İdarenin 2021 ve 2022 yılı borç stok tutarının, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 68’inci

maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde gösterilen borçlanma sınırının üzerinde gerçekleştiği görülmüştür.

5393 sayılı Kanun’un 68’inci maddesinde; belediyelerin ve bunların bağlı kuruluşlarının görev ve hizmetlerinin gerektirdiği giderleri karşılamak amacıyla borçlanarak ilave kaynak bulmasına imkân tanınmıştır. Bununla beraber söz konusu maddenin devamında borçlanmaya ilişkin esas ve usuller düzenlenmiş ve bunlara aykırı olarak borçlanan belediye yetkilileri hakkında, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmeyen durumlarda, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun görevi kötüye kullanmaya ilişkin hükümlerinin uygulanacağı ifade edilmiştir.

Diğer yandan, Kanun’un 68’inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde; Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarının, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının

213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamayacağı, bu miktarın büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanacağı; (e) bendinde ise, söz konusu idarelerin bu şekilde hesaplanan tutarın yüzde onunu geçmeyen iç borçlanmayı belediye meclisinin kararı, yüzde onunu geçen iç borçlanmayı ise meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının onayı ile yapabileceği düzenlenmiştir.

Yukarıda ortaya konulan mevzuat hükümleri doğrultusunda, İdarenin; en son kesinleşmiş toplam bütçe gelirlerinin o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenen yeniden değerleme oranıyla arttırılan tutarı İdarenin borçlanma sınırını göstermektedir.

Bu bağlamda, İdarenin son üç yılına ilişkin bütçe gelirleri toplamı ve bu gelirler esas alınarak hesaplanan borçlanma sınırına ilişkin bilgiler aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir:

Tablo 12: İdarenin Son 3 Yıllık Bütçe Gelirleri

Tablo 13: İdarenin Son 3 Yıla Ait Borçlanma Sınırları

Yukarıdaki tabloda hesap şekli görülebileceği üzere, 2019 yılı en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranı ile artırılan miktarı olan 3.146.698.447,32 TL 2020 yılı borçlanma haddini, 2020 yılı en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranı ile artırılan miktarı olan 2.481.790.837,77 TL 2021 yılı borçlanma haddini ve 2021 yılı en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin yeniden değerleme oranı ile artırılan miktarı olan 3.689.474.585,15 TL de 2022 yılı borçlanma haddini ortaya koymaktadır.

Yapılan incelemede, aşağıdaki tablolarda detaylı görüleceği üzere; 2020 yılı borç stoku tutarının aşılmadığı, 2021 yılı borç stoku tutarının 685.420.023,90 TL ve 2022 yılı borç stoku tutarının ise 1.879.736.072,83 TL olacak şekilde borçlanma haddinin üzerinde olduğu tespit edilmiştir.

Tablo 14: İdarenin Son 3 Yıla Ait Toplam Borç Stoku

1. Finansal/Mali Borçlar: Bilançodaki 300-400 Banka Kredileri, 303-403 Kamu İdarelerine Mali Borçlar, 310-410 Dış Mali Borçlar, 309-409 Diğer Mali Borçlar Hesabı bakiye toplamlarından oluşur.

2. Faaliyet Borçları: 320-Faaliyet Borçları Hesabı bakiye toplamından oluşur.

3. Vergi ve Sosyal Güvenlik Borçları: 360-Ödenecek Vergi ve Fonlar, 361-Ödenecek SGK Kesintileri, 368-438 Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabı ve Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesapları toplamından oluşur.

4. Diğer Yükümlülükler: Yukarıda Sayılanlar Dışında Kalan İç/Dış Diğer Yükümlülüklerden (304-404, 307-407, 308-408, 381-481) oluşur.

Tablo 15: Borçlanma Haddi-Borçlanma Stoku Farkı

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından özetle;