Belediye tarafından bütçe denetim yetkisinin etkin kullanılmaması sonucu, bazı ilçe belediyelerinin bina inşaat harcı tarifesini mevzuat hükümlerine aykırı olarak belirledikleri görülmüştür.5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir belediye bütçesi” başlıklı 25’inci maddesinde; büyükşehir belediye meclisinin, ilçe belediyelerinin bütçelerini kabul ederken; bütçe metnindeki kanun ve diğer mevzuata aykırı madde ve ibareleri çıkarmaya veya değiştirmeye, belediyenin tahsile yetkili olmadığı gelirleri çıkarmaya, kanuni sınırlar üzerinde veya altında belirlenmiş olan vergi ve harçların oran ve miktarlarını kanunda öngörülen sınırlarına çekmeye, kesinleşmiş belediye borçları için bütçeye konulması gerekip de konulmamış ödeneği eklemeye ve ortak yatırım programına alınan yatırımlar için gerekli ödeneği eklemeye yetkili oldukları belirtilmiştir.

2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun bina inşaat harcının konusunu ve vergiyi doğuran olayı düzenleyen ek 1’inci maddesine göre belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı (ilave ve tadiller dâhil), inşaat veya tadilat ruhsatının alınması bina inşaat harcına tabidir. Aynı Kanun’un Ek 6’ncı maddesinde ise bina inşaat harcının tarifesi yer almaktadır.

2464 sayılı Kanun’un “Vergi ve harç tarifelerinin tespiti” başlıklı 96’ncı maddesinde, Cumhurbaşkanının, bu Kanun’da en az ve en çok miktarları gösterilen vergi ve harçların tarifelerini belediye grupları itibarıyla tayin ve tespit edeceği ifade edilmiştir. Belirtilen madde hükmü gereği 13.04.2005 tarihli ve 2005/8730 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı alınmış ve bina inşaat harcı aşağıdaki tabloda gösterildiği şekilde belirlenmiştir;

Tablo 10: Bina İnşaat Harcı Tarifesi (2005/8730 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı)

Konut İçin			Belediye Grubu
İnşaat Alanı	1	2	3	4	5
100m²ye kadar	0,75	0,70	0,65	0,60	0,50
101-120m²	1,50	1,40	1,35	1,20	1,00
121-150m²	2,25	2,00	1,90	1.75	1.50
151-200m²	3,00	2,75	2.50	2,25	2,00
200m²den yukarı	3,75	3,50	3,00	2.75	2,50
İşyeri İçin			Belediye Grubu
İnşaat Alanı	1	2	3	4	5
25m²ye kadar	3,00	2,75	2,50	2,25	2,00
26-50m²	4.50	4,00	3,75	3,50	3.00
51-100m²	6,00	5,50	5,00	4,50	4,00
100m²den yukarı	7,50	7,00	6,00	5,50	5,00

Yukarıda verilen mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere bina inşaat harcı tarifesi olarak dikkate alınması gereken kaynak yeni düzenleme oluncaya kadar 2005/8730 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’dır. Büyükşehir ilçe belediye meclislerinin bina inşaat harcı tarifesini anılan karara göre belirlemeleri gerekmektedir.

Yapılan incelemede, İzmir Büyükşehir Belediyesinin bütçe denetim yetkisini etkin kullanmaması sonucu ilçelerin mevzuat hükümlerine aykırı olarak bina inşaat harcı tarifesini daha yüksek tutarlar üzerinden belirledikleri veya harcın ismini değiştirerek ücret adı altında inşaat harcı aldıkları tespit edilmiştir. Bazı ilçe belediyelerinin bina inşaat harcı tarifelerine ilişkin açıklamalar aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Tablo 11: İlçe Belediyeleri 2021 Yılı Tarife Listesi

İlçe Belediyesi	Açıklamalar
Aliağa Belediyesi	İnşaat ücreti adı altında konutlar için bina inşaat harcı tarifesinde yer alan inşaat alanları dikkate alınarak 3,30-11,00 TL arası, işyerleri için ise 8,80-25,30 TL ücret belirlenmiştir.
Dikili Belediyesi	İnşaat ruhsatı dosya tetkik ücreti adı altında, konutlar ve işyerleri için belirlenen m2 aralıkları için 9,00-24,80 TL arası ücret belirlenmiştir.
Gaziemir Belediyesi	Bina inşaat harcı olarak konutlar için 1,50-5,00 TL arası, işyerleri için 4,50-9,00 TL arası harç tarifesi belirlenmiştir.
Güzelbahçe Belediyesi	İnşaat ruhsatı başvuru ücretleri adı altında konutlar için 25,00 TL, işyerleri için ise 27,00 TL ücret belirlenmiştir.
Karşıyaka Belediyesi	Yapı ruhsat müracaat ücreti adı altında, yeni inşa edilecek konutlar ve işyerleri için 600,00 TL ücret belirlenmiştir.
Seferihisar Belediyesi	Yapı inşaat ruhsatı harcı belgesi ücreti adı altında, konutlar için 30,00-50,00 TL, işyerleri için ise 50,00 TL ücret belirlenmiştir.

Tablodan da anlaşılacağı üzere, bazı ilçe belediyelerinin bina inşaat harcı adı altında ilgili Bakanlar Kurulu Kararı’na uymadıkları, bazı ilçe belediyelerinin ise harcın ismini değiştirerek ücret adı altında Bakanlar Kurulu Kararı’nda yer alan tutarlardan çok daha yüksek tutarlarda ücret aldıkları görülmektedir.

Sonuç olarak, İzmir Büyükşehir Belediyesinin ilçe belediyeleri üzerindeki bütçe denetim yetkisini etkin olarak kullanması, ilçe belediyeleri arasındaki tarife farklılıklarından kaynaklanan adaletsizliklerin düzeltilmesi bakımından önem arz etmektedir.