Araç kiralama hizmet alımı ihalesi dışındaki birçok ihalede kontrol aracı, hizmet aracı vb. binek araçların kiralandığı görülmüştür.

237 sayılı Taşıt Kanunu’nun 12’nci maddesine dayanılarak 2006/10193 sayılı BKK ile “Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller çıkarılmış ve söz konusu Esas ve Usullerin “Temel Amaçlar” başlıklı 5’inci maddesinde; Kamu hizmetlerinin gerektirdiği taşıt ihtiyacının hizmet alımı yoluyla karşılanmasının temel amacı, kamudaki taşıt giderlerinin asgari seviyeye indirilmesi ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan, bütçe olanaklarıyla uyumlu bir biçimde kullanımının sağlanması olduğu düzenlenmiştir. Ayrıca 237

sayılı Taşıt Kanunu’nun 12’nci maddesinde; edinilecek taşıtların cinsi, adedi, yaşı, hangi hizmetlerde kullanılacağı, kaynağı, yabancı menşeli olup olmayacağı ve diğer hususlar için gerekli esas ve usullerin düzenlenmesi noktasında Cumhurbaşkanına yetki verilmiştir.

Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan Tasarruf Tedbirleri ile İlgili 2021/14 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nde; Kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet alımı suretiyle edinecekleri toplam taşıt sayısının kademeli olarak azaltılmasına ilişkin tedbirlerin alınması ve bu kapsamda 2020 yılındaki taşıt sayılarını 2021 yılından başlamak üzere 2023 yılı sonuna kadar kümülatif olarak en az yüzde 20 oranında azaltılacağı belirtilmiştir. Yine aynı Genelgede, yukarıda bahsedilen Esas ve Usullerde ki araçlarla ilgili motor ve silindir hacmi, yabancı menşeili olup olmaması ve diğer şartlar geçerliliğini korumuştur.

Mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerin asıl amacının taşıt giderlerinin asgari seviyeye indirilmesi olduğu ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan araç temin edilmesi hususunu düzenlediği anlaşılmaktadır. Bu kapsamda kiralanacak olan araçlarla ilgili hususların Cumhurbaşkanınca belirleneceği ifade edilmiştir. Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan Genelgede kamu kurumlarının taşıt sayılarında 2021 yılından başlamak üzere kümülatif azaltma yapması gerektiği belirtilerek yabancı menşeili ve 1600 cc motor ve silindir hacminin üzerindeki binek araçların kiralanmaması hususu düzenlenmiştir. Bu kapsamda idareler Genelge ile Esas ve Usullerde yer alan şartlara uymak zorundadırlar.

Yapılan incelemede, Büyükşehir Belediyesi Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından ihale edilen araç kiralama ihalesinde 715 adet binek araç kiralaması yapılmıştır. Ancak, söz konusu İhale dışında sosyal yardım projelerinin yürütülmesi doğrudan hizmet alım işi; İstanbul geneli yeşil alan, cadde, meydan, köprü ve üst/alt geçit projelerinin hazırlanması işi; billboard kiralama ihalesi; spor tesislerinin işletilmesi ve hazır halde bulundurulması işi vb. personel temini, yapım ve hizmet ihaleleri yanında 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında yapılan ihalelerde, ilgili olsun veya olmasın binek araç kiralaması yapıldığı görülmüştür. Bu kapsamda Müdürlüklerin asıl araç kiralama ihalesi dışındaki ihaleler yoluyla edinmiş olduğu binek araç sayısının 678 adet olduğu tespit edilmiştir. Müdürlüklerin asıl araç ihalesi dışında farklı birçok ihalelerle araç edinilmesini genel alım yöntemi haline getirdiği anlaşılmaktadır.

237 sayılı Taşıt Kanunu’na tabi idarelerin hizmet alımı suretiyle araç kiralama hizmetlerinde uyacağı kurallar Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller ile Cumhurbaşkanınca belirlenmiştir. Bu kapsamda Belediye tarafından ilgili olsun

veya olmasın birçok ihalede binek araç temin edinilmesi, edinilen araçların ve mevzuatların izin verdiği şartları sağlayıp sağlamadıkları noktasında takibi güçleştirmektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; tüm İstanbul geneline yayılan hizmetlerin ve bunların kontrollerinin sorunsuz şekilde gerçekleştirilebilmesi kapsamında temin edilen araçların işin bir parçası olup saha hizmetlerinin denetlenmesi ve yerinde gözlemlenmesi için ihtiyaç dâhilin de alındığı ifade edilmiştir. Ayrıca araçlar ile ilgili ihale dokümanı içerisinde yer alan teknik şartnamede araçların yabancı menşeili olması ile ilgili bir düzenleme yapılmadığı, binek araç kiralamalarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesi uyarınca yapılan ihaleler ile aralarında doğal bağlantı olduğu, birlikte ihale edilmesinin kamu yararı sağladığı, bu hususun Kanun’un ruhuna uygun olduğu, aynı zamanda ihale konusu hizmetin baştan sona yürütülmesi gereken bütünlüklü bir iş olduğu ve işin gerçekleştirilmesi esnasında idare açısından birden fazla yüklenici ile muhatap olma, iş sahasının paylaşımı, program organizasyon ve personele ilişkin hususlar bakımından sıkıntılar oluşturacağı, anılan sıkıntıların işin sağlıklı, etkin ve verimli şekilde yürütülmesinin önünde engel teşkil edeceği, bunun da İdarenin alımdan beklediği faydayı sağlamayacağı belirtilmiştir. İdare tarafından nerdeyse bütün ihalelerde binek araç kiralaması yapılmasının, ihale konusu işlerle doğal bağlantılı olduğu söylense de billboard kiralama ihalesi; spor tesislerinin işletilmesi ve hazır halde bulundurulması işi vb. personel temini, yapım ve hizmet ihaleleri yanında 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında yapılan ihalelerinde öngörülen binek araç kiralamalarının hepsinin ihalelerle arasında doğal bağlantı bulanamayacağı ve her ne kadar yabancı menşei vs. özellikte binek araç kiralamalarına ilişkin teknik şartnamede hüküm bulunmadığı söylense de ihalelerde temin edilen araçlar arasında Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’in yasakladığı nitelikte araçlar olduğu, bu kapsamda binek araç kiralamalarının mevzuatın öngördüğü şartları taşımaları bakımından denetimin sağlanamadığı ayrıca hali hazırda İdarenin binek araç kiralamasıyla ilgili Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından asıl araç kiralaması ihalesinde binek araç kiralamaları yapıldığı, hal böyle iken İdarenin neredeyse bütün ihalelerinde binek araç kiralaması yapılmasının hem mevzuata uygun düşmediği gibi hem de mevzuatın izin vermediği araçların kiralanması hususlarının söz konusu olduğu görülmüştür.

Sonuç olarak, Belediyenin ihtiyaç duyduğu binek araç kiralamalarını araç kiralaması ihalesi içerisinde temin etmesi bu kapsamda araç kiralaması ile ilgisi olmayan diğer ihaleler içerisinde binek araç kiralamalarına yer verilmemesi gerektiği düşünülmekle birlikte İdareye ait araçların mevzuatın öngördüğü hususlara uyup uymadığı ve gerekli şartları sağlayıp

sağlamadığının takibinin yapılması ve ihtiyaç fazlası araçların kiralanmaması konusunda gerekli tedbirlerin alınmasının uygun olacağı düşünülmektedir.