Şirketin şehir içi ulaşım faaliyetlerinde kullanılan otobüslerinde, 2017 yılında Aydın Büyükşehir Belediyesinin reklamlarına yer verilmesine rağmen bu reklamlara ilişkin ücretlerin tahsil edilmediği ve bunların Şirketin alacakları içinde gösterilmediği tespit edilmiştir.

26.12.1992 tarih ve 21447 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hazine ve Maliye Bakanlığı 1 Sıra numaralı Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nde 12-Ticari Alacaklar hesap grubuyla ilgili olarak; bir yıl içinde paraya dönüşmesi öngörülen ve işletmenin ticari ilişkisi nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz alacaklarının bu hesap grubunda gösterileceği, ticari ilişkilerden dolayı ana kuruluş, iştirak ve bağlı ortaklıklardan olan alacakların, bu grupta yer alan ilgili hesaplarda gösterileceği; 22-Ticari Alacaklar hesap grubuyla ilgili olarak ise hesap gurubunda bir yıldan daha uzun vadeli senetli ve senetsiz ticari alacakların izleneceği, vadesi bir yılın altına düşenlerin dönen varlıklar içerisindeki ilgili hesaplara aktarılacağı düzenlenmiştir. Dolayısıyla ticari bir ilişki sonucu ortaya çıkan alacaklar vadesine ve türüne göre bu hesap gruplarında yer alan hesaplardan birine kaydedilecektir.

Muhasebenin temel kavramlarından biri olan “parayla ölçülme kavramı”, parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçü olarak para birimiyle yansıtılması gerektiğini ifade etmektedir. Buna göre ticari işlemlerin karşılığını teşkil eden o işlemin ya da hizmetin değeri, muhasebe kayıtlarına parasal karşılığı üzerinden geçirilmelidir.

Şirketin 01.12.2016 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında şirkete ait otobüslere belirlenen ücretler karşılığında reklam alınabileceği belirtilmiştir. Söz konusu karar gereğince de Aydın Büyükşehir Belediyesi tarafından Şirkete çeşitli tarihlerde çeşitli süreleri kapsayan reklamlar verilmiştir.

Her ne kadar sonraki yıllarda bu yönde bir hizmet sunulmamış olsa da, 2017 yılında Şirkete ait otobüslerde Aydın Büyükşehir Belediyesine ait reklam mahiyetinde tanıtımlar yapılmış ancak bu tanıtımların karşılığı olan ücretler Şirketin muhasebe kayıtlarına ticari alacak olarak kaydedilmemiş ve ücretlerin tahsili yoluna gidilmemiştir.

Bu konuya 2017 yılına ilişkin Sayıştay Denetim Raporu’nda da yer verilmiş olup sonrasında herhangi bir tahsilatta bulunulmadığı gibi, alacakla ilgili olarak herhangi bir muhasebe kaydı da yapılmamıştır.

Şirket, Belediye tarafından verilen reklamların ticari maksatlı olmadığını, bu reklamların bilgilendirme niteliği taşıdığını, benzer biçimde Emniyet ve Jandarmanın da tanıtımlarının yapıldığı belirtmiştir.

Belediyeler, Emniyet ve Jandarma gibi kuruluşların aksine siyasi yönü de bulunan kurumlardır. Bu kurumların tanıtımının yapılması kamu yararı taşıdığı gibi kurumun siyasi olarak tanıtımını da sağlamaktadır. Dolayısıyla diğer kamu kurum ve kuruluşlarından bu yönleriyle ayrılmaktadır. Burada önemli olan kriter otobüslerde yapılan bilgilendirmelerin niteliği ve kapsamıdır. Örneğin hangi gün ve saatte hangi ilçelerde su kesintisinin yapılacağı, hangi yolların trafiğe kapatılacağı ya da Belediyenin sosyal yardımlarından yararlanabilmek için nerelere başvuruda bulunulabileceği bir bilgilendirme niteliğinde iken Belediyenin o yıl ne kadar altyapı yatırımı yaptığı, nerelere alt ve üst geçit yapıldığı ya da ne kadar insana hangi miktarda sosyal yardımda bulunulduğu gibi bilgilerin verilmesi ise bir anlamda Belediyenin verdiği hizmetlerin reklamının yapılması olacaktır.

Dolayısıyla verilen hizmetin ücrete tabi olup olmamasında yukarıda örneği verilen kriterlerin dikkate alınması gerekmektedir. Hem 2017 yılı Denetim Raporunda yer verilen

hususlarla ilgili olarak hem de bundan sonra verilecek muhtemel hizmetler için, verilen hizmetin kamu yararı taşıyan bir bilgilendirme mi yoksa kurumların tanıtımının yapıldığı bir reklam mı olduğunun belirlenmesi, şayet bunlar reklam niteliğinde ise ücret tahsil edilmesi yoluna gidilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.