Büyükşehir Belediyesinin görev ve hizmet alanlarıyla ilgisi olmayan bir alanda kurulan şirkete ortak olunduğu görülmüştür.

TÜBİTAK ile Bursa Büyükşehir Belediyesi arasında 04.02.2014 tarihinde Bursa’da Bilim Merkezi Kurulmasına Dair Proje Sözleşmesi imzalanmış, bu sözleşme ile Bilim Merkezinin yer tahsisi ve bina yapımı, merkezi işletecek yapının kurulması yükümlüğü Bursa Büyükşehir Belediyesine verilmiş, Büyükşehir Belediye Meclisi Bursa Ticaret ve Sanayi Odasına tahsis edilen alan üzerine BTSO ve Bursa Teknoloji Organize Sanayi Bölgesi tarafından Gökmen Uzay ve Havacılık Eğitim Merkezi kurulması amacı ile 20.12.2014 tarihli Protokol imzalanmıştır. Daha sonra Belediye Meclisinin 20.12.2018 tarih 2019/1228 Esas, 3015 Karar No’su ile Büyükşehir Belediyesinin %33 pay karşılığı (1.250.000 TL) 3.750.000 TL sermayeli (Bursa Ticaret ve Sanayi Odası ile Bursa Teknoloji Organize Sanayi Bölgesi diğer iki ortak) Gökmen Uzay ve Havacılık Eğitim Merkezi Anonim Şirketi (GUHEM) kurulmuştur.

Şirketin Esas Sözleşmesi’nde, şirketin konusu ve amacı; “Gökmen Uzay ve Havacılık Eğitim Merkezi (GUHEM) Projesi kapsamında; Odamız üyelerinin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, ticaret ve sanayi hacimlerini arttırmak, Bursamızın ve ülkemizin bilimsel anlamda daha gelişmiş bir noktaya ulaşması amacıyla Ülkemizin uzaya kendi gökmenini gönderebilmek, bugün kendi yapabildiği uydusunu Türkiye topraklarından kendi teknolojisi ile fırlatabilmesi için bugünden ilk ve orta öğretimdeki gençlerde bu bilinç ilgi ve merakı arttırmak, yetişmelerine ve eğitimlerine destek olabilmek ve Bursa’nın teknoloji alanında da atılımına katkı sağlamak için GUHEM Gökmen Uzay ve Havacılık Eğitim Merkezini işletmek, bu konu ile ilgili olarak eğitim ve organizasyonlar vb. düzenleyerek bilimsel, mesleki ve teknik araştırma, geliştirme faaliyetlerini teşvik suretiyle Ülkemiz ihtiyacı olan eğitilmiş insan gücü yetiştirilmesine destek olmak ve mesleki beceri kazanabilmelerine her surette yardımcı olmak” şeklinde belirtilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Şirket kurulması” başlıklı 70’inci maddesinde Belediyenin kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere

göre şirket kurabileceği belirtilmiştir. Benzer şekilde 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Şirket kurulması” başlıklı 26’ncı maddesinde de Büyükşehir belediyesinin kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabileceği ifade edilmiştir. Dolayısıyla kurulan şirketlerin faaliyet alanlarının, belediyelerin görev ve yetki alanıyla sınırlı olması zorunludur.

Bu kapsamda kurulacak belediye şirketleri mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla, 5393 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında belirtilen alanlarda faaliyet gösterebileceklerdir. Dolayısıyla belediye şirketlerinin faaliyet gösterebilecekleri alanlar şunlardır; çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans, şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut, kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor orta ve yükseköğrenim öğrenci yurtları, sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma, ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetleri, kadınlar ve çocuklar için konukevleri açmak, Devlete ait her derecedeki okul binalarının inşaatı ile bakım ve onarımını, her türlü araç, gereç ve malzeme ihtiyaçlarının karşılanması; sağlıkla ilgili her türlü tesisin açılması ve işletilmesi, mabetlerin yapımı, bakımı, onarımını, kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunması, bu amaçla bakım ve onarımının yapılması, korunması mümkün olmayanların aslına uygun olarak yeniden inşa edilmesi, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi vermesi, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdî yardım yapılması, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenlemesi, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere belediye meclisi kararıyla ödül verilmesi, gıda bankacılığı yapması.

