Kültür AŞ’ye işletme hakkı devredilen taşınmazlar şirket tarafından 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26’ncı maddesine aykırı olarak üçüncü kişilere ihalesiz devredilmiştir.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Şirket Kurulması” başlıklı 26’ncı maddesine göre, büyükşehir belediyelerinin şirketlerine belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle maddede sayılan işletmelerini devredebileceği düzenlenmiştir. Fakat aynı maddenin son cümlesinde ise, belediye şirketlerince bu yerlerin üçüncü kişilere 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre ihale edilmek suretiyle devredilebileceği belirtilmiştir.

Büyükşehir Belediyesi tarafından 17.07.2020 tarihli ve 604 sayılı Meclis Kararı ile Belediyenin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerde bulunan gazete satış büfelerinin işletme hakkı 5 yıl süre ile ve elde edilecek gelirin %50 oranında Büyükşehir Belediyesine ödenmesi kaydıyla 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesi doğrultusunda Kültür AŞ’ye devredilmiştir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 1’inci maddesine göre; genel bütçeye dâhil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanun’da yazılı hükümlere göre yürütülmesi gerekmektedir. Şirketin 5216 sayılı Kanun'un 26’ncı maddesine göre üçüncü kişilere işletme hakkı devirlerinde mezkûr kanun hükümlerine göre ihale yapılması gerekmektedir.

Kültür AŞ’nin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde, Şirket tarafından 178 adet gazete satış büfesinin işletme hakkının şirket tarafından ihalesiz olarak üçüncü kişilere devredildiği görülmüştür.

Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında İdarece, İBB tarafından kendilerine devredilen 178 adet gazete satış büfesinin İstanbul Büyükşehir Belediye Encümeninin 21.12.2000 tarihli ve 2495 sayılı kararı ile tasdiklenen protokolle Şirketlerine verildiği; protokolün hukuki dayanağı kısmında 3030 sayılı Kanun’un 14/3-g, 1580 sayılı Belediye Kanunu’nun l’inci ve 2886 sayılı Kanun’un 71’inci maddesine atıf yapıldığı; Şirketlerinin

Encümenin bu kararına dayanarak gazete satış büfesi kiracılarıyla sözleşmeler akdettiği; Şirketlerinin kiracılar ile sözleşme akdettiği tarihte ne 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na ne de 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na tabi olduğu; Belediye Meclisinin daha sonra 16.05.2014 tarihli ve 4232 sayılı Kararı’nda gazete satış büfelerini 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26’ıncı maddesine istinaden 5 yıl süre ile Şirketlerine tahsis ettiği; 16.05.2014 tarihinden sonra yeni kiracılık ilişkisi kurulmadığı ve kiracıların sözleşmelerinin her yıl bedel ve bazı şartları değiştirmek maksadıyla yenilense de bu kiracıların hepsi önceden kiracılık ilişkisi kurulmuş kazanılmış haklara sahip kiracılar olduğu; daha sonra, gazete satış büfelerinin tasarruf yetkisinin İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin 17.07.2020 tarihli ve 604 sayılı Kararıyla 16.05.2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Şirkete verildiği; ilgili tahsisin Şirkete tebliğini müteakiben 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26’ncı maddesi gereğince ihale çalışmalarının başlatıldığı; ancak yaşanan pandeminin ağır etkilerinden dolayı ihale sürecinin tamamlanamadığı; gelinen aşamada, pandemi etkilerinin hafiflemesine müteakip 2021 yılı içerisinde ihaleye çıkılmasının planlandığı ifade edilmiştir.

Ancak, Şirketin kiracılar ile sözleşme akdettiği tarihte ne 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na ne de 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na tabi olduğu ifade edilmiş ise de; Belediye Meclisinin 16.05.2014 tarihli ve 677 sayılı Kararı uyarınca gazete satış büfelerinin 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26’ncı maddesine istinaden 5 yıl süre ile Şirkete tahsis edildiği tarihten itibaren, söz konusu yerlerin 3’üncü kişilere kiralanması, 2886 sayılı Kanun’a göre yapılacak ihaleyle mümkün olacaktır.

Diğer yandan, kiracıların sözleşmelerinin her yıl yenilenmesi ve bu kiracıların hepsinin önceden kiracılık ilişkisi kurulmuş kişiler olması, söz konusu kiracıların bu taşınmazlar üzerinde kazanılmış haklara sahip oldukları anlamına gelmemektedir. Bu bağlamda, 2012 yılında 5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesinde yapılan değişiklikten sonra, sözleşmeleri sona eren büfelerin 2886 sayılı Kanun’a uygun olarak yapılan ihaleyle kiraya verilmesi gerekirdi. Şirket tarafından da, 2021 yılı içerisinde ihaleye çıkılmasının planlandığı ifade edilmiş olup bulgu doğrultusunda işlemler yapılmaya başlandığı belirtilmiştir.

5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesine 2012 yılında eklenen hüküm gereğince, bulguda belirtilen yerlerin üçüncü kişilere devri/kiraya verilmesi 2886 sayılı Kanun hükümlerine göre ihale suretiyle yapılmak zorundadır.