Taşınmaz kiralamalarına ilişkin ihalelerde rekabet ortamının oluşturulmadığı, şartnamelerde rekabeti engelleyici hükümlerin yer aldığı ve bunun sonucunda Belediye Şirketinin tek teklif sahibi olarak ihalelerin önemli kısmını kazandığı tespit edilmiştir.

Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından çeşitli tarihlerde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 36’ncı maddesi uyarınca “kapalı teklif usulü” ile taşınmaz ve işletme kiralama ihaleleri gerçekleştirilmiştir.

Kapalı teklif usulü ile yapılan kiralama ihalelerinden bir kısmının incelenmesi sonucunda, söz konusu ihalelere ait şartnamelerde yer alan rekabeti sınırlayıcı nitelikteki hükümlerin yalnızca Belediye Şirketi tarafından sağlanması nedeniyle bu ihalelerin tamamına yakın kısmının tek katılımcı firma olan Belediye Şirketi tarafından kazanıldığı görülmüştür.

Söz konusu ihalelere ait şartnamelerinin tamamına;

“Gerçek veya Tüzel kişilerin İhale tarihinden geriye doğru yıllık cirosunun 750.000.000,00.-TL. bedelden aşağı olmaması, hakkında iflas kararı ve konkordato ilan edilmemiş olması”,

“Tüzel kişilerin şirket kuruluş ana sözleşmesinde iştigal konusunda 10 yıl faaliyette bulunması”,

“Benzer işler kapsamında kiralama işi yaptığına dair iş tamamlama belgesi” şeklinde hükümler konularak ihaleye katılım ciddi manada kısıtlanmıştır. Rekabet ortamı oluşmadan gerçekleşen ihalelerde yukarıda yer alan hükümlerin yapılan işler ile orantılı olmadığı görülmüştür.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26’ncı maddesine göre büyükşehir belediyeleri mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na tabi olmaksızın belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle %50’sinden fazlasına ortak olduğu şirketlere işletilmesini devredebilir hükmüne yer verilmişken, 2012 yılında 6360 sayılı Kanun’la maddeye “Ancak, bu yerlerin belediye şirketlerince üçüncü kişilere devri 2886 sayılı Kanun hükümlerine tabidir.” cümlesi eklenmiştir.

Görüldüğü üzere Kanun koyucu tarafından kamu taşınmazının kiralanmasında rekabet ilkesine çok önem verilmiş, istisnai olarak doğrudan belediyenin kendi şirketine yaptığı işletme devirlerinde eğer ki söz konusu işletmenin üçüncü kişilere devri gündeme gelecekse normalde Şirketin tabi olmadığı 2886 sayılı Kanun hükümlerinin Şirket açısından uygulanması zorunlu tutulmuştur.

Ayrıca, 2886 sayılı Kanun’un 66’ncı maddesinde sözleşmenin devredilmesi ita amirinin onayına bağlanmış ve devredilme durumunda devir alacaklarda ilk ihaledeki şartların aranacağı belirtilmiştir. İzinsiz devir durumunda ise 10 gün süreli nedenleri açıkça belirtilen ihtar çekileceği aynı durumun devam etmesine halinde ise, ayrıca protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatı gelir kaydedileceği ve sözleşmenin feshedilerek hesabı genel hükümlere göre tasfiye edileceği belirtilmiştir.

Mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde, Belediyenin 26’ncı madde kapsamında bir devir yapmadığı, ihalelerde rekabeti kısıtlayarak Belediye Şirketinin ihaleleri kazanmasını sağladığı, Şirketin yaptığı devirlerde de harcama yetkilisinden izin alınmadığı ve ilk ihalelerdeki şartın Şirket tarafından yapılan kiralamalarda aranmadığı tespit edilmiştir. Bu şekilde ABB, Belediye Şirketi üzerinden 2886 sayılı Kanuna tabi olmaksızın kiralama işlemlerini yaptırmayı amaçladığı görülmüştür.

Yukarıda da detaylı bir şekilde anlatıldığı üzere Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından kapalı teklif usulü ile yapılan ihalelerde hem yeterli rekabet ortamı oluşturulmamış hem de Şirketin üçüncü kişilere ilgili taşınmazları kiraya vermesinde harcama yetkilisi izni aranmamış ve Şirkettin yaptığı kiralamalarda ilk şartnamede belirlenen koşullar mevzuata aykırı olarak aranmamıştır.

Her ne kadar Belediye Şirketi, ABB’nin dolaylı olarak tamamına sahip olduğu Şirket olsa da yukarıda bahsedilen uygulamanın kabul edilmesi mümkün değildir. Zira bu usulle 2886 sayılı Kanun’un temel ilkelerine göre oluşması gereken rekabet, işlem evrelerinin hiçbir aşamasında tam olarak gerçekleşmemektedir. Ayrıca mevzuata uygun olmayan şekilde Şirket ABB’den kiraladığı taşınmazları üçüncü kişilere kiralarken devir için gereken şartları aramamakta ve temel ilkelerin yanında sözleşmenin devredilmesine ilişkin hükümleri de uygulamamaktadır.

Kamu idaresi tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 16. maddesinde belirtilen; “İdarece ihalelerin en elverişli koşullarla sonuçlandırılmasını sağlamak amacıyla, isteklilerde belirli mali ve teknik yeterlik ve nitelikler aranabilir.” <span>ilkesi gereği ihalelerin yapıldığı belirtilmiştir. Ancak, kamu idaresi büfe kiralamalarını toplu olarak yapmakta ve bulguda da belirtildiği üzere çok yüksek tutarda mali yeterlik koşulları belirlemektedir. Ayrıca, bulguda da belirtildiği üzere İdare 2886 sayılı Kanun’un 66’ncı maddesinde yer alan sözleşmenin devri hükümlerini Belediye Şirketinin kazandığı ihaleler kapsamındaki taşınmazlar için uygulamamaktadır.</span>

ABB tarafından rekabeti kısıtlanmış ihaleler ile taşınmazların Belediye Şirketine kiralanması, Belediye Şirketi tarafından da söz konusu yerlerin ilk ihaledeki şartlar aranmadan üçüncü kişilere devredilmesi sonucunda kamu taşınmazları mevzuata aykırı olarak üçüncü şahıslara kullanıdırılmaktadır. Belediyenin yapacağı kiralamalarda Kanun’un en temel ilkelerinden olan rekabet ilkesine uygun hareket etmesi, sözleşmenin devri hükümlerine göre de işlem tesis etmesi gerekmektedir.