayiç değeri; maliki kamu idaresince, başka bir kamu idaresinin yönetiminde veya kullanımında olanlar ise bu idarelerce tespit edilir.
(Ek: 3/6/2014-2014/6455 K.) Taşınmazların kayıtlara alınan değeri, 3/5/2005 tarihli ve 2005/8844 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Genel Yönetim
Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine göre güncellenir.
Kayıt işlemleri; taşınmaz giriş ve çıkış kayıtlarının tutulması ve ilgili cetvellere kaydedilmesi süreçlerini kapsar
Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mülkiyetinde, yönetiminde ve kullanımında bulunan taşınmazların kaydı ve yönetimi ile ilgili olarak bu Yönetmelik gereğince yapılması gereken kayıt ve kontrol işlemleri; kuruluş kanunları ile özel mevzuatlarındaki hükümler uyarınca, bu idarelerin yetkili ve görevli birimleri tarafından yapılır.
Taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleri, bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslara göre, harcama yetkilileri tarafından görevlendirilecek personele yaptırılabilir.”
Kayıt şekli başlıklı 7’inci maddesinde:
“(1) Kamu idareleri;
Tapu kütüğünde adlarına tescilli olan ve Ek 1’deki Kayıt Planının “Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar” başlığı altında yer alan taşınmazların kaydını Ek 2’deki ‘Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar Formu’nda,
…………
yer alan bilgileri içerecek şekilde bilgisayarda veya deftere yazarak kaydını tutarlar.
Kamu idarelerinin taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince hazırlanan bu formlar taşınmaz icmal cetvelleri hazırlanmak üzere mali hizmetler birimine gönderilir. Mali hizmetler birimince bu formlar konsolide edilerek bu Yönetmeliğin ekinde (Ek 7) bulunan örneğe uygun şekilde taşınmaz icmal cetvelleri oluşturulur.
İcmal cetvellerinde, kayıt planında belirtilen unsurların her biri için bir satır ayrılır ve bu taşınmazlara ilişkin adet, yüzölçüm ve değer toplamları belirtilir.” denilmektedir.
Aynı Yönetmeliğin 8'nci ve 9'ncu maddelerinde de taşınmazların numaralandırılarak, elde ediliş şekillerine göre hangi kayıt belgeleri ile birlikte dosyalanacağı açıklanmıştır.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192 ve 193'ncü maddelerinde de taşınmazların kayıt ve değerlemelerine ilişkin hükümler yer
almaktadır. Bu maddelerde yer alan hükümlere göre, maddi duran varlıklar, maliyet bedelleri ile hesaplara alınırlar. Maliyet bedeline varlıkların elde edilmesinde yapılan her türlü gider ilave edilir. Bağış veya hibe olarak edinilen maddi duran varlıklar, varsa bilinen değeri, yoksa değerlemesi yapıldıktan sonra tespit edilen değeri ile hesaplara alınır.
Hatay Büyükşehir Belediyesine ait taşınmaz kayıtları incelendiğinde yukarıda bahsedilen Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmeliğin ekinde yer verilen Tapuda Kayıtlı Olan Taşınmazlar Formu ile Taşınmaz İcmal Cetvellerinin düzenlenmediği, düzenlenmiş olan yıl sonu envanter kayıtlarında ise arazi ve arsalar, binalar, su kuyuları, yollar, baraj ve göletler, park ve otoparklar, bağ ve bahçeler ile yeşil alanlar gibi çok sayıda taşınmazın miktarı belirtilirken değerinin belirtilmediği görülmüştür.
Maddi duran varlıkların - maliyet ve rayiç bedeli belirlenemeyenler iz bedeli üzerinden olmak üzere - rayiç değerleri üzerinden muhasebeleştirilmesi esas olduğundan, envanteri çıkarılmakla birlikte envanter değeri bulunmayan maddi duran varlıklardan dolayı Kurumun taşınmaz kayıtları gerçeği yansıtmamakta, 2018 yılı Bilançosunda yer alan 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabı, 252 Binalar Hesabı ve 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabında kayıtlı tutarlar gerçek değerleri ile yer almamaktadır.
Yukarıdaki mevzuat hükümleri ve değerlendirmelerden de anlaşılacağı üzere, mülkiyeti Hatay Büyükşehir Belediyesi’ne ait 1963 adet taşınmazdan değer tespiti yapılmayanların da maliyet ya da rayiç değerlerinin hesaplanarak adı geçen Yönetmelik ekinde belirtilen taşınmaz formlarına kaydedilmesi daha sonra bu formların konsolide edilerek Yönetmelik ekinde (Ek 7) bulunan örneğe uygun şekilde taşınmaz icmal cetvellerinin oluşturulması ve nihayetinde ortaya çıkan envanter bilgilerine göre muhasebe kayıtlarının yapılması gerekmektedir.
Kamu idaresi cevabında; özetle Belediyenin mülkiyetindeki taşınmazların sisteme girişlerinin yapıldığı, değerleme işlemlerinin ise devam etmekte olduğu ve kısa sürede sonuçlandırılacağı belirtilmiştir.
Sonuç olarak Belediyenin mülkiyetindeki taşınmazların sisteme girişlerinin yapıldığı, değerleme işlemlerinin devam etmekte olduğu ve kısa sürede sonuçlandırılacağı belirtildiğinden bu konuda İdare ile görüş birliğine varılmıştır.
Ancak taşınmaz değerleme işlemleri 2019 yılı içinde devam etmekte olduğundan 2018 yılı Bilançosunda yer alan 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yerüstü
Düzenleri Hesabı, 252 Binalar Hesabı ve 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabında kayıtlı tutarlar gerçek değerleri ile yer almamaktadır.
Gelecek yıllarda yürütülecek denetimlerde bu konu izlenecektir.