Belediye tarafından gerçekleştirilen mal ve hizmet alımlarının bir kısmının, ihale usulleri ile karşılanması yerine, alım tutarı belirlenen parasal sınırın üzerinde kalmasına rağmen, mevzuata aykırı bir şekilde 22.01.2002 tarih ve 24648 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Doğrudan temin” başlıklı 22’nci maddesinin

(d) bendine göre temin edildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kanun’un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesine göre, yapılacak ihalelerde idareler; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. Aralarında kabul edilebilir nitelikte doğal bir ilişki olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez. Eşik değerlerin

altında kalmak maksadıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri kısımlara bölünemez.

Anılan Kanun'a göre açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir.

Mezkur Kanun’un “Doğrudan temin” başlıklı 22’nci maddesinin (d) bendinde;

“Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar (2022 yılı için 218.395 TL), diğer idarelerin beşmilyar Türk Lirasını (2022 yılı için 72.752 TL) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.”

denilerek doğrudan temin usulünün kullanımında idarelerin uyacakları parasal sınırlar belirlenmiştir.

Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi’nin “Genel kural” başlıklı 3’üncü maddesinde;

“Temsil, ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayini belediye başkanının takdirine tabidir.”,

“Temsil giderleri” başlıklı 4’üncü maddesinde;

“Temsil giderleri görevle ilgili olmak şartıyla;

Beldede başarılı çalışmaları görülenler için toplantılar düzenlemek, Kupa ve benzeri teşvik uygulamalarında bulunmak,

Gerçek ve tüzel kişilere plaket, ödül ve hediye vermek, çiçek göndermek,

Beldede göreve başlayan veya ayrılan protokole dahil kişiler için toplantılar düzenlemek ve hediye vermek, için yapılır.”,

“Ağırlama giderleri” başlıklı 5’inci maddesinde ise;

“Ağırlama, beldenin misafiri durumunda olan;

Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, Başbakan ve Bakanlar Kurulu üyeleri,

Hükümet Merkezi veya diğer illerin protokolüne dahil kişiler,

Yabancı ülke temsilcileri veya konuklar,

Sanat, bilim, kültür ve spor dallarında temayüz etmiş kişiler, Basın mensupları,

Beldenin kalkınmasında katkısı olanlar veya olacağı anlaşılanlar,

İle bu kişilerin eşleri ve refakatindeki görevliler için geleneklere ve davetin şumulüne göre, ağırlama, konuklama, konutlandırma ve bu işlerle ilgili olarak hazırlıkların gerektirdiği giderlerle ziyafet, kokteyl, hediye, çiçek, bahşiş ve taşıma giderleri şeklinde yapılır.”,

hükümleri yer almaktadır.

Söz konusu Yönerge’ye göre, temsil ağırlama giderlerinin konusu, kapsamı ve miktarına ilişkin düzenlemeler belediye başkanının yetkisindedir. Ancak 4’üncü ve 5’inci madde hükmüyle belediye başkanına ait bu takdir yetkisinin sınırları çizilmiştir.

Buna göre 2022 yılı için Belediye tarafından 218.395,00 TL’yi aşmayan ihtiyaçları ile parasal sınıra tabi olmaksızın temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapacağı konaklama, seyahat ve iaşe giderlerini doğrudan temin usulüyle karşılayabilecektir. Ancak, konaklama, seyahat ve iaşe ihtiyacı dışında yapacağı alımlar temsil ağırlama kapsamında olsa dahi parasal sınıra tabidir. Konaklama, seyahat ve iaşe alımlarında dikkat edilmesi gereken husus, bu alımların parasal sınırlamaya tabi olmamasının tek koşulunun temsil ağırlama kapsamında olmaları gerektiğidir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve açıklamalar neticesinde 2022 yılındaki bazı mal ve hizmet alım usullerinin mevzuata uygun olmadığı tespit edilmiştir.

Tablo 15: Doğrudan Temin Limitini Aşan Mal Alımları

Tabloda yer alan alımların içeriklerinin asıl konusu itibariyle konaklama, seyahat, iaşe

niteliğinde olmaması ve aynı nitelikte olan harcamaların toplamının doğrudan temin usulüne (22/d) ilişkin parasal sınırları aşması ve bu alımların bazılarının piyasa fiyat araştırmaları yapılmadan doğrudan bir tedarikçiden alınması nedenleriyle,

Tablo 16: Doğrudan Temin Limitini Aşan İaşe Alımları

Her ne kadar yukarıdaki tabloda belirtilen işler iaşe alımı niteliğinde olsa da; söz konusu alımların mahalle sakinlerine yönelik olmasından dolayı temsil ağırlama kapsamında değerlendirilmemesi gerekir. Bu nedenle, tabloda yer alan aynı nitelikteki alımların toplam tutarlarının doğrudan temin usulüne (22/d) ilişkin parasal sınırları aşması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.

Belediye cevabında temsil, ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayininin belediye başkanının takdirine tabi olduğu, bu nedenle yapılan harcamaların 4734 sayılı Kanun’un doğrudan temin (22/d) usulüne uygun olduğu ve mevzuata aykırılık teşkil etmediğini belirtilmiş olsa da; Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi'nin 4’üncü ve 5’inci madde hükümleriyle Belediye Başkanına ait bu takdir yetkisinin sınırları çizilmiştir. Yukarıda belirtilen alımlara ilişkin harcama onaylarında ve işlerin tarifinde belirtilen kişilerin (mahalle sakinlerinin), Yönerge’nin 4’üncü ve 5’inci maddeleri kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir.

Sonuç olarak, söz konusu mal alımlarının parasal sınırın üzerinde kalması ve temsil ağırlama gideri kapsamına girmemesi nedenleriyle, doğrudan temin usulü yerine temel ihale usulleri ile karşılanması gerekmektedir.