Karar Künyesi
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “İşgal harcı konusu” başlıklı 52’nci maddesinde;
“Belediye sınırları içinde bulunan aşağıdaki yerlerden herhangi birinin satış yapmak veya sair maksatlarla ve yetkili mercilerden usulüne uygun izin alınarak geçici olarak işgal edilmesi, İşgal Harcına tabidir:
…
2. Yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden bir kısmının herhangi bir maksat için işgali,
…
Yukarıda sayılan yerlerin izinsiz işgalleri mükellefiyeti kaldırmaz.”
Mezkûr Kanun’un “Mükellef” başlıklı 53’üncü maddesinde;
“İşgal Harcını, işgali harca tabi yerleri 52’nci maddede yazılı maksatlarla işgal edenler ödemekle mükelleftir.” hükümleri yer almaktadır.
Diğer yandan; 2886 sayılı Kanun’un“Ecrimisil ve tahliye” başlıklı 75’inci maddesinde;
“Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz
malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz.”
3194 sayılı İmar Kanunu’nun “Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başlanan yapılar” başlıklı 32’nci maddesinde;
“Bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce (...) (3) tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur.
Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshasıda muhtara bırakılır.
Bu tarihten itibaren en çok bir ay içinde yapı sahibi, yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mühürün kaldırılmasını ister.
Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının bu ruhsata uygunluğu, inceleme sonunda anlaşılırsa, mühür, belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir.
Aksi takdirde, ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina, belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip, belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir.”
Mezkûr Kanun’un “İdari müeyyideler” başlıklı 42’nci maddesinde;
“Bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanır.
Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına
aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, aşağıdaki şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanır:
…
18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan yapı veya parsel sahibine, harita, plan, etüt ve proje müelliflerine, fenni mesullere, yapı müteahhidine ve şantiye şefine, ilgisine göre ayrı ayrı olmak üzere ikibin Türk Lirası, bu fiillerin çevre ve sağlık şartlarına aykırı olması halinde dörtbin Türk Lirası, can ve mal emniyetini tehdit etmesi halinde altıbin Türk Lirası idari para cezası verilir.” hükümleri bulunmaktadır.
İdarenin 2018 yılı mali işlemlerinin incelenmesi neticesinde, İlçede bulunan ruhsatlı işyerlerinin ruhsata uygunluğunun incelenmesi neticesinde 56 adet işyerinin ruhsata aykırı açık veya kapalı alan kullanımlarının olduğu tespit edilmiştir.
Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere İdarenin ruhsata aykırı olarak kullanılan açık alanlar için, buraların kamusal alan olması nedeniyle durumuna göre işgal harcı veya ecrimisil alması; kapalı alanlar için ise 3194 Sayılı İmar Kanunu’nun 32’nci maddesine göre işlem tesis edilerek yapı tatil tutanağı tanzim ettirilmesi ve aynı Kanun’un 42’nci maddesine göre para cezası uygulanması ve kaçak yapılaşmanın yıktırılması gerekmektedir. Söz konusu işyerlerinden kendi mülkiyetlerinde olan ve 3194 sayılı İmar Kanunu’na aykırı olmayan veya mevzuat düzenlemesi sonucunda yapı kayıt belgesi alan ve yapı kullanma iznine dönüşen/dönüşebilecek işyerlerinin muayene ve harç ücretlerinin de gerçek alanları üzerinden güncellenmesi mevzuata uygun olacaktır.
Kamu idaresi cevabında; “Açık Kullanım Alanları Hakkında; İşyerlerinin güncel kullanım alanları ile ruhsat üzerinde yazan alan değerlerinin tutarsızlığının çeşitli sebepleri bulunmaktadır. Ancak kullanılan açık alanların hiç birinde kamusal alan niteliği yoktur. Söz konusu yerler site/çarşı ortak alanı veya dükkana tapu tahsisli alanlardır. Herhangi bir kamusal alana taşma söz konusu değildir. Bu alanların kullanımıyla ilgili site/çarşı yönetimleri ve işyeri yetkilileriyle işbirliği içinde çalışmalarımız sürmektedir. Düzenli kontrolleri ve takipleri yapılarak, kullanım bedelleri tahsil edilmektedir. Bulguda yer verilen
tablodaki işyerleriyle ilgili gerekli inceleme ve araştırma yapılarak işyerlerinin muayene ve harç ücretlerinin gerçek alanlar üzerinden mevzuata uygun hale getirilmesi hususunda gereken hassasiyet gösterilecektir.
Kapalı Kullanım Alanları Hakkında; Ruhsat üzerindeki kapalı alan değerleri ile güncel kullanım alanlarındaki farklılıklar ve alınan/alınacak önlemler şu şekildedir:
İşyerinin site/çarşı içinde farklı bir dükkana geçtiği halde bunu adres değişikliği saymayarak ruhsat yenilemek için başvuruda bulunmaması ve aslında hükmünü kaybetmiş ruhsat ile faaliyetine devam etmesi durumunda kullanılan dükkan alanlarındaki farklılık nedeniyle kullanım alan değerleri değişmektedir. Bu ve benzeri durumların önüne geçmek üzere müdürlüğümüz bünyesinde 2018 yılında yaklaşık üç ayda bir tüm bölgeyi tarayarak esnaf-belediye arasında aktif iletişimi sağlayacak, işyerlerinin ruhsat denetimlerini yaparak esnafı bilgilendirecek bir ekip kurulmuş olup güncellemeler sürekli hale getirilmiştir.
İşyeri yetkilisinin başvuru sırasındaki beyanı doğrultusunda, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’te belirtildiği üzere beyan esas alınarak ruhsatın düzenlenip teslim edilmesinden kaynaklı farklılıkları bulunmaktadır. Beyan esasına göre düzenlenip verilen ruhsatların fiili durumla uyumluluğunun tespiti ile ilgili gerekli adımların atılması konusunda özen gösterilecektir.
İşyeri ruhsatlandırıldıktan sonra, dükkana ekli ancak fiili olarak kullanılmayan dolayısıyla ruhsat üzerinde yazılı alan değeri içinde yer almayan alanların iş hacminin artması nedeniyle faaliyete geçirilmesi sonucu kullanım alan değeri farklılıkları bulunmaktadır. Bu farklılıkların giderilmesi ve ruhsatın fiili durumla uyumluluğunun sağlanması amacıyla gereken işlemlerin yerine getirilmesi için özen gösterilecektir.
Kış bahçelerinin sistemli takibatının yapılmaya başlamasından evvel bazı işyerlerinin açık alanları sehven kapalı kullanım alanına dahil edilerek ruhsata eklendiği gibi, aksine bazı işyerleri salt dükkan metrekaresi üzerinden ruhsatlandırılmış ancak sonradan kış bahçesi ilave edilmiş ve bu farklılık ruhsata yansımamıştır. Kış bahçelerinin sistemli takibatının yapılmasıyla bu sorun ortadan kalkmış olup geriye dönük olarak incelemeler yapılacaktır. Bulguda yer verilen tablodaki işyerleriyle ilgili gerekli inceleme ve araştırma yapılarak işyerlerinin muayene ve harç ücretlerinin gerçek alanlar üzerinden mevzuata uygun hale getirilmesi hususunda gereken hassasiyet gösterilecektir.” denilmiştir.
Sonuç olarak Başkanlığımıza gönderilen kamu idaresi cevabında; bulguda yer verilen tablodaki işyerleriyle ilgili gerekli inceleme ve araştırma yapılarak işyerlerinin muayene ve harç ücretlerinin gerçek alanlar üzerinden mevzuata uygun hale getirilmesi hususunda gereken hassasiyetin gösterileceği belirtildiğinden bu aşamada önerilecek başka bir husus bulunmamaktadır.
Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.