İdare kaynak suyu kiralamalarında kullanacağı debi değerlerini düzenli tespit etmemektedir.

İSKİ Genel Müdürlüğü Kaynak Sularının Kiralanması ile Yeraltı Sularının Satışı, Taşınması ve Tüketilmesinin Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in, 8’inci maddesine gereği, İstanbul il sınırları içerisinde İdarenin hüküm ve tasarrufu altındaki kaynak sularının kullanım ve işletme hakkı İSKİ tarafından isteklilere kiralanabilmektedir. Bu bağlamda, istekliler kaynak suyu kiralama talebini bir dilekçe ile İdareye bildirmeleri gerekmektedir.

Bu çerçevede; en az üç teknik personelden oluşturulan heyet marifetiyle, kiralamaya konu kaynak sularının kullanım ve işletme hakkının isteklilere kiralanması bedelinin tespitine esas teşkil edecek hususlardan; kaynak suyunun debisi, rezerv miktarı, kalitesi, kaynakların işletme altyapısının hazır olup olmama durumu, kaynakların bulunduğu havzanın fiziki konumu, il merkezine uzaklığı ve ulaşım imkânları kaynaklara ilişkin alınması gereken fiziki, hukuki ve teknik tedbirler ve benzeri parametrelere ilişkin gerekli tespitler yapılmakta veya yaptırılmaktadır. Yukarıda belirtilen parametreler çerçevesinde tahmini bedel tespit edilmekte ve bu tahmini bedele göre kiralama işlemleri yapılmaktadır.

Benzer şekilde Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü de, su tahsisi veya su kullanım izni talebinde bulunacak olan özel ve tüzel kişilerden talebe konu olan su alma noktasına ait hidroloji raporu hazırlamasını istemekte ve bu raporun DSİ tarafından onaylanması gerekmektedir. DSİ’nin su tahsisi ya da su kullanım izni taleplerinde izlenmesi gereken yol olarak; kaynak sularından gelecek taleplerde, baz akımı belirlemek amacıyla, bir yılda en az 8 ölçüm (öncelikli olarak, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Ekim aylarını kapsayacak şekilde yıllık periyot içerisinde değişik aylarda yapılmış) yapılması sağlanarak, geçmiş iklim verileriyle değerlendirilerek debinin hesaplanacağı belirtilmiştir.

Yukarıda belirtildiği üzere; kaynak sularının kiralanması işinde öncelikle ölçüm verilerinin uzun ve güvenilir olması ve suyun miktar olarak belirlenebilmesi için, hidrolojik kriterlere uygun ölçümlerin yapılmış ve bu kriterlere uygun su raporunun hazırlanması gerekmektedir. Aynı şekilde suyun kalitesinin ve rezerv miktarının belirlenebilmesi içinde hidrolojik özellikler dikkate alınarak gerekli analizlerin yapılması veya yaptırılması gerekmektedir.

Su kaynakları sınırlı bulunduğunda anlık debi ölçümleri ile suyun niteliği ve niceliği üzerine karar verilmesi mümkün olmadığından, anlık debi ölçümlerinin suya ilişkin hiçbir işlemde kullanılmaması gerekmektedir.

İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; İdare tarafından yapılan kaynak suyu kiralamalarında debi ölçümlerinin kiralama ihalesinden önce sadece bir kez yapıldığı, daha sonra kira süresi boyunca hiç ölçüm yapılmadığı görülmüştür.

Ayrıca tespit edilen bu debi değeri üzerinden hesaplanan yıllık su miktarı yine İdare tarafından belirlenen kaynak suyu birim fiyatı ile çarpılarak yıllık kira bedeli belirlenmesi

gerekir iken, belirlenen bu debi değeri üzerinden gerek sözleşmede gerekse mevzuatta dayanağı olmayan %20 oranında işletme kaybı adı altında indirim uygulanmaktadır.

Söz konusu tespit sonucunda, İdare tarafından, 2020 yılında, kaynak suyu kiralamalarında kullanacağı debi değerlerinin düzenli tespiti için mevzuata uygun işlemler yapılacağı belirtilmiştir.

İdarenin ölçüm verilerinin uzun ve güvenilir olması ve suyun miktar olarak belirlenebilmesi için, hidrolojik kriterlere uygun ölçümlerin yapıldığı su raporunun hazırlanması ve kira bedellerinden mevzuatında yer verilmemiş indirimlerin uygulanmaması gerekmektedir.