Şirket Esas Sözleşmesi'nde şirketin amaç ve konusu olarak sayılan hususların hiç birinin 5393 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında belirtilen faaliyet alanları ile ilgisi bulunmamaktadır.

Diğer yandan İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünce yayımlanan 21.04.2008 tarih ve B.05.0.MAH.0.65.001/80000-11273 sayılı Genelge’de; İl Özel İdaresi Kanunu, Belediye Kanunu ve Büyükşehir Belediyesi Kanunu’na göre mahalli idarelerin, kendilerine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre yetkili organlarının kararı ile sermaye şirketi kurabileceği, mahalli idarelerin kendi hizmet ve görev alanıyla ilgili olmayan; ithalat, ihracat, market, pazarlama, muhtelif malzeme üretimi ve benzeri

konularda faaliyette bulunmak amacıyla şirket kurmasına, bu amaçla kurulan şirkete ortak olmasına veya kurulmuş şirketleri bedelsiz devir almasına imkân bulunmadığı belirtilmiştir.

Gerek 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu gerekse 5393 sayılı Belediye Kanunu hükümleri uyarınca Belediye, Bilim Merkezi kurulması için arsa tahsisi, bina yapımı, alt yapı yatırımları, çeşitli kuruluşlarla ortak proje geliştirilmesi gibi faaliyetleri gerçekleştirebilecektir. Ancak bu amaçlarla kurulan Şirketin amacına baktığımızda iki önemli kriter bulunmaktadır. Birincisi şirket amacının mahallî müşterek nitelikte olması, ikincisi 5393 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında belirtilen alanlarda faaliyet göstermesidir.

Şirketin Esas Sözleşmesi’nde, şirketin konusu ve amacında belirtilen; “Gökmen Uzay ve Havacılık Eğitim Merkezi (GUHEM) Projesi kapsamında; Odamız üyelerinin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, ticaret ve sanayi hacimlerini arttırmak..." ifadesi ise bu iki kriteri de kapsamamaktadır. Ayrıca Bilim Merkezleri Türkiye'nin birçok ilinde belediyelerin desteği ile kurulmuş ve belediye bünyesinde faaliyetlerini yürütmektedir.

Söz konusu husus 2019 yılı Sayıştay Denetim Raporunda yer almasına rağmen 2020 yılında da aynı uygulama devam etmektedir.

Kamu İdaresi cevabında; Şirketin kuruluş amacının belediyenin görev alanı ile ilgili olduğu belirtilmiş ancak sözleşmenin amacında yer alan “Gökmen Uzay ve Havacılık Eğitim Merkezi (GUHEM) Projesi kapsamında; Odamız üyelerinin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, ticaret ve sanayi hacimlerini arttırmak, ..." ifadesi ile ilgili bir açıklama yapılmamıştır.

Ayrıca Şirketin faaliyetlerinin ağırlıklı olarak; Ortaokul ve lise öğrencilerine eğitim verilmesi, bilimsel etkinlik ve çalışmaların yapılması, Bursa Bilim Festivalinin düzenlenmesi, gökyüzü gözlem parkı yapılması gibi özellikle genç nesilleri bilimle tanıştırmak ve bilimi sevdirmek ve bilim okuryazarlığını artırmak olduğu,

Bursa’nın havacılık sektöründe, otomotiv, makine, teknik, tekstil gibi alanlardaki bilgi birikimi ve tecrübesi ile önemli bir potansiyele sahip olduğu,

GUHEM Gökmen Uzay ve Havacılık Eğitim Merkezi Anonim Şirketi Esas Sözleşmesi’nde değişikliğe gidilmesi hususunda gerekli çalışmanın başlatılmış olduğu,

İfade edilmiştir.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri ve açıklamalar çerçevesinde, Şirket Esas Sözleşmesi'nin mevcut haliyle Büyükşehir Belediyesinin görev ve hizmet alanlarıyla ilgili olmayan alanda kurulan şirkete ortak olmasının mevzuata uygun olmadığı değerlendirilmiştir.