Büyükşehir Belediyesinin işlemlerinde yapılan incelemelerde; 10 yıllık kira süresi sona eren ve encümen kararıyla 2 defa sözleşmesi uzatılan şehirlerarası otobüs terminalinin ilk kira sözleşmesinde yer alan şartname ve sözleşme hükümlerinin uygulanmadığı ve gelir kontrolünün yapılmadığı görülmüştür.

Yüklenici ile yapılan kira sözleşmesinin “Kira Bedeli” başlıklı 5’inci maddesinde,

“Yıllık sabit kira bedeli 1.000.000 TL ile KDV hariç elde edilen gelirlerden yıllık cironun

%26’sıdır.” hükmü ile

“Kiracının yükümlülükleri” başlıklı 9’uncu maddesindeki,

“… Bu araçların giriş ve çıkışlarını denetleyen tam otomasyon sistemiyle çalışan, barkotlu bir kapı düzeneği kullanılacaktır. Aynı zamanda bu kapıdan giriş çıkış yapan tüm araçların her türlü bilgileri de belediyemiz mali hizmetler daire başkanlığında bilgi işlem ağından da kontrol edilebilecek şekilde tam otomasyon sistemi kurulmalıdır. Bu sistem masraflarıyla birlikte ilgili muhatabı (kiracı ya da yüklenici firma) tarafından, işletme faaliyete başlamadan öncelikle kesinlikle kurulacak ve çalışması test edilecektir.

Yolcu otobüslerinin, otogara giriş ve çıkış saatleri ile güzergâhlarını ve diğer bilgileri belirten son teknoloji olarak elektronik bilgilendirme panosu kiracı tarafından, kiralayan idarenin belirleyeceği yerlere yaptırılacaktır.

.. Alt kiracılarla yapılan her türlü sözleşme ve şartnamelerin taraflarca onaylanmış bir örneği KİRALAYAN İDAREDE bulunacaktır.” hükmü gereğince, yüklenici firma yıllık cirosunun %26’sını belediyeye verecektir.

Bu ciro içerisinde, araçlardan ve alt kiracılardan elde edilen tutarlar yer almaktadır. Yüklenicinin cirosunun tespiti amacıyla; hem alt yükleniciler ile yapılan kira sözleşmelerinin birer örneğinin belediyeye bildirilmesi, hem de araç giriş çıkışlarının kontrol edilebileceği tam otomasyon sisteminin kurulmasının gerekliliği sözleşmede yer almaktadır. Hatta tam otomasyon sisteminin işletme faaliyete başlatılmadan ön koşul olarak sözleşmede yer alması, sistemin yürütülmesi için ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Yine sözleşmede güzergâh saatlerinin yer alacağı son teknoloji elektronik bilgilendirme panosunun da yapılacağı yer

almaktadır.

Yüklenici tarafından yukarıda yer verilen sözleşme hükümlerine uyulmaması, idarenin gelir tespit ve kontrolünü eksik yapmasına sebebiyet vermenin yanında, ihale içerisinde fiyatlandırılan otomasyon sistemi ve ilan panosu gibi imalatları da yükleniciden temin etmediği anlamına gelecektir. Belediyenin hak kaybına uğramaması için sözleşmesinde ve şartnamesinde yer alan yükümlülüklerin yükleniciye tamamlattırılması doğru olacaktır. Aksi durumda, kamu zararına sebebiyet verilecek ve kamu görevlilerinin sorumluluğu durumu doğacaktır. Yine kamu zararına sebebiyet vermemek için yüklenici ile mevcut sözleşme sona ermeden, geçmişe yönelik kira sözleşmeleri ve otobüs giriş kayıtları incelenerek rakamların doğruluğu üzerinde idari bir inceleme yapılması ve bu konuda müfettiş görevlendirilmesi ve bir mutabakata varılması uygun olacaktır.

24.12.2003 tarih 25326 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesinde, “Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.” denilmektedir.

5018 sayılı Kanun hükmünden anlaşılacağı üzere kamu görevlileri kaynakları hukuka uygun ve etkili kullanma noktasında sorumlu tutulmuşlardır. Bu sebeple sözleşme ve şartname hükümlerinin kontrol edilerek bahse konu eksikliklerin giderilmesi, yüklenicinin yükümlülüklerini yerine getirmesinin bir an önce sağlanması noktasında gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir.