Ordu Büyükşehir Belediyesi tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesindeki temel ilkelere ve Kamu İhale Genel Tebliği’ne uyulmayarak bazı mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin parasal limitlerin altında kalmak amacıyla kısımlara bölündüğü tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun Temel ilkeler başlıklı 5’inci maddesine göre; İdareler, yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez. Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez. Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin Doğrudan temine ilişkin açıklamalar başlıklı 22’nci maddesine göre; bu bentte belirlenen parasal limitlere bağlı olarak yapılacak ihtiyaç teminlerinde, piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda öngörülen parasal limitin aşılacağının tespit edilmesi halinde, ihtiyacın Kanunun ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, 4734 sayılı Kanunun 19’uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir.

Yukarıda yer verilen yasal düzenlemelerden anlaşılacağı üzere, temel ihale usulleri dışında yer alan doğrudan temin yöntemi ile ihtiyaçların karşılanması ancak kanunda belirtilen özel hallerde mümkün olabilmektedir. Kanun’un 22’nci maddesinde bu özel hallerden biri olarak Büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idarelerin on beş milyar, diğer

idarelerin beşmilyar Türk Lirasını aşmayan ihtiyaçları şeklinde belirtilmiştir. (2019 yılında büyükşehir belediyeleri için söz konusu limit tutarı 90.358,00 TL’dir).

Belediye tarafından 2019 yılı içerisinde doğrudan temin (22/d) usulü ile yapılan alımların incelenmesi neticesinde; aynı tarihte, aynı müdürlük tarafından, aynı mahiyette ve aynı yükleniciden yapılan birçok alımın Kamu İhale Kanununda belirtilen ihale usulleri ile alınması gerekirken kısımlara bölünerek yine aynı Kanunda özel alım usulü olarak belirtilen doğrudan temin usulü ile alımı gerçekleştirilmiştir. Tespiti yapılan mevzuata aykırı uygulamalara aşağıdaki tabloda örnekler gösterilmiştir.

Tablo 10: Kısımlara Bölünerek Doğrudan Temin Usulüyle Yapılan Bazı Alımlar

Yukarıda yer alan tabloyu birkaç örnek ile açıklamak gerekirse;

• 04.01.2019 tarihinde Yol Yapım Şube Müdürlüğü tarafından yol malzemesi serilmesi, hendek temizlenmesi ve reglaj yapılması işlerine ihtiyaç duyulmuş ve 191.284,20 TL tutarındaki alım ihale yoluyla edinilmesi gerekirken aynı yükleniciden üç parçaya bölünerek doğrudan temin yöntemi ile alınmıştır.

• 25.03.2019 tarihinde Basın Yayın Şube Müdürlüğü tarafından açık hava görselleri basım işi yaptırılmasına ihtiyaç duyulmuş ve 170.536,58 TL tutarındaki alım ihale yoluyla edinilmesi gerekirken aynı yükleniciden iki parçaya bölünerek doğrudan temin yöntemi ile alınmıştır.

• 17.10.2019 tarihinde Akıllı Şehirler Şube Müdürlüğü tarafından kamera güvenlik sistemleri alımı işine ihtiyaç duyulmuş ve 127.340,00 TL tutarındaki alım ihale yoluyla edinilmesi gerekirken aynı yükleniciden iki parçaya bölünerek doğrudan temin yöntemi ile alınmıştır.

Örnekleri verilen alımlarda görüleceği üzere 2019 yılı büyükşehir belediyeleri için öngörülen doğrudan temin sınırı olan 90.358,00 TL tutarını aşan aynı konudaki alımlar, aynı tarihte ve aynı yükleniciden kısımlara bölünerek temin edilmiştir.

İhale yoluyla edinilmesi gereken söz konusu alımların parasal limitlerin altında kalmak amacıyla kısımlara bölünmesi sonucunda Kamu İhale Kanunu’nun rekabet ve eşit muamele ilkeleri sağlanmamıştır.