Üniversite tarafından alımı gerçekleştirilen ve 260-Haklar Hesabına kaydedilmesi gereken 34 adet yazılım, lisans ve elektronik sertifikanın doğrudan gider yazıldığı ve 260- Haklar Hesabına kaydedilmediği görülmüştür.

Yapılan incelemelerde Bursa Uludağ Üniversitesi tarafından 2020 yılında alınan toplam değeri 1.515.078-TL olan nitelikli elektronik sertifika, lisans, yazılım, patent ve marka tescil ücreti olmak üzere 34 adet alımın 260 Haklar Hesabı'nda izlenmesi gerekirken, 630 Giderler Hesabı'na kaydedilerek doğrudan giderleştirildiği tespit edilmiştir. 27.12.2014 tarihli ve 29218 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği'nin 194'üncü maddesinde;

“Haklar hesabı, bedeli karşılığı edinilen hukuki tasarruflar ile belirli alanlarda tanınan kullanma ve yararlanma gibi hak ve yetkiler dolayısıyla yapılan ve ekonomik değer taşıyan harcamaların izlenmesi için kullanılır” denilmektedir.

Diğer yandan, ilgili varlıklar için ayrılacak amortisman oranları amortisman ve tükenme paylarına ilişkin açıklamaların yer aldığı 04.11.2015 tarihli ve 29522 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmış olan 47 sıra no.’lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği ile belirlenmiş olup ilgili Tebliğ’in 6’ncı maddesinde;

“ …(2) Ancak, maliyet bedeli, 28/12/2006 tarihli ve 2006/11545 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Taşınır Mal Yönetmeliğinin eki listede yer alan dayanıklı taşınırların her biri için 14.000 TL’yi, 13/9/2006 tarihli ve 2006/10970 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelikte yer alan taşınmazlar için 34.000 TL’yi aşmayan duran varlıklar ile tutarına bakılmaksızın Maddi Olmayan Duran Varlıklar ve Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar hesap gruplarında izlenen varlıklar için amortisman oranı % 100 olarak belirlenmiştir. Diğer bir ifadeyle maliyet bedeli bu tutarlara kadar olan duran varlıklar, hesaplara alındığı yılın sonunda tamamen amorti edilir…” denilerek, maddi olmayan duran varlıklar için amortisman oranı %100 olarak belirlenmiştir.

Kamu idaresi her ne kadar Nitelikli Elektronik Sertifika alımlarının maddi olmayan duran varlık olarak değerlendirilmediğini; idare tarafından gerçekleştirilen araştırma ve geliştirme faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan yenilikçi ürünlerin patent başvurularının hukuken himaye gören hak şeklinde görülmediğini ve bu nedenle 260-Haklar Hesabına kayıt yapılmadığını; ayrıca daha önce alımı yapılan yazılımlar için gerçekleştirilen yenileme harcamalarının da doğrudan giderleştirildiğini belirtse de;

Nitelikli Elektronik Sertifika'nın maddi olmayan duran varlık olduğuna şüphe yoktur ve bu amaca yönelik yapılan harcamaların 260-Haklar Hesabında takip edilmesi gerekmektedir.

Öte yandan, Üniversite tarafından yapılan Ar-Ge faaliyetleri neticesinde elde edilen özgün ve yenilikçi ürünler için patent başvurusu yapılması gerek ürünün ve gerekse araştırmacıların emeklerinin hukuki güvenceye alınması açısından önemlidir. Ürüne patent alınması hukuki anlamda kamu idaresine ürünle ilgili üstün ve ayrıcalıklı bir hak tanıdığı için patent alımına ait giderlerin tamamının 260-Haklar Hesabında takip edilmesi uygun olacaktır.

Ayrıca daha önce alınan yazılımların yenileme işlemleri değil, ilgili yazılımın bir bütün halinde yeniden alımına ilişkin bulgu konusu harcamalar 260-Haklar Hesabına kaydedilmelidir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri kapsamında Üniversite tarafından gerçekleştirilen yazılım, patent, lisans alımlarının 260 Haklar Hesabı'na alınması ve yıl sonunda bu hesaptaki tutarın tamamına amortisman ayrılmak suretiyle giderleştirilmesi gerekmektedir.

Bu çerçevede 260 Haklar Hesabına kaydedilmeyen alımlar nedeniyle bilanço ve faaliyet sonuçları tablosunda 1.515.078-TL’lik hataya neden olunduğu değerlendirilmektedir.