Genel bütçe vergi gelirlerinden Ünye Belediyesi’ne ayrılan payın İller Bankası (İLBANK) tarafından eksik gönderildiği tespit edilmiştir.

2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un “Gelirler” başlıklı 13’üncü maddesinde İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresinin (İSKİ) gelirleri sayılmış olup, “Hizmet alanındaki belediyelerin, İller Bankasınca 2380 sayılı "Belediyelere ve İl Özel İdarelerine Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun" gereğince nüfus esasına göre dağıtılan paylardan bu bankaca tutularak İSKİ'ye gönderilecek % 10'lar”da İSKİ’nin gelirleri arasında yer almıştır. Aynı Kanunun Ek 5’inci maddesinde ise bu Kanun’un diğer büyükşehir belediyelerinde de uygulanacağı belirtilmiştir.

Öte yandan, 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun’un “Yürürlükten kaldırılan mevzuat ve hükümler” başlıklı 8’inci maddesinin ikinci fıkrasında “2380 sayılı Belediyelere ve İl Özel İdarelerine Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanuna yapılan atıflar bu Kanuna yapılmış sayılır.” denilmiş, dolayısıyla 2560 sayılı Kanun’un yukarıda yer verilen ve 2380 sayılı Kanuna atıf yapan maddesinin 5779 sayılı Kanuna atıf yapmış sayılacağı ifade edilmiştir.

Diğer taraftan, 5779 sayılı Kanunun 2’inci maddesinin ikinci fıkrasında, genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamının yüzde 1,50’sinin büyükşehir dışındaki belediyelere, yüzde

4,50’sinin büyükşehirdeki ilçe belediyelerine ve yüzde 0,5’sinin il özel idarelerine ayrılacağı hüküm altına alınmıştır. Aynı Kanun’un 5’inci maddesinin üçüncü fıkrasında ise “2 nci maddenin ikinci fıkrasına göre ayrılan büyükşehirlerdeki ilçe belediyeleri payının; yüzde 90’lık kısmı ilçelerin nüfusuna, yüzde 10’luk kısmı ise ilçelerin yüzölçümüne göre dağıtılır.” denilerek büyükşehir ilçe belediyelerine ayrılan payın hangi esasa göre dağıtılacağı belirlenmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden, genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamının yüzde 1,50’sinin büyükşehir dışındaki belediyelere, yüzde 4,50’sinin büyükşehirdeki ilçe belediyelerine ve yüzde 0,5’sinin ise il özel idarelerine ayrılacağı, büyükşehirdeki ilçe belediyeleri için ayrılan bu payın %90’lık kısmının ilçelerin nüfusuna, yüzde 10’luk kısmının ise ilçelerin yüzölçümüne göre dağıtılacağı, 2560 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesinde nüfus esasına gönderilen paylardan ayrılacak %10’luk kısım su ve kanalizasyon idarelerinin gelirleri arasında sayıldığı için 5779 sayılı Kanun’a göre dağıtılan paylardan nüfus esasına göre hesaplanan %90’lık kısmın %10’unun İller Bankası tarafından tutularak ilgili su ve kanalizasyon idaresine gönderileceği anlaşılmaktadır.

Ancak İller Bankası tarafından Ünye Belediyesi’ne genel bütçe vergi gelirlerinden gönderilen tutarlar incelendiğinde, Ordu Su ve Kanalizasyon İdaresine (OSKİ) gönderilmek üzere kesilen tutarın, nüfus esasına göre gönderilen pay üzerinden değil, toplam tutar üzerinden hesaplandığı, dolayısıyla belediye payının OSKİ’ye fazladan gönderildiği anlaşılmıştır. Yapılan bu hesaplama hatası sonucunda da ayrıntısı aşağıdaki tabloda görüleceği üzere Kurum 2018 yılında 525.892,01 TL gelir kaybı yaşamıştır.

Tablo 8: İLBANK Tarafından Gönderilen Tutarlar

Yukarıda yer verilen tablodan da anlaşılacağı üzere, genel bütçe vergi gelirlerinden Ünye Belediyesi için tahakkuk eden toplam pay tutarının 52.589.200,03 TL olduğu, bu tutarın nüfus esasına göre hesaplanan %90’lık kısmının 47.330.280,03 TL olduğu görülmektedir. İller Bankası’nın, OSKİ’ye gönderilecek payı 47.330.280,03 TL üzerinden hesaplaması gerekirken brüt tahakkuk tutarı olan 52.589.200,03 TL üzerinden hesapladığı, dolayısıyla 525.892,01 TL fazladan gönderdiği tespit edilmiştir.

Kamu idaresi cevabında; "2016 Yılında yapılan denetimin raporunda da bulgu olarak tenkit edilen husus hakkında İller Bankası A.Ş.’den, Mali Hizmetler Müdürlüğünün 14.06.2017 tarih ve 202 sayılı yazımızla 2016 yılına ait 372.963,50 TL eksik vergi gelirleri payının belediyemize aktarılmasını talep edilmiş, ilgili bankanın 28.07.2017 tarih ve 19599 sayılı yazıları ile "5779 sayılı kanunun 5. maddesi uyarınca Büyükşehir İlçe Belediyelerine aktarılan payın hem nüfus esasına, hem de yüzölçümü esasına göre hesaplandığı, Büyükşehir Su ve Kanalizasyon İdarelerinin, ilçe coğrafi alanındaki bütün nüfusa su ve kanalizasyon hizmeti sunmakla yükümlü olduğu, dolayısıyla coğrafi alanı geniş olan ilçeye daha fazla yatırım yapılması gerektiği, bu esastan hareket edildiğinde, coğrafi alan esasına göre bu idarelere pay verilmemesinin mantıksal bir gerekçesinin bulunmadığı, bu nedenle; 2560 sayılı kanunla yapılan atfın halen yürürlükte olan 5779 sayılı kanunun pay dağıtım sistemine yapılmış sayılacağı, Büyükşehir İlçe Belediyelerine ayrılan paylardan su ve kanalizasyon idarelerine pay aktarması yapılırken hem nüfus hem de yüzölçümü esasıyla ayrılan payın birlikte değerlendirilerek kesintiye esas brüt matrahın hesaplanmasının yerinde olacağı” şeklinde cevap alarak yapılan işlemin doğruluğunu teyit edilmiş ise de konu hakkında bulguda belirtilen İlbank A.Ş.’den Belediyemize aktarılması gereken 2018 yılı için hesaplanan eksik payımız 525.892,01 TL talep edilmiş ve bundan sonraki paylarımız takip edilecektir. " denilmiştir.

Sonuç olarak Kurum tarafından gönderilen cevaptan, 2016 yılı Ünye Belediyesi Düzenlilik Denetim Raporunda da bulgu konusu tespitin yer aldığı, bu tespite istinaden İdare tarafından İller Bankasına yazı yazılarak eksik gönderilen genel bütçe vergi gelirleri payının söz konusu Bankadan talep edildiği, ancak Bankanın çeşitli gerekçelerle bu talebe olumsuz karşılık verdiği anlaşılmaktadır.

İller Bankası tarafından Kuruma gönderilen cevabi yazıda, su ve kanalizasyon idarelerinin ilçe alanındaki bütün nüfusa hizmet sunması nedeniyle bu idarelere sadece nüfus esasına göre pay verilmesinin mantıksal bir gerekçesinin bulunmadığı ifade edilmektedir.

Ancak, idarenin tüm işlem ve eylemlerini hukuka uygun olarak yapması Anayasamızda belirtilen “Hukuk Devleti” ilkesinin bir gereğidir. Bu bağlamda, kamu hizmetinin yürütülmesinde ve yasalarla verilen görevlerin yerine getirilmesinde, bahsi geçen konuya ilişkin olarak yasal düzenlemeler mevcutken, mantıksal gerekçeler öne sürülerek işlem yapılması mümkün değildir.

Öte yandan İller Bankası Ünye Belediyesine gönderdiği yazıda 2560 sayılı kanunla yapılan atfın halen yürürlükte olan 5779 sayılı kanunun pay dağıtım sistemine yapılmış

sayılacağını belirtmiş ise de, 2560 sayılı Kanun’da böyle bir hüküm yoktur.

Bulgumuzda da belirttiğimiz üzere, İller Bankası tarafından Ordu Su ve Kanalizasyon İdaresine (OSKİ) gönderilmek üzere kesilen tutar, nüfus esasına göre gönderilen pay üzerinden değil, toplam tutar üzerinden hesaplanmıştır. Dolayısıyla, OSKİ payının fazla hesaplanması nedeniyle Kuruma genel bütçe vergi gelirleri üzerinden gönderilmesi gereken tutar eksik gönderilmiş olup, bunun sonucunda Kurum 2018 yılında 525.892,01 TL gelir kaybına uğramıştır.