Şirket tarafından, muhasebenin temel kavramlarından olan ihtiyatlılık ve dönemsellik kavramı gereği, işçilere ilişkin olarak ayrılması gereken kıdem tazminatı karşılıkları hesaplanmamış ve mali tablolara yansıtılmamıştır.

(1) sıra no.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’nin “I-Muhasebenin Temel Kavramlari” bölümünde dönemsellik kavramı; “işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre

muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve kârların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.” şeklinde tanımlanmıştır.

Söz konusu Tebliğin V-C Hesap Planı Açıklamaları” bölümünde; 472-Kıdem Tazminatı Karşılıkları Hesabı ile ilgili yapılan açıklamada, belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılacak kıdem tazminatı karşılıklarının bu hesapta gösterileceği ifade edilmiştir.

Söz konusu hesabın işleyişine ilişkin olarak ise; “Hesaplanan kıdem tazminatı karşılık tutarları ilgili gider hesaplarına borç bu hesaba alacak kaydedilir. İzleyen dönemde ödenmesi beklenen kıdem tazminatı karşılık tutarları bu hesabın borcuna, "37. Borç ve Gider Karşılıkları" grubundaki "372. Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı"na alacak kaydedilir.” açıklamalarına yer verilmiştir.

Öte yandan, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 6’ncı maddesinin birinci fıkrasıyla kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı belirtilmiş, maddenin ikinci fıkrasıyla da safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Bu hüküm uyarınca tespit edilecek kurum kazancından Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8’inci maddesi ile Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinde yer alan giderler indirilebilecektir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 37’nci maddesinde ticari kazancın tarifi yapılarak her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu, 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde ise, işle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye, ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatların ticari kazancın tespitinde gider olarak indirileceği ifade edilmiştir.

Buna göre; kıdem tazminatının gider kaydı konusunda Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinde özel bir hüküm olmamakla birlikte, maddenin birinci fıkrasının (3) numaralı bendi çerçevesinde kurum kazancının tespitinde gider olarak indirilebilmesi için İş Kanunu’na göre işçinin kıdem tazminatına hak kazanması ve hak edilen kıdem tazminatının da işçiye ödenmiş olması gerekmektedir. Tahakkuk etmiş olsa da ödenmemiş kıdem tazminatının gider yazılması mümkün değildir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre, tahakkuk esaslı muhasebe anlayışının ve dönemsellik kavramının gereği olarak Şirket çalışanlarının kıdem tazminatlarının her yılın sonunda hesaplanarak (yıllık olarak) 472-Kıdem Tazminatı Karşılıkları Hesabı ile mali tablolara yansıtılması ve izleyen dönemde ödeneceği öngörülen tazminatlara ilişkin olarak ise

yıl sonlarında kısa vadeli hesaba (372 no.lu hesaba) aktarma bakımından gerekli kayıtların yapılması, ödenmeyen tazminatların kurum kazancının tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması gerekmektedir.

Şirketin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; işçilere ilişkin olarak ayrılması gereken kıdem tazminatı karşılıklarının geçmiş dönemlerden bu yana hesaplanmadığı ve mali tablolara yansıtılmadığı tespit edilmiştir. 2020 yılı sonu itibari ile işçilerin hak etmiş olduğu toplam kıdem tazminatı tutarının 2.371.863,26 TL, söz konusu toplam tutarın 2020 yılına isabet kısmının 698.206,21 TL ve 2021 yılında emekli olması düşünülen işçilerin kıdem tazminatı tutarının ise 90.731,01 TL olduğu görülmüştür.

Yukarıda yer alan denetim tespitlerine binaen, Şirket tarafından; Şirkete ait tesislerin ve tesislerde çalışan personellerin Üsküdar Belediyesi iktisadi işletmesine devredildiği, bu nedenle yapılan devir protokolü gereği herhangi bir tazminat ödemesinin yapılmadığı, Şirket personeline ise 31.12.2020 tarihi itibariyle tazminat almaya hak kazananlara kıdem tazminatı karşılıklarının ayrılarak muhasebe kayıtlarının yapıldığı belirtilmiştir.

Sonuç olarak, Şirket tarafından 2021 yılı içerisinde tesislerin devredilmesinden sonra kalan personel için 41.679,24 TL’lik kıdem tazminatı karşılığı ayrıldığı anlaşılmıştır. Ancak söz konusu devir işlemi ile birlikte kaç adet personelin devredildiği ve devredilen personelin toplam kıdem tazminatı tutarına ilişkin herhangi bir bilgiye ve belgeye yer verilmemiştir. Bununla birlikte söz konusu devir işlemi ve düzeltme kaydı 2021 yılında gerçekleştirilmiş olup bu durum Şirketin 2020 yılı mali tablolarında; 472-Kıdem Tazminatı Karşılıkları Hesabının 2.281.132,25 TL, 372-Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabının 90.731,01 TL, 770-Genel Yönetim Giderleri Hesabının ise 698.206,21 TL eksik olarak yer almasına neden olmuştur.