Karar Künyesi
Kurum tarafından yapılan mal ve hizmet alımlarında; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesindeki temel ilkelere, 22’nci maddede düzenlenen doğrudan teminle ilgili hükümlere, 62’nci maddede düzenlenen kurallara ve ikincil düzenlemelere uyulmayarak mal ve hizmet alımları kısımlara bölünmüş, doğrudan temin alımlarında piyasa fiyat araştırması yapılmamış, parasal limit dâhilinde yapılan mal alımlarında Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan %10’luk üst sınır aşılmıştır.
A- Mal ve Hizmet Alımlarının Kısımlara Bölünmesi
4734 sayılı Kanun’un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde İdareler; yapacakları ihalelerde rekabeti, eşit muameleyi ve kaynakların verimli kullanılmasını, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını sağlamakla sorumlu tutulmuştur. Ayrıca eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği ve bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ile belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu, diğer ihale usullerinin Kanun’da belirtilen özel hallerde kullanılabileceği belirtilmiştir.
Bu Kanun’a göre çıkarılan Mal, Hizmet ve Yapım İşleri Alım İhaleleri Uygulama Yönetmeliklerinde de, eşik değerin veya parasal limitlerin altında kalmak ya da bu Yönetmeliklerde yer alan diğer hükümlerin uygulanmasından kaçınmak amacıyla mal, hizmet ve yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceğine temel ilkeler arasında yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen temel ihale ilkelerine aykırı olarak; aynı firma tarafından gerçekleştirilen 6 adet taksi durağı yapımı işinin; biri 02.04.2018, ikisi 25.05.2018, biri 31.05.2018, ikisi de 09.07.2018 tarihlerinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22/d maddesinde öngörülen parasal limit tutarının altında kalacak şekilde kısımlara bölünerek yaptırılmıştır.
B- Doğrudan Temin Yöntemiyle Yapılan Bazı Alımlarda Piyasa Fiyat Araştırmasının Yapılmaması
Kanun'un 22’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan; “Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir” düzenlemesi ile doğrudan alımlarda piyasa araştırması zorunlu tutulmuştur.
Temsil ağırlama kapsamında alınan bazı konaklama hizmetleri ile yiyecek, içecek, hediye ve danışmanlık hizmet alımlarında 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin ikinci fıkrasında doğrudan temin yöntemiyle yapılan alımlar için zorunlu tutulan piyasa araştırmaları yapılmamış ve piyasa fiyat araştırma raporları düzenlenmeksizin alımlar düzenlenen faturalar karşılığında gerçekleştirilmiştir. Ayrıca piyasa fiyat araştırması yapılan işlerde de tutanak, proforma fatura ve teklif dosyalarında teklif verilen dönemi içerir tarih bulunmamaktadır.
C- Faturaların 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nda Belirtilen Unsurları İhtiva Etmemesi
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Faturanın şekli” başlıklı 230’uncu maddesinde;
“Faturada en az aşağıdaki bilgiler bulunur:
Faturanın düzenlenme tarihi seri ve sıra numarası;
Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası;
Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası;
Malın veya işin nev'i, miktarı, fiyatı ve tutarı;
….” hükmü yer almaktadır.
Kurum tarafından 4734 sayılı Kanun’un 21/f ve 22/d maddeleri kapsamında satın alınan çeşitli malzemelere ilişkin faturalarda söz konusu bilgiler yer almamaktadır.
D- Parasal Limit Dâhilinde Yapılan Mal Alımlarında Bütçeye Konulan Ödeneğin %10’unun Kamu İhale Kurulunun Uygun Görüşü Alınmadan Aşılması
4734 sayılı Kanun'un 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde “Bu Kanunun 21 ve 22 nci maddelerindeki parasal limitler dahilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz” düzenlemesine yer verilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği'nin ilgili bölümünde bu hususla ilgili olarak aşağıdaki düzenlemeye yer verilmiştir:
“Buna göre, 4734 sayılı Kanunun 62 inci maddesinin (ı) bendine göre Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, gerek 21 inci maddesinin (f) bendi, gerekse temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç 22 nci maddesinin (d) bendi kapsamında yapacakları harcamalarda, bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin % 10 unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan aşamayacaklardır.
4734 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin (f) bendi ve 22 nci maddesinin (d) bendine göre ihtiyaçların temininde kurum ve kuruluşlar, yıllık bütçelerinde belirlenen toplam ödenek miktarını dikkate alacaklardır. Kurum ve kuruluşlar, mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı % 10 oranını hesaplayacaklardır. Burada önemli olan husus, ilgili veya bağlı birimlerin değil kurum veya kuruluşun toplam ödeneklerinin % 10’unun aşılıp aşılmamasıdır.”
Tebliğ'de yapılan açıklamalar çerçevesinde mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı %10 oranının hesaplanması gerekmektedir. Bu hesaplamaya temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılan konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar dâhil olmayıp temsil ağırlama faaliyetleri kapsamındaki parasal limite tabi olan diğer alımlar dâhil edilecektir.
2018 mali yılı bütçesine 46.416.000,00 TL tutarında mal alımı için ödenek konulmuştur. Temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımları hariç olmak üzere 30.214.223,51 TL tutarındaki mal alımı 4734 sayılı Kanun’un 22/d maddesindeki parasal limit dâhilinde yapılmış olup, bu tutar mal alımları için bütçeye konulan ödeneğin yüzde 65,09’una denk gelmektedir. Kurum tarafından Kanun’da öngörülen %10’luk üst limit mal alımlarında Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü alınmadan aşılmıştır.
Kamu idaresi cevabında; "Kurum tarafından yapılacak mal ve hizmet alımlarında; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 5'inci maddesindeki temel ilkelere, 22'nci maddede düzenlenen doğrudan teminle ilgili hükümlere, 62'nci maddede düzenlenen kurallara ve ikincil düzenlemelere uyulması hususunda gerekli önlemler alınarak, mal ve hizmet alımlarının kısımlara bölünmemesi, doğrudan temin alımlarında piyasa fiyat araştırması yapılması ve parasal limit dahilinde yapılan mal alımlarında Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan %10' luk üst sınırın aşılmaması sağlanacaktır." denilmiştir.
Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından gönderilen cevapta özetle; bulguda belirtilen hususların kabul edildiği ve Kurum tarafından yapılacak mal ve hizmet alımlarında; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na ve ikincil mevzuat hükümlerine uyulacağı ifade edilmiştir.
Bulgu konusu edilen tespitlerin devam edip etmediği takip eden denetim dönemlerinde izlenecektir.