Beykoz Belediyesi Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen “Muhtelif Cins ve Miktarlarda İş Makinesi-Araç Kiralama İle Şoför - Operatör Çalıştırma Hizmet Alımı İşi”ne ait İdari Şartname’de belirtilen yeterlik kriterlerinin, ihaleye katılımda rekabeti engelleyici hususlar içerdiği tespit edilmiştir.

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler ve kapasite raporu” başlıklı 41’inci maddesinde;

“İşin yapılabilmesi için gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipmanın sayısına ve niteliğine dokümanda yer verilir. Makine, teçhizat ve ekipman için kendi malı olma şartının aranmaması esastır. Ancak idare, işin niteliğinin gerektirdiği hallerde, ihale konusu işin yapılabilmesi için adaya veya istekliye ait olmasını gerekli gördüğü makine, teçhizat ve diğer ekipmanı yeterlik kriteri olarak belirleyebilir.” hükmü yer almaktadır.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinden, idarelerin ihale konusu işin yapılabilmesi için gerekli gördüğü makine, teçhizat ve diğer ekipmanların, ihaleye katılacak isteklinin kendi malı olması şartını aramaması gerektiği, söz konusu durumun ancak işin yerine getirilebilmesi için zorunlu olarak görüldüğü hallerde yeterlik kriteri olarak belirlenebileceği anlaşılmaktadır.

Genel olarak araçların, isteklilerin kendi malı olması gerektiği şartı konulmamış olarak yapılan araç kiralama ihalelerinde; ihaleye teklif veren istekliler, ihale konusu işte kullanılacak araçları vergi, kasko, sigorta gibi giderler araç sahibi firmaya ait olmak üzere üçüncü kişilerden kiralamaktadırlar. Bu sayede maliyetlerini düşüren istekliler, ihaleye sınır değerin altında kalacak kadar düşük teklif verebilmektedirler.

Araçların isteklilerin kendi malı olması şartı konulmadığı araç kiralama ihalelerinde; söz konusu araçlara sahip olmayan istekliler de ihalelere teklif verebildiğinden, bu durum istekli sayısının artmasını ve rekabet ortamının daha sağlıklı oluşmasını sağlamaktadır.

Beykoz Belediyesi Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen “Muhtelif Cins ve Miktarlarda İş Makinesi-Araç Kiralama İle Şoför - Operatör Çalıştırma Hizmet Alımı İşi”nde, ihale dokümanı alan firma sayısının 5, ihaleye teklif veren firma sayısının ise 2 olduğu görülmüş bu bilgiler ışığında ihale dokümanını indiren istekli olabileceklerin %60’ının ihaleye teklif vermediği anlaşılmıştır.

Yapılan inceleme neticesinde, bahse konu ihaleye ait İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7.5.2’nci maddesinde belirtilen ve ihaleye teklif verecek olan isteklilerin kendi malı olması istenen araçların maliyetinin, ihale konusu işte kullanılacak toplam araç maliyetinin yaklaşık %61’ini oluşturduğu görülmüştür. Dolayısıyla söz konusu durumun, isteklilerin tekliflerini oluştururken hesaplayacakları maliyetin büyük kısmını etkilediği açıktır.

Birim fiyat teklif cetvelinde aynı kalemde yer alan, aynı nitelikteki birden çok aracın bir kısmında isteklinin kendi malı olması şartı aranırken bir kısmında bu şartın aranmadığı görülmüştür. Dolayısıyla aynı nitelikteki araçların bir kısmının isteklinin kendi malı olmaması durumu, işin yerine getirilmesine bir engel teşkil etmediğinden, aynı araçların diğer bir kısmının isteklinin özmalı olması şartı da işin yerine getirilebilmesi için bir zorunluluk doğurmamaktadır.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri ve yapılan değerlendirmeler birlikte ele alındığında, bahse konu ihalede kullanılacak ve işin yaklaşık maliyetinin büyük kısmını oluşturan makine ve araçlar için isteklilerin kendi malı olması şartı konulmasının, maliyeti artırıcı, ihaleye verilen teklif sayısını azaltıcı ve rekabeti engelleyici hususları içerdiği değerlendirilmektedir. Bu çerçevede söz konusu yeterlik kriterlerinin bu yönleriyle, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde geçen temel ilkelere aykırılık teşkil ettiği tespit edilmiştir.

Kamu idaresi cevabında; “Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler ve kapasite raporu” başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan, “İşin yapılabilmesi için gerekli görülen makine, teçhizat ve diğer ekipmanın sayısına ve niteliğine dokümanda yer verilir. Makine, teçhizat ve ekipman için kendi malı olma şartının aranmaması esastır. Ancak idare, işin niteliğinin gerektirdiği hallerde, ihale konusu işin yapılabilmesi için adaya veya istekliye ait olmasını gerekli gördüğü makine, teçhizat ve diğer ekipmanı yeterlik kriteri olarak belirleyebilir.” ifadesine istinaden böyle bir kriter belirlenmiş olup, daha sonraki ihalelerde bulguda ifade edilen tespit ve tavsiye dikkate alınacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında daha sonraki ihalelerde bulguda ifade edilen tespit ve tavsiyelerin dikkate alınacağı ifade edilmiştir. Bu nedenle bulguda aktarılan eksik ve hataların tekrar etmemesini takip için konu izlenecektir.