775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun 12’nci maddesinde, Kanun’da belirtilen hizmetlerin yürütülebilmesi için sağlanacak gelirlerin ilgili Belediyeler adına açılacak özel hesaplarda toplanarak birer fon teşkil edileceği belirtilmekte ve gelir kaynaklarının neler olduğu sayılmaktadır.

Mezkûr Kanun’un 13’üncü maddesinde ise;

“12 nci madde gereğince teşkil edilen fonda toplanan paralar, belediyelerce, Toplu Konut İdaresi Başkanlığının izni alınmak şartıyla;

Bu kanundaki amaçlarda kullanılmak üzere arsa sağlanmasında, Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca onanan plan ve projelere göre halk konutu, nüve konut veya geçici misafir konutu yapılmasında,

Islah olunacak gecekondu bölgeleri ile yeniden tesis edilecek önleme bölgelerinin yol, meydan, kanalizasyon, su, elektrik ve benzerleri gibi kamu hizmet ve tesislerinin Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca onanan projelerine göre yapılmasında veya onarılmasında,

Kendi bütçe imkânlarıyla karşılanamayan ve fakat bu kanun gereğince yapılması gereken tesbit, harita alımı, plan ve projelendirme hizmetlerinde kullanılır.” hükmü tesis edilmiştir.

Yukarıda görüleceği üzere, 775 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesinde amaçlarla

kullanılacağı açık bir şekilde ifade edilmektedir. Bu hükümlerden; Kanun kapsamında elde edilecek gelirlerin yine bu Kanun’da belirtilen amaçların gerçekleştirilebilmesi için kullanılması gerektiği açıkça anlaşılmaktadır. Kanun’un 12’nci maddesinde sayılan kaynaklardan sağlanan gelirlerin, Belediyeler adına açılacak özel hesaplarda izleneceğinin hüküm altına alınmış olmasının da bu paraların farklı amaçlarla kullanılmasını engellemeye yönelik bir düzenleme olduğu açıktır.

İdarenin 775 sayılı Kanun kapsamında elde edilen gelirlerin izlendiği toplam 9 adet banka hesabı bulunmakta olup, ilgili hesaplara ait banka ekstreleri ve yevmiye kayıtları incelendiğinde, bu hesaplardan İdarenin diğer hesaplarına toplam 36.315.913,77 TL aktarıldığı tespit edilmiştir. Kanun kapsamında açılmış olan özel hesaplardan İdarenin genel hesaplarına para aktarılması ilgili Kanun’un yukarıda açıklanan hükümlerine aykırılık teşkil etmekte ve söz konusu kaynakların Kanun’da gösterilen amaçlar dışında da kullanılabilmesine olanak sağlamaktadır. 775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun 12’nci maddesi kapsamında elde edilen gelirlerin aynı Kanun hükmü gereğince açılan hesaplarda izlenerek kanunda belirtilen amaçlar için kullanılmasını teminen İdarenin genel hesaplarına aktarılmaması gerekmektedir.

Bulgu konusuna 2015, 2016 ve 2017 yılları Sayıştay Denetim Raporlarında yer verilmiş ancak, İdare tarafından herhangi bir düzeltici işlem tesis edilmemiştir.

Kamu idaresi cevabında; “775 sayılı Kanun’nda belirtilen “mevcut gecekonduların ıslahı, tasfiyesi, yeniden gecekondu yapımının önlenmesi ve bu amaçlarla alınması gereken tedbirlerin alınması” amacıyla Belediyemiz Emlak Müdürlüğünce 2017 yılında 396.776.879,69 TL, 2018 yılında da 2 adet taşınmaz, 23.05.2018 tarih ve 4072 sayılı Başkanlık onayına istinaden 187.213.114,07 TL bedelle 31.08.2018 tarih ve 473’nolu muhasebe işlem fişi ile muhasebeleştirilerek Mesken Müdürlüğü’ne devredilmiştir. Mesken Müdürlüğü’ne toplam 583.989.993,76TL tutarında arsa devri gerçekleştirilmiştir.

Buna karşılık Mesken hesabından İBB cari hesabına yıllar itibarı ile aktarılan tutarların toplamı 528.001.169,95 TL’dir. Yapılan arsa devirleri tutarından kalan 55.988.823,81 TL İBB’nin net alacağıdır. Dolayısıyla belediye cari hesabına Mesken ve Gecekondu hesabından aktarılan toplam 528.001.169,95 TL alacağın tahsilidir.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi cevabında 775 sayılı Kanun’da belirtilen amaçların

gerçekleştirilmesi amacıyla Mesken Müdürlüğü’ne toplam 583.989.993,76 TL tutarında arsa devri gerçekleştirildiği, buna karşılık Mesken Müdürlüğü hesabından Büyükşehir Belediyesine aktarılan tutarların toplamının 528.001.169,95 TL olduğu ve aradaki farkın Büyükşehir Belediyesi’nin alacağı olduğu ifade edilmiştir.

775 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesinde; Kanun’da belirtilen hizmetlerin yerine getirilebilmesi amacıyla 12’nci madde uyarınca özel hesaplarda toplanan gelirlerin kullanım alanları belirtilmiştir. Bulgumuzda 775 sayılı Kanun kapsamında açılmış olan özel hesaplardan Belediyenin genel hesaplarına para aktarılmasının ilgili Kanun’un yukarıda açıklanan hükümlerine aykırılık teşkil ettiği ve söz konusu kaynakların Kanun’da gösterilen amaçlar dışında da kullanılabilmesinin önünü açtığı hususu üzerinde durulmuştur.

775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun 12’nci maddesi kapsamında elde edilen gelirlerin aynı Kanun hükmü gereğince açılan hesaplarda izlenmesi, Belediyenin genel hesaplarına aktarılmaması gerekmektedir.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